Adaletin vicdanı

Yaratılışın doğası eşitsizlik üzerine kuruludur; doğa ne var etme ne var olma fırsatında eşitliği umursar. Fırsat ve hak eşitliği sadece insan uygarlığı ürünüdür. Eşit nesnellikte doğmayan ve yaşayamayan insanlar, mülkiyet üretme ve özgür yaşama hakkı koşullarını sadece adaletin gücüne yaslanarak eşit hak ve fırsatlarla hem seçebilir hem belirleyebilir olurlar. Bu da eşitsizlikten ivmelenen doğal evrimden insanı ayıran üstün bir uygarlık özelliğidir. Adalet doğal evrimin kendini bilmiş bilinç düzeyinin en yüce erdemidir…

 

Adalet zaten eşitlik değildir; eşit olma fırsatına özgürlük vermektir. Öte yanda eşitlik de adalete engel değildir. Adalet herkesi eşit yargılama ilkesini hükmüne temel yapsa da, adaletin görevi hiçbir zaman insanları eşitlemek değildir; görev, adalete erişim yol ve fırsatlarını herkese aynı ölçüde açık tutmaktır. Adalet, güçsüzün savunma hakkını güçlüye eşitleyen toplumsal vicdanın gücüdür. Ancak, güçsüzün hakkını güçlününkine eş tutarken güçlünün yasal haklarından kırpıp güçsüzünkine eklemez.

 

Kanıtların somutluğuna bağlı yasal zorunluluk hükmüyle birlikte, yargıcın hukuku da çiğnemeden yasal yetki ve sorumluluk içinde kalarak hukuk ölçüsünün öngördüğü hüküm üzerinde yapabildiği değişiklik yargıcın vicdanıdır. Adaletin vicdanıysa, somut hukuksal kanıtların yanı sıra suçlunun ve mağdurun somut var-oluş koşullarıyla birlikte açığa vurulmuş istemli niyetlerini de hesaba katarak hüküm kesen yargıcın vicdanına saygı duyumudur. 

 

Muharrem Soyek

***