Adet düzensizliği neden olur?

Adet düzensizliği kadınlarda 21 günden daha kısa olan ya da 35 günden daha uzun süren sikluslar ile değerlendirilir. Adet kanamasının fazla olması uzun sürmesi ya da 2 adet kanaması arasında lekelenme gibi kanama olması halinde doktora başvurulması gerekir. İlk kez görülen adet kanamasından menopoz dönemine kadar üremeye yönelik her ay tekrarlayıcı tarzda hormonal değişim ve adet kanamasıyla karakterize olmuş, özellikle genital sistem başta olmak üzere vücuttaki bütün organizmayı etkileyen periyodik değişimler mensturel siklus olarak tanımlanır. Adet kanamasının 1. günü mensturel siklus’un başlangıcıdır. Bu dönem yaklaşık olarak 28 gün sürer. İlk adet kanamasından sonraki 12-18 aylık süreçte adetlerin düzensiz olması normal kabul edilir. Normal bir adet kanamasını oluşturan 4 tane faktör bulunmaktadır. Bunlar;

Hipotalamus

Hipofiz

Yumurtalık

Rahim

Bu faktörlerin herhangi birinde oluşacak sorunda adet düzensizliği yaşanmaktadır.

Menstürel siklus bozuklukları nelerdir?

Oligamenore: 35 günden daha uzun süren düzensiz kanamalardır.

Polimenore: Bunlar 21 günden daha az aralıklarla oluşan düzensiz kanamalardır.

Hipomenore: Bu adet döneminde kanama miktarının az olmasıdır.

Hipermenore: Adet kanamasının miktar olarak fazla olması fakat süresinin normal olmasıdır.

Menoraji: Adet kanamasının süresinin uzamasıdır.

Metroraji: Bu düzensiz aralıklarla meydana gelen kanamalardır.

Menometroraji: Bunlar düzensiz aralıklarla meydana gelen bol miktardaki kanamalardır.

Ovulasyon kanaması: Bu 2 adet kanaması ortasında oluşan hafif kanamalardır.

Premenstürel kanama: Bu 2 adet kanamasından önce oluşan hafif kanamadır.

Spotting: Bunlar lekelenme şeklinde oluşan kanamalardır. Genellikle rahim içi araç ya da hormonal bozukluğa bağlı olarak oluşur.

Jüvenil kanama: Bu menarş ya da sonrasında görülen genellikle yumurtlama sorununa bağlı oluşan kanamadır.

Adet düzensizliğine hormonal değişimler, yumurtalık kistleri, endometriyal hiperpilazi yani rahim içini döşeyen tabakadaki fazla büyüme, rahimde ya da rahim ağzındaki polipler, miyomlar ve nadiren rahim kanseri gibi etkiler sebep olabilir. Anormal adet kanamaları organik bir sebebe dayanabildiği gibi, disfonksiyonel uterin kanamalar şeklinde oluşabilir. Adet düzensizliğinin olması genellikle disfonksiyonel kanamalar şeklinde meydana gelir. Bu kanamalarda adet miktarı ya da süresinde farklılıklar oluşabilir.

Adet gecikmesinin sebebi nedir?

Kadınlarda doğurganlık döneminde adet gecikmesi oldukça sık görülebilir. Aktif bir cinsel hayatı bulunan ve sağlıklı bir kadında bunun sebebi hamilelik olabilir. Gecikmenin diğer sebebi ise siklus döneminde yumurtlama olmamasıdır. Bunun dışında düzenli olarak adet dönemi bulunan kadınlarda beklenmedik şekilde adet gecikmesi yaşanması strese mekânsal değişime ya da mevsimlerin etkisiyle oluşabilir. Yıl içinde 1-2 defa adet gecikmesinin olması normal kabul edilebilir. Fakat adet gecikmeleri uzun süre devam ederse kadınlarda hormon düzeylere değerlendirilmelidir. Kadınların gebelikten korunma amacıyla doğum kontrol hapı kullanması da adet gecikmesine sebep olabilir.

Kadınlarda görülen adet düzensizlikleri nasıl tedavi edilmektedir?

