Acilleri Mesken Tutan Çalışanların Ne Kadarı, Meslek Hastası Olduklarının Farkında! Kim biliyor?

4 İş Kolik Arkadaş Sohbet Ediyor.

Konu: İşle ilgili, kazaları, hastalıkları, hataları nasıl önleriz?

Serdar: İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG), 2017 yılında en az 2006 kişinin iş kazası sonucu öldüğü belirtiyor! AB istatistiklerine göre takribi, 12000 çalışanın meslek hastalığı kayıtlarına girmesi beklenirken, ortada böyle bir veri bulunmuyor. (4)

Kemal: Her zamanki gibi Kazan& Kazandır Eylem Planı “KAKEP” uygulamaları odağında iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik önerilerimiz olacak.

1-   UYANIŞ: “Bilinç Dışı Körlükten Kurtul”

Can: Birde en önemlisi ilerde meslek hastalığından sağlık problemleri yaşayacak çalışanlar var. Ben bunlara meslek hastalığı adayları ile aday adayları çalışanlar diyorum.  Bunlarında yılda yüzbinlerce çalışan olduğunu tahmin ediyorum. Bu çalışanlara acillere koşturmaktan başka alternatif de ufukta görünmüyor. Muhtemelen, ellerinde bir torba ilaçla döndüklerinde mevcut şikâyetlerine yenilerinin de eklenmesi olası görünüyor.

Caner: Türkiye’deki meslek hastası sayısına ilişkin devekuşu politikası izleniyor. 2016 yılında sadece Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesine ayakta başvuran meslek hastası sayısı 3 bin 711 kişi, yatarak tedavi gören hasta sayısı ise 1375 kişi oldu. (2)

Kemal: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerinde ise meslek hastası sayısı A.B ve İLO ( Uluslararası Çalışma Örgütü) veri ve tahminlerin oldukça uzağında! Bilim insanlarına ve AB istatistiklerine göre meslek hastası sayısının bin çalışan başına 4 ile 12 kişi olması bekleniyor. Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) ve ilgili diğer kurumların 2005 yılı verilerine bir göz atalım;

                        2.     AMAÇ: “Kazan& Kazandır Amaçlarını Belirle”

(1)    Bir yıl içerisinde dünyada 2 milyon 200 bin insan iş kazası veya meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybediyor.

(2)    İşe bağlı ölümlerin beşte dördü yani 1 milyon 700 bin kişi meslek hastalığından kaynaklı.

(3)     270 milyon kişi iş kazasına maruz kalıyor, yüzde onu kalıcı ya da uzun süreli sakatlıkla sonuçlanan 160 milyon meslek hastalığı vakası bildiriliyor.

(4)    Yine ILO tahminlerine göre zararlı etkenler nedeniyle her yıl 438 bin 489 kişinin ölmesi tahmin ediliyor.

(5)    Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tahminlerine göre dünyada her yıl 11 milyon yeni meslek hastalığı vakası meydana geliyor, bunların 700 bini ölüyor.

(6)    Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı ise Avrupa Birliğine üye ülkelerde iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu yılda 167 kişi ölüyor, 159 bin kişi meslek hastalığına yakalanıyor.

Caner:Türkiye’de ise iş kazası ve meslek hastalıkları sayılarını Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) açıklıyor. Kurum sadece sigortalı çalışan ve tazminat verdiği kişilerin rakamlarını açıkladığı için bilim insanlarından eleştiri alıyor. Bilim insanları kurumun açıkladığı rakamın gerçeği yansıtmadığını söylüyor.

Can: SGK 2014 yılında 494 kişinin, 2015 yılında ise 510 kişinin meslek hastalığına yakalandığını açıkladı.

Serdar: 2016 yılında sadece Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesine ayaktan başvuran meslek hastası sayısı 3 bin 711 oldu. Yine 2016 yılında 1375 kişi yatarak tedavi gördü. Meslek hastalıkları hastanesi İstanbul ve Zonguldak’ta da bulunuyor ancak bu hastanelere ilişkin rakamlar bilinmiyor. Bu hastanelerde de Ankara’dakine benzer bir tablo söz konusu olduğunda, meslek hastası sayısının SGK’ nin açıkladığı rakamın katbekat üstünde olduğu öngörülüyor.

Caner: Yazımızda geçen kavramlara açıklık getirelim; Dr. Abdullah İnan’ın kişisel bloğundan derlediğimiz bilgileri paylaşıyoruz.

