Almanya sigortasındaki değişikliklere dikkat...

Almanya'da hastalık ve emeklilik sigortasına ilişkin 1 Ocak 2004 tarihinde yapılan değişiklikler, tartışılmaya devam ederken, Ocak 2005' te yeni uygulamalar devreye giriyor.

Almanya'da 2004 yili icerisinde hastalik ve emeklilik sigortasinda yapilan degisiklikler toplumun buyuk bir kismini etkiledi. Ozellikle yapilan reformlar yoksul kesimi oldukca zorladi. Almanya'da hastalik ve emeklilik sigortasinda yapilan degisiklikler hakkinda okuyucularimizin nelere dikkat etmeleri ve neleri bilmeleri gerektigi konusunda Allianz Sigortalari Bolge yetkililerinden Vakkas Coksayilir sizler icin anlatiyor.

- Almanya'da yasal hastalik sigortasi GKV (Gestzlichen Krankenversicherung) ve ozel hastalik sigortasi PKV (Private Krankenversicherung) var. Kimin GKV'ye, kimin PKV'ye girecegine kim karar veriyor?

Ilk basta serbest calisanlar ile memur ve isci arasindaki farkin gorulmesi gerekmektedir. Serbest calisanlar ve memurlar kesinlikle GKV icerisinde sigorta olmaya mecbur degiller. Isciler icin ise uc olanak var: Isci yasal, mecburi sigortalidir. Isci GKV'de gonullu ve ozel sigortalidir. Hastalik sigortasinin ongordugu cizelgenin altinda maas