Adana - Şar antik kenti

Üç yıl önceydi, Adana Kültür ve Sanat Derneği olarak üyelerimizin ve yakınlarının katıldığı bir doğa ve kültür gezisi düzenlemiştik. Gezi Tufanbeyli ilçesindeki Şar antik kentini görmek içindi. Gezide bana oğlum Gencay eşlik etmişti. Yağmurlu ve soğuk bir kış günü sabahtan akşam geç vakitlere kadar süren gezi çok hoş geçti.

AKS’de Başkanı Nuran Terliksiz’inde bulunduğu gezi sırasında de köylülerle sohbet etme imkanı da bulduk. Ancak böyle değerli tarih hazinesinin bulunduğu antik kentin büyük bölümü toprak altındaydı. Köylüler dışarıda kalan bir çok mermer sütunu bahçelerine duvar yapmıştı. Çok uzaktı ve ancak çok çok özel turlarla gelebiliyordu yabancı turistler. Adana’nın çok sayıdaki tarihi değeri gibi Şar da öksüz, sahipsiz ve yok olmaya mahkum bir şekilde çekilen fotoğraflarda var olduğunu duyurmaya çalışıyordu.

Evet, çok uzaklarda, tarihin derinliklerinde kalan bir medeniyetten günümüze kadar gelebilen eserleri ben de görüntüledim ve anılar arasına gizledim…

ŞAR’LA İLGİLİ ANSİKLOPEDİK BİLGİ İSE ŞU ŞEKİLDE….

Tufanbeyli İlçesi’nin kuzey ucundaki ören yerinde Hitit, Roma ve Bizans dönemi eserleri yer almaktadır.

"Kilikya Komanası" diye anılan bu yer, Hititlerin dini merkezlerinin ikincisi olup ilki "Pontus Komanası" idi.

Hitit Kralları burada dini ayinlere katılırlardı. Bu dini merkezlerde başrahibin emrinde kadın ve erkek altı bin kişi hizmet görürdü. Tapınağa vakfedilen zengin toprakların gelirini de başrahip alırdı.

Büyük rahiple kral aynı soydandı ve başrahibin Kilikya ve Kappadokya komanalarındaki mevkii kraldan hemen sonra gelirdi.
Şar’da ayakta kalabilen eserler çoğunlukla Roma eserleridir. Bunlar arasında "amfiteatr"; yani kademeli açık hava tiyatrosu bilhassa dikkati çeker.

Yukarı mahallenin güneyinde, çayın sol kıyısındaki yamaçta yer alan bu tiyatro bugün bir hayli harap durumdadır.

Ayakta kalan bölüm, yüksek bir duvar ile merdiven şeklinde yükselen bazı sıralardır. Bu merdivenlerin altında hem destek vazifesi gören ve hem de vahşi hayvanların barınak yeri olarak kullanılan mahzenler vardır. Bunların bir kısmı halen toprak altındadır.
Burada bir diğer önemli eser de Bizanslılardan kalma kilisedir. Kubbesi yıldırım düşmesiyle yıkılmış olan bu tapınak yontulmuş iri taşlarla inşa edilmiştir. "Kilise Mahallesi" diye anılan yerdeki bu Hıristiyan tapınağının ayakta kalan tek bölümü apsis kısmına ait 5 metre yükseklikteki duvardır. Bu binaya ait yerdeki taş bloklar üzerinde çeşitli geometrik motifler ile biri üzerinde bir haç şekli görülür.

Şar’dan günümüze gelebilen en önemli eseri "Alakapı" dır. Bulunduğu mevki bu ad ile anılmaktadır. Büyük mermer bloklardan meydana getirilen 6 metre boyunda ve 3 metre enindeki bu yüksek yapının, Ana Tanrıça Tapınağı’nın kapısı olduğu tahmin edilmektedir. Tapınak tamamen yıkılmış olmakla birlikte, bu kapının yanı başında görülen üzerleri bitkisel motiflerle süslenmiş cephe ve yan duvar taşları binanın orijinal durumu ve ölçüleri hakkında bir fikir verebilmektedir.

Romalılar döneminde Hieropolis adıyla anılan bu yerde başka bina kalıntıları, rölyefler ve kitabeler ile sütun, sütun başlığı, arşitrav ve kemer gibi çeşit çeşit mimari öğeler görülmektedir