Tedavinin yapılabilmesi için adet düzensizliğine neden olan etkenin belirlenmesi gerekir. Bu yüzden kadına jinekolojik muayene yapılarak adet düzensizliğine sebep olan etken belirlenmelidir. Rahim içinde ya da rahim ağzında olan miyomlar, polipleri yumurtalık kistleri gibi etkenler tetkiklerin sonucunda tespit edilebilir. Kadınlara yapılan ultrason incelemesi ve vajinal smear testi sonrasında hormonal etkiler tespit edildiğinde tedaviye başlanır. Adet düzensizliğine sebep olan etken ortadan kaldırıldığında adet kanamaları kendiliğinden düzene girer. Buna sebep olan bazı nedenlerde ilaç tedavisi uygulanırken bazı sebeplerde cerrahi girişimler uygulanır. Adet düzensizliğinin belirlenmesi için kadınların ergenlik döneminden itibaren adet düzenini takip etmesi gerekir. Bu adet düzensizliğinin erken dönemde tedavi edilmesini sağlar. Böylece tedavi daha kolay bir hale gelir. Adet kanamaları fazla olduğunda kadında kanamayı durduran ve kanın pıhtılaşma bozuklukları değerlendirmeye alınmalıdır.

Kısa süreli adet kanaması neden olur?

Adet döneminde kanama miktarının ya da gününün az olması hipomenore olarak tanımlanır. Buna neden olan sebeplerin başında kadının yaşının ilerlemesi doğum kontrol hapı kullanılması gelir. Bunun dışında kürtajın komplikasyonların dan olan aserman sendromu yani rahim içinde yapışıklıklar adet döneminde kanamaları azaltan etkenlerden biri olabilir. Ayrıca cinsel yönden aktif olan kadınlardaki az miktarlı adet kanamaları gebeliği düşündürmelidir.

Uzun süre adet görme neden olur?

Adet döneminde kanama miktarının ya da günün artması hipermenore ve menoraji olarak tanımlanır. Kadınların normal bir adet kanamasında 20-60 ml kan kaybetmesi ve kanamanın 2-6 gün sürmesi görülür. Kanamanın miktarını ayarlayan en önemli unsur rahim kaslarının kasılma yeteneğidir. Bunun dışında adet döneminin ortasında oluşan yumurtlamayla üretilen progesteron hormonunun belirli seviyelerde kalması da adet kanamasının belli seviyede olmasını sağlar. Bu mekanizmalar bozulduğunda kanama normalden fazla olur ve daha uzun sürer. Rahim kaslarındaki kalınlaşma sonucunda oluşan miyomlarda ya da rahim duvarındaki kalınlaşmada kasların kasılma yeteneği olumsuz etkilenerek kanama süresini uzatır ve kanama miktarını arttırır. Üreme çağında olan cinsel açıdan aktif kadınlarda adet gecikmesinden sonra başlayan fazla miktardaki kanamada planlı olmayan bir gebeliğin düşükle sonuçlanma olasılığı değerlendirilmelidir. Rahim içinde meydan gelen enfeksiyonlar da adet kanamalarının uzun sürmesine sebep olabilir. Rahim içi araçları da rahmin kasılma yeteneğini bozar ve adet kanamasının miktarının artmasına sebep olabilir. Bunun dışında aylık korunma iğneleri, implanon, plastik over sendromu da adet kanamalarının aşırı olmasına neden olabilir.

Genç kızlarda görülen anormal adet kanamaları neden olur?

Genç kızların ergenlik dönemindeki jinekolojik sorunlar yetişkin dönemde görülen sorunlarla benzerlik gösterir. Gelişme dönemindeki bu anormal ve fazla miktarda olan kanamalar jüvenil kanama olarak tanımlanır. Bunlar hormon bozukluğuna bağlı olabileceği gibi hormonların düzensiz çalışmasına bağlı gelişebilir. Çoğunlukla yumurtalıklarda yumurta oluşumu bulunmaz ya da düzensiz yumurtlama vardır. Bunun en sık rastlanan nedeni progesteron hormonundaki salgılanma kusurudur. Yoğun şekilde yaşanan kanamalar bazen birkaç hafta devam edebilir. Tedavisinin yapılması için vücuttaki eksik hormonun yerine konması gerekir. Bu yüzden ani ve fazla miktardaki kanamaların kontrolünde etkili olan doğum kontrol hapları kullanılabilir. Ancak bu dönemde büyüme çağında olan genç kızlarda fazla hormon kullanılması büyümeyi durdurabilir ya da anormallikler oluşturabilir. Bu nedenle hormon ilaçlarının kullanımında dikkatli olunması gerekir. Genç kızların cinsel olarak aktif olmadıkları bir dönem olması nedeniyle rahimdeki miyom, kist, polip gibi oluşumlar araştırılsa da küretaj gibi yöntemlere başvurulamayacağı için sadece gözlem yapılabilir. Yumurtlama kendiliğinden düzelme gösterse de bu sorunu yaşayan genç kızların ileride polikistik over sendromu gelişimine yatkın olması ve doğurganlık sorunu yaşama olasılığının yüksek olması nedeniyle yakından takip edilmesi gerekir.

Adet dönemleri arasında ara kanamalar neden olur?

Adet kanaması dönemi dışında oluşan ara kanamaların en sık nedeni rahim ağzında ve rahim iç tabakasında oluşan enfeksiyonlardır. Bu enfeksiyonların en sık rastlanan sebebi cinsel temasla geçen ureoplazma ve klamidya denilen bakterilerdir. Bunun dışında hormonal düzensizlikler, polipler, miyomlar, genital organdaki yaralanmalar, kullanılan bazı ilaçlar ve endrometriozis hastalığıdır. Ayrıca gebelikten korunmak için kullanılan rahim içi araçlarının rahim iç tabakasındaki tahrişi, düşük dozda doğum kontrol hapı kullanımı, korunma iğneleri ile implanon hormonal dengesizliğe sebep olduğundan lekelenme şeklinde kanamalara sebep olabilirler. Nadiren de olsa rahim ağzındaki kanser öncüsü lezyonlar, rahim ağzı kanserleri ve genital kanserler ara kanama etkisi gösterebilir. Bu yüzden kadınlardaki ara kanamalar ciddiye alınmalıdır. Bunların tedavisi kanamanın nedenine yönelik uygulanır. Tedavi edilmediğinde kan kaybından oluşan anemi sebebe bağlı kısırlık ve kanser gelişebilir. Tedavi de çoğunlukla progesteron içeriği olan hormon preparatlarının kullanımı ara kanamaların önlenmesinde etkili olur.

Menopoza geçiş dönemindeki düzensiz adet kanamalarında ne yapılmalıdır?

Kadınlar doğurganlık döneminde adet sikluslarının her ay düzenli yumurtlama olması nedeniyle düzenli bir şekilde görürler. Menopoz dönemine yaklaşıldığında ise yumurtalıkların içindeki yumurta hücrelerinin sayısında ve kalitesinde azalma olması yüzünden adet siklusların da giderek artış gösteren sıklıkla yumurtlama olmaz. Bazen de yumurta kalitesinin düşük olmasıyla üretilen progesteron hormonu seviyesinin yeterli olmadığı görülebilir. Bu etkenler kadınlarda adet düzensizliği olarak kendini gösterir. Bu yüzden menopoza geçiş döneminde görülen hormon bozukluğu belirtileri oldukça önemlidir. Menopoz döneminde olan kadınlarda adet kanamaları gecikebilir, adetin gecikmesiyle birlikte adet görememe olabilir, adetler seyrekleşebilir, gecikme sonucunda beklenmeyen bir zamanda adet kanaması görülebilir ya da adet kanamasının süresi uzayarak miktarı artabilir. Menopoz döneminde görülen adet düzensizlikleri organik bir sebebe bağlı olabilir. Bu yüzden menopoz dönemindeki kadınların 6 ayda bir düzenli şekilde jinekolojik muayenesi yapılmalı ve ultrasonla tetkik edilerek değerlendirmeleri gerekir.

Op. Dr. Serkan Oral

www.serkanoral.com