Adana ilinde tarımsal rakamlara farklı bir bakış

Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) değişik yıllarda genel tarım sayımları yapmaktadır. En son genel tarım sayımı 2001 yılında yapılmıştır. Bu makalede bu kapsamlı çalışmayı derinliğine inceleyerek Adana İline ait sonuçlar çıkartılmış ve yorumlanmaya çalışılmıştır.

Tarımsal işletmelerin verimli bir biçimde işletilmesini ve korunmasını sağlayan önlemlerin alınması, bu bağlamda özellikle tarımsal işletmelerin verimsizliğine neden olacak biçimde parçalanmalarının ve küçül­melerinin önlenmesi, tarımsal üretimi artıracak ve tarım sektöründe yaratacağı geliş­me ile de ülke kalkınması üzerinde önemli etkiler yaratacaktır. Adana’da tarımsal üretim yapılan işletmelerin sayısına baktığımızda yaklaşık 56 bin civarında olduğunu görürüz (yaklaşık 4, 35 milyon dekar). Bu da ortalama işletme büyüklüğünün yaklaşık olarak 78 dekar olduğunu gösterir. Avrupa ülkelerinde bu oranın ortalama 175 dekar olduğu düşünülürse işletme sayısının yarı yarıya azaltılması gerektiği ortaya çıkar. Bu işletmelerin arazi varlığına bakacak olursak; yaklaşık %52, 5’i 5–49 dekar arasında, %39’u 50–499 dekar, %1, 5’i ise 500 dekarın üzerinde arazi varlığına sahiptir. %7 civarında işletme ise 5 dekardan daha küçük arazi varlığına sahip veya hiç arazisi yoktur. Bu işletmelerin %90’dan fazlası sahipleri tarafından kendi işletmesi olarak veya kendi işletmesinin yanında başkalarından kiraladığı işletmeler olarak kullanılmaktadır. Adana ilinde tarım arazilerinin çok büyük çoğunluğunun sahipleri tarafından işletildiği görülmektedir. Önemli bir tespit ise işletmelerin tamamını göz önüne alarak her bir işletmenin ortalama olarak 2, 5 parça araziden oluştuğu, her bir parça arazinin de ortalama olarak 32 dekar olduğudur. Ancak daha ayrıntılı bakıldığında işletmelerin yaklaşık %35’inin tek bir parça olduğu, %31’inin iki parçadan oluştuğu ve %15’inin ise üç parçadan oluştuğu görülmektedir. Adana ilinde işletmelerin çok parçalı arazilerden oluşma sorununun çok az olduğu olgusu ortaya çıkmaktadır.

Tarım arazilerinin yaklaşık %52’sinde sulama yapılmaktadır. Sulama yapılan tarım arazilerinin yaklaşık %88’inde salma sulama yapılmakta, geriye kalan %12’sinde ise yağmurlama ve damla sulama yapılmaktadır. Salma sulama şeklinde yapılan sulamanın hala çok fazla olduğu görülmektedir. Bu da beraberinde fazla su kullanımı sorununu getirmekte ve hem üretim maliyetini artırmakta hem de toprakta tuzlanma ve taban suyu yükselmesine neden olmaktadır. Bu sulamaların yaklaşık %40’ı barajlardan, %39’u akarsulardan, %14’ü ise yeraltı kuyularından yapılmaktadır. Toplam tarım arazilerinin yaklaşık %92’sinde tarla bitkileri, %3’ünde sebze ve çiçek bahçe bitkileri, %5, 3’ünde meyve ve uzun ömürlü bitkiler, %0, 02’sinde kavaklık-söğütlük bulunmaktadır. Toplam tarım arazilerinin yaklaşık %0, 2’si ise tarıma elverişli olduğu halde kullanılmayan arazilerden oluşmaktadır. Tarla bitkisi ekili alanların yaklaşık üçte biri sulanmaktadır. Bu arazilere su götürülebilmesi yönünde daha çok yol olduğu görülmektedir. Sebze ve çiçek bahçe bitkileri ile meyve ve uzun ömürlü bitkilerin ise hemen tamamı sulanmaktadır. Bu sulamaların tamamına yakınının yağmurlama ve damla sulama olduğu düşünülürse sebze ve meyve üretim alanlarının artması ile yağmurlama ve damla sulama alanlarının da artacağı söylenebilir.

Her yıl tarım arazilerinin yaklaşık %3, 5’i kadar arazi istenmeyen bir durum olmasına rağmen çeşitli nedenler dolayısıyla nadasa bırakılmaktadır. Ancak bu rakam Türkiye’de nadasa bırakılan tarım arazilerinin yaklaşık olarak %0, 5’i civarındadır.

1991–2001 yılları arasında Adana’da yaklaşık olarak 74 bin dekar tarım arazisi başka kullanım alanına geçmiş, bunun çok büyük bölümü de göl ve baraj altında kalmasından dolayı tarım dışına çıkmıştır.

Bütün bu tarımsal işletmelerin yaptıkları bitkisel üretime gelince; Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın 2008 yılı rakamlarına göre Türkiye pamuk üretiminin yaklaşık %13’ü, Türkiye mısır üretiminin yaklaşık %36’sı, Türkiye portakal üretiminin yaklaşık %23’ü, Türkiye mandalina üretiminin yaklaşık %33’ü, Türkiye limon üretiminin yaklaşık %9’u, Türkiye ayçiçeği üretiminin yaklaşık %9’u, Türkiye yerfıstığı üretiminin yaklaşık %45’i, Türkiye soya üretiminin yaklaşık %39’u, Türkiye patates üretiminin yaklaşık %35’i, Türkiye buğday üretiminin yaklaşık %7, 5’i ve Türkiye kuru soğan üretiminin yaklaşık %7’si Adana ilinde yapılmaktadır.