Açıklık ve dürüstlük

 “Pek çok yönde aradığım şey, küçültücü bir dürüstlüktür. Politik konularda küçültücü bir dürüstlüğe daha çok ihtiyacımız var. Sanırım, bu şekilde daha özgür olacağız...

Dürüstten kastım sadece doğruyu söyleyen değildir. Tüm durumu açıklığa kavuşturandır. Bir başkasının kendi kararını vermesi için gerekli bilgiyi açıklığa kavuşturan.”

Bu sözler bir politikacının değil, 20. yüzyılın en büyük bilimcilerinden biri olan Nobel Ödüllü Richard Feynman’ın (Her şeyin Anlamı, Evrim Yayınları). Bizim politikacılara bir de bu açıdan bakmanızı önereceğim. Yalnız dürüstten kastın ne olduğuna bir kere daha dikkatinizi çekmek isterim, doğruyu söylemek gerekli ama yeterli değil, halkın karar vermesi için tüm koşulları, gerçekleri halk ile paylaşmaktır.

Bu, ilk bakışta ‘romantik’ bir istek gibi görülebilir; oysa insan olmanın en temel kriterleri arasında bulunan dürüstlük kavramı, politikada oldukça seyrek bulunan bir özellik haline geldi.

Gelişmiş demokrasilerde politikacı, genel olarak, daha basit, hesap verir pozisyonunu koruyan, makamından kolayca inebilen insandır. Sorunları ve çözüm yollarını ortaya koyar; çalışır, başaramazsa çabucak oradan inmesini bilir. Bizde ise iktidar olsa bile azametten geçilmez, saltanattan vazgeçilmez, koltuktan inilmez. Çünkü bizde politika hizmet etme makamı olarak değil, ekonomik ve politik güç, gösteriş ve önemli olma makamı olarak görülmektedir.

Bakın yukarılarda bir sürü güç gösterileri yaşanıyor. Fakat durum, halka açıklanmıyor. Elbette devletin her şeyi her an açıklaması beklenemez; ama bu devletin kendilerine ait değil, gerçekten halka ait olduğu bilincinin taşınmasıdır. Ben somut olarak bunu Avusturalya’da gözledim. Bir kere bir devlet ya da kamu kurumuna başvurduğunuz zaman, sorununuzun mutlaka bir muhatabı var ve sizi hiçbir bürokrasiye boğmadan yönlendiriyorlar. Avusturalya’nın nüfusu bizim yaklaşık üçte birimiz; ama koca bir kıtaya yayılmış bir toplum, hem de çok kültürlü bir toplum. Meclis salonları, bizimkinin yanında küçük bir toplantı salonu gibi. Politikacılar, öyle saatlerce nutuk atıp, sağa sola saldırmıyor. Basit, kısa ve sorulan soru ya da konu üzerinde teknik konuşuyor. Her şey, apaçık, tertemiz. Her yerde “burada devlet insan için var” diyorsunuz; bizde ise hâlâ “insan devlet için var” anlayışı hakim. Bizde sorunların çözümünde bu anlayıştaki politikacılar, çok ciddi bir engel oluşturuyor. Bunun için temiz politika, açık ve dürüst politika, birincil özlemimiz olmaya devam ediyor.