               3.     HEDEF: “Hedefini Duyur”

Meslek Hastalığı; Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre, tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı, geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir.(3)

Yükümlülük Süresi: Zararlı mesleksel etkinin sona ermesi ile hastalığın ortaya çıkması arasında geçebilecek, kabul edilebilir en uzun süredir. Yükümlülük süresi devletin sorumluluğunu gösterir.

Maruziyet Süresi: Zararlı etkenin başlamasıyla hastalık belirtilerinin ortaya çıkması için gereken en az süredir.

Meslek hastalığının oluşumu, etkenle temas başladıktan sonra 1 hafta-  40 yıl arasında oluşabilir.

Çalışanın maruziyet değerlendirmesinde dikkate alınması gereken; Maruziyetin türü, Maruziyetin süresi, Maruziyetin düzeyi.

Caner: Çalışanlar 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanununu okumakla işe başlayabilir. Anlaşılmayan huşuları iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimine sorabilirler

Kemal: Ben bir çalışan olarak herhangi bir sağlık sorunumda öncelikle işimden kaynaklanıp kaynaklanmadığını sorgularım. Sorunumu öncelikle iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimiyle paylaşırım.

Can: İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği kurullarının kararlarına harfiyen uyarım. Uymayan arkadaşlarımı uyarırım.

Serdar: Arkadaşlarım ve çalışan temsilcisiyle işimi yaparken sıfır kaza, sıfır hastalık, sıfır hata hedefli eylem planlarını oluşturur ve uygularım.

                      4.     STRATEJİ: “Hedefe Uygun Strateji Seç”

Kemal: Ülkemizde meslek hastalığı ana grupları şunlardır:

A Cetveli- Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları

B Cetveli- Mesleki deri hastalıkları

C Cetveli- Mesleki solunum sistemi hastalıkları

D Cetveli- Mesleki bulaşıcı hastalıklar

E Cetveli – Fiziksel etkenlerle olan hastalıklar.

Meslek hastalıkları yapılan işle ve/veya çalışma ortamı koşulları ile ilgilidir.

Meslek hastalıkları en ideal Periyodik Sağlık Muayeneleri ile İşyeri Hekimliğince tespit edilebilir.

Serdar: İLO Meslek hastalıkları tavsiye listesinde olup, ülkemizde olmayan hastalıkları da konuşmalıyız;

·         Sıcak çalışma ortamından kaynaklanan hastalıklar

·         Ozon ve Osmiyuma bağlı hastalıklar

·         UV ışınlarına bağlı hastalıklar

·         Ruhsal ve Davranışsal bozukluklar.

En çok görülmesi gerektiği halde en az tanı konulan Meslek Hastalıkları Ülke mevzuatında B cetvelinde tanımlanmıştır.

                      5.     RİSK YÖNETİMİ: “Dinamik Önlemler Uygula”

Can: Bir hastalığın meslek hastalığı olarak tanımlanabilmesi için yapılacak çalışmanın aşamaları şunlardır;

·         Hastalık tablosuna doğru bir klinik tanı konması

·         Hastalığın işçinin şu anda çalıştığı işle ilişkisinin araştırılması

·         Hastalığın çalışılan önceki işlerle olan bağlantısının araştırılması!

·         İşverenler kendilerine ilgili yerden intikal eden meslek hastalığını 3 İŞ GÜNÜ içinde SGK ya bildirmek zorundadır.

Caner: Sağlık sunucuları kendisine gelen vakanın bir iş kazası veya meslek hastalığı olması durumunda ayrıca 10 GÜN İÇİNDE  SGK ‘na bildirmek zorundadırlar. Mevzuata göre meslek hastalığı tanısı koyabilecek hastaneler şunlardır;

·         Meslek Hastalıkları Hastaneleri,

·         Devlet Üniversiteleri Tıp Fakülteleri

·         Devlet Eğitim ve Araştırma Hastaneleri.

Kemal: Meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık Sosyal Sigortalar Yüksek Sağlık Kurulunun kararı ile meslek hastalığı sayılabilir.

Serdar: Meslek hastalığını tespitine dair rapor ve belgeleri içeren meslek dosyaları karar işlemleri tamamlandıktan sonra ilgili SGK il müdürlüğü/ Sosyal Güvenlik Merkezi tarafından oluşturulacak “Meslek Hastalığı Arşivinde “ süre sınırlaması olmadan ve imha edilmeden muhafaza edilecektir.

