Aft (ağız yarası) acısına son !

AFT: Ağız içerisinde sıklıkla yanak ve dudak mukozasında, dil üzerinde, yumuşak damakta, farenkste, diş eti üzerinde görülen, solgun sarı-kırmızı hale ile çevrili oldukça ağrılı ülserleşmiş lezyonlardır. Toplumun %18-20 az ya da çok aft sorunu ile karşı karşıyadır. Bayanlarda daha sıklıkla rastlanır. Genellikle tek olarak seyretse de aynı anda birkaç bölgede birden görülebilmektedir.

Aftın oluş nedenini belirlemek için çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Ancak, oluşumunu hızlandırıcı ve seyrini kötüleştirici birçok faktör saptanmasına karşın, oluş nedeni tam olarak belirlenememiştir. Bu nedenle öncelikle aft oluşumunu hızlandıran ve iyileşmesini geciktiren faktörlerden bahsedelim:

STRES: Günümüzde migren, yüksek tansiyon ve gastrit gibi birçok hastalığın nedenleri arasında kabul edilen stres; aft oluşmasının en önemli nedenlerinden birisidir. Hanımlarda premenstural gerginlik(adet öncesi dönem) de aft oluşumunu hızlandıran faktörlerdendir.

YİYECEKLER: Turunçgiller, sirke, turşu, patates cipsi, tuzlu ve baharatlı çerezler gibi ağız mukozasını tahriş edebilen yiyecekler aft oluşumunu hızlandıran önemli faktörler arasında sayılmaktadır. Bunların yanı sıra bazı bünyeler için alerjik olabilen kara buğday, çavdar, arpa, çikolata, fındık, kabuklu deniz hayvanları, soya, domates, bazı patlıcan, elma, incir, peynir gibi yiyecekler de aft oluşumunu hızlandırırlar.

TRAVMA: Yanak, dil, dudak ısırma, sert yiyeceklerin tahrişi ve yumuşak olmayan diş fırçalama işlemleri ve iyi adapte olmayan protezlerin neden olduğu vuruklar, aft için uygun zeminin oluşmasına yardımcı olurlar.

DİŞ MACUNU: Diş macunlarının temizleme özelliğini artırmak için köpük yapıcı olarak yapılarına katılan "sodyum lauryl sulhate" ( SLS ) mukoza hücrelerinin yıkımını artıran, tahriş edici bir kimyasaldır. SLS bu özelliği ile aft oluşumu üzerine direkt etkili olan bir maddedir. Özellikle aft sorunu olan kişilerin kullanabilmesi için günümüzde daha az oranda (%1.25) SLS içeren diş macunları üretilmektedir. (Tom's of Maine Natural Toothpaste , Oral-B Sensitive Fluoride Toothpaste.)

Ayrıca diş macunlarının tamamına yakınında bulunan florür maddesinin, ağız içi mukozasını tahriş ettiği, akabinde bu tahribatın da afta neden olduğu görülmüştür. Genellikle eczanelerde satılan florürsüz diş macunlarının tercih edilmesi tavsiye edilir.

SİSTEMİK HASTALIKLAR
Behçet Hastalığı: Genital ülser, konjuktivit, retinit, lokositoz gibi çok sayıda sistemik belirtiler yanında ağız içerisinde oluşan tekrarlayıcı aftlarla kendini gösteren bir hastalıktır.
Birçok malign ve otoümmin hastalıklarla birlikte de tekrarlayıcı aftlar görülebilmektedir.

DİĞER NEDENLER
B12 vitamini ve demir noksanlığı, sigara içme, tütün çiğneme gibi alışkanlıkların da aft oluşumuna katkıda bulunan önemli faktörler olduğu bilinmektedir.

Tedavisi: Aftlar; herhangi bir tedavi uygulanmasa da genellikle 7-10 gün sonra kendiliğinden iyileşmektedir. Aft sorunu ile karşı karşıya olanların aşağıda sıralanan işlemlerden birini yada birkaçını uyguladıklarında, daha rahat bir periyot geçirmeleri mümkündür:

Ağrıyı azaltmak ve iyileşme periyodunu kısaltmak için:
Sıcak, asidik ve tahriş edici gıdalardan kaçınılmalıdır.
"2% hydrogen peroxide" solusyonuna batırılan pamuk yada gazlı bez ile aft bölgesi temizlenebilir.
Su ile karbonat karışımından hazırlanan ince yapılı bir krem aft üzerine sürülebilir.
Yarım bardak suya yarım kaşık tuz ilavesi ile elde edilen solusyonla günde üç kez gargara yapılabilir.
Yemeklerden önce aft bölgesine "xylocaine" solusyonu ya da ağız için hazırlanmış anestezik kremler uygulanabilir.
Aft üzerine uygulanacak "orabase", "Gly-oxide", "Cankaid","Ambesol" gibi ağız içi kremler uygulanabilir.
"sucralfate" tableti ılık suda eritip gargara yapılabilir.
Özellikle başlangıç aşamasında "tetrasiklin" tableti suda eriterek elde edilen solusyon ile gargara yapmak, aftın daha fazla büyümesini engeller ve ağrıyı azaltır.
Gene aftın başlangıç safhasında bölgeye bir topikal steroid "%0.1 lik triamcinalone" uygulanması ya da steroidli bir gargara "betamethasone syrup" ile gargara yapmak, aftın fazla büyümesini engeller ve ağrıyı azaltır.
"Chlorhexadine" gargaralar iyileşme periyodunu kısaltır.
"Tetrasiklin" şurupla hazırlanan 12,500 unite "nystatin", 1.25 mg "diphenhydramine", ve 0.25 mg/m "hydrocortisone" karışımı 'shotgun' solusyonu olarak kullanılabilir.

Acıya son veren kesin çözüm: Yukarıda sayılı acı azaltma yöntemlerini, ilgili malzemeleri bulabilen bir çok kişi denemiştir. Ancak bu geçici yöntemler zaman kaybından ve bıkkınlıktan öte bir şey kazandırmıyor. B12 vitamini eksikliğim ve ağız içi mukozası zayıf olan bir insan olarak son bir çare, sarıldığım bir ilaçtan söz etmek istiyorum.

Oralmedic adında bir ilaç. Kulak çöplerinin içinde, koyu kırmızı renkte bir karışımı var. Bu çöpü pamuklu kısmından hafifçe kırıyorsunuz. Kırdığınız anda ilaç pamuğa doluyor ve bu kısmı aft bölgesine sadece 5 saniye uygulamanız yeterli. İlk anda acı veriyor ancak aradan geçen 5 dakika sonunda aftı hiç hissetmiyorsunuz. Aft tamamen iyileşene kadar varlığı ya da yokluğu sizin için önemsiz hale geliyor. 

Aftın tedavisi yok ama acısından bu şekilde kurtulmak mümkün. Sağlıklı günler dileğiyle...