Af ve PKK

Cezanın altında yatan ana fikir onun toplumsal yararı olmalıdır.

Şöyle ki;

Suçlu suçu işlemiş ve olan olmuşsa, ve biz suç işleyene kötülük yaparak, ondan intikam almanın ötesine geçmiş olamayacaksak ve elimizi kirletmek ruhumuzu kirletecekse, suçluyu cezalandırmanın bize hiçbir yararı olmaz.

Ancak biz böyle yaptığımızda toplumsal düzenin nedeni ortadan kalkar. Toplumsal düzen içinde yaşayacaksak, kurallar, suçlar ve cezalar olmalıdır. Ancak, bu kurallar ve cezaların tipi, yaşadığmız toplumun baskıcı mı yoksa özgür mü olduğunu değiştirecektir. Ama bu ana sistem hep olacaktır.

Şu ya da bu şekilde olsun, cezanın nedeni, onun toplumsal yararıdır. Ceza öç almak için verilmez. Toplumun düzeninin bozulmasını engelleyen metodolojik bir uygulamadır. Suçluyu cezalandırarak, mağdurun hakkını geri iade eder ve aynı zamanda potansiyel suçları cezalandırma tehdidi ile sınırlandırır.

Zaman zaman genel aflar oluyor. Cezalandırmak bir toplumsal yarardan kaynaklanıyorsa, ne oluyor da insanlar genel af çıkarıyorlar? Bu açık bir çelişki değil mi? İnsanlar suç işlemesin diye yapmadığın şey yok, sonra kalkıyor insanları işledikleri suçtan dolayı affediyorsun. Bu devlet babanın paşa gönlüne, iyi tarafına gelmesine mi bağlıdır. Yoksa başka bir şey mi olmalıdır?

Bu soruya cevabımız, genel affın sağlayacağı toplumsal yararın, suçluların içeride tutulmasının sağladığı toplumsal yarardan daha fazla olması gerektiği şeklindedir.

Bir cezanın nedenini toplumsal yarara bağlamış olmam kısmen sorunludur. Çünkü kimi cezanın kaynağını Tanrıya bağlar, kimi erdeme bağlar, kimi ödeve bağlar. Bunlar mümkün ama, sonuçta toplumsal düzenler daha çok pragmatist hareket eder. Yine de toplumsal yarar ölçütünün gerçekten yeterli olup olmadığı üzerinde düşünülebilir.

O halde bir af çıkartılacaksa, toplumun yararından doğan cezanın ortadan kaldırılması, toplumun daha üstün bir yararına yol açması gerektiği ilk başta söylenecek şeydir.

Örneğin Rahşan Affı diye anılan son affa baktığımızda, bu affın neden yapılmış olduğu bence çok belirsizdir. Bu af ile hangi toplumsal yarar sağlanmıştır mesela?

Varsayalım ki bi af ile elde edilen toplumsal yarar, affı çıkarmamanın sağladığı yarardan daha üstün değildir. Bu durumda affın yolaçacağı sorunlar ne olabilir? Bir, toplumsal düzen bozulur. İki, suç işlemek meşrulaşır. Üç, suç işlemek yaygınlaşır. Dört suç işlemek potansiyel bir tehdit haline gelir.

Yanlış bir af bu nedenle toplum için çok tehlikelidir. Başta bulunduğu noktadan daha kötüye düşebilir. Affa karşıtlık suçluya, insan olmanın vicdanını yaralayacak şekilde davranmayı gerektirmez. Suçlunun da insan hakları vardır, en ideal şekilde bunların sağlanması gerekir.

Son zamanlarda, PKK ile ilgili af söylemleri yaygınlaştırılıyor. Bu sorunun çözümünün bu olduğu söyleniyor. Bunu iyi niyetle mi yapıyorlar, yoksa yeni bir politik oyun olarak mı bilinmez. Ancak, bir af çıkarırken, iyi tarafımıza gelmesinden çok daha boyutlu olarak düşünüp tartmak gerekir. Böyle bir af, gerçekten kısa ve uzun vadede toplumun çıkarına olacaksa, bu açık belliyse çıkartılmalıdır, ama değilse bu çaptaki bir olayda yanlış karar vermek ülkeyi mahvedebilir de.

Mahvolsa ne olur ki? Ateşin düştüğü yeri yakmasının dışında hiç de bir şey olmaz. Çünkü her mahv, başka bir şeyin varoluşudur, o da, kendi mahvoluşunu kötülük olarak görecek bir düzeni iddia edecektir. Tarih de böyle akıp gidecektir.

Bu duygu da belki de toplumsal yararın yetmediği noktayı gösteriyor. Çünkü tarih akıp geçsin ama daha adil, daha iyi ve daha ahlaklı geçsin denebilir.