                6.     TEKLİF: “Sektör Aktörlerine/Oyuncularına Ret Edilemeyecek Teklifler Getir”

Can: Ülkemizde 3 meslek hastalıkları Hasta hanesi bulunmaktadır (İstanbul, Ankara, Zonguldak)  Meslek hastalıkları hastanelerine sevk yolları şöyledir;

·         İşyeri hekiminin periyodik ve günlük muayeneleri sonunda sevkler

·         Yataklı-yataksız sağlık kuruluşlarından sevkler

·         Meslek hastalıkları hastanelerinin işyeri inceleme ve tarama muayeneleri sonunda davet

·         Meslek hastalıkları hastanelerinde yapılan periyodik muayeneler sonucu meslek hastalığı şüphesi ile sevkler

·         Sigortalının meslek hastalığı iddiası ile başvurusu

·         İSGÜM ve İş Teftiş Bölge Müdürlüğü elemanlarının sevkleri ile.

Caner: Meslek hastalığına neden olan etkenlerin vücuda başlıca giriş yolları şunlardır;

·         Akciğerler (solunum),

·         Deri (emilim),

·         Ağız (sindirim).

Kemal: Klinik tanı konmasının yanı sıra, hastalığın meslekle olan ilişkisinin de ortaya konması gerekir. Bunun için de hastalığın nedeni olan faktörün işyeri ortamında olduğu gösterilmelidir. Bu amaçla ortam ölçümleri ve önceki raporlardan yararlanılabilir.

                       7.     PAYLAŞIM: “Kazandığından Fazla Kazandır”

Can: Meslek hastalıkları tümüyle ÖNLENEBİLEN hastalıklardır. Sorun hastalıkların kayıtlara alınmamasından geliyor. Kayıtlara alınanlar içinde o sektöre yönelik önleyici tedbirlere ihtiyaç bulunuyor.

Kemal:  Meslek Hastalıkları Sınıflandırılması şöyledir;

·         Kimyasal kaynaklı meslek hastalıkları

·         Ağır metaller

·         Aromatik ve alifatik bileşikler

·         Gazlar

·         Fiziksel kaynaklı meslek hastalıkları

·         Gürültü ve sarsıntı

·         Tozlar

·         Sıcak ve soğuk ortamda çalışma

·         Düşük ve yüksek basınçta çalışma

·         Radyasyon (iyonize olan ve olmayan)

·         Biyolojik kaynaklı meslek hastalıkları

·         Bakteriler

·         Virüsler

·         Psiko-sosyal kaynaklı meslek hastalıkları

·         Depresyon

·         Manik-depresif Sendrom

·         Ergonomiye özensizlikten kaynaklanan meslek hastalıkları

8.     TAKTİKLER: “Ortaklaşa Kazandıran Taktikler Uygula”

Caner: Son 15 yılda toplam 20 bin 500 işçinin yaşamını yitirdiği ifade edildi.(4)

“Meslek hastalıkları, buzdağının görünmeyen yüzü”

İSİG, bu rakamlara meslek hastalıkları sonucu ölümlerin dahil olmadığını belirtiyor:

9.     KURALLAR: “Kazan& Kazandır Kurallarından Ödün Verme”

Can: KAKEP Kapsamında sıfır kaza, sıfır hastalık, sıfır hata hedefine yönelik kurallar geliştirdik.

·         İşyerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, iş sağlığı ve güvenliği kurulu kararlarını öğrenir ve uygularım.

·         İşyerinde görsel ve yazılı talimatlara harfiyen uyarım.

·         Kullandığım makine, teçhizatların kullanım ve bakım talimatlarına uygun çalışırım.

·         Kurallara uymayan arkadaşlarımı uyarırım.

·         Yaptığım işlerle ilgili risk analizini öğrenir, işimle ilgili öneriler getirir, alınması gerekli önlemlere uyarım.

·         İşyerinde zorunlu olduğum kişisel koruyucu donanımlarını uygun şekilde kullanırım.

·         İstenen diğer kurallara uygun çalışırım.

                                                                                                                                                                                     10.SÜREKLİ İYİLEŞTİRME”KAİZEN” “Hedefleri sürekli iyileştir” 

Son söz: Tüm kazalar ve hastalıklar ile üretim ve hizmet hatalarını, tehlikeli durum ve davranışları son vererek ortadan kaldırabiliriz.

Faydalanılan kaynaklar:

(1)      https://isgfrm.com/threads/is-sagligi-ve-isci-guvenligi-ile-ilgili-afisler.71/

(2)      https://www.evrensel.net/haber/320103/meslek-hastasi-sayisinda-sgk-baska-bimer-baska-soyluyor

(3)      Dr. Apdullah İnan kişisel blog

(4)       http://bianet.org/bianet/emek/193023-2017-de-en-az-2006-isci-oldu?bia_source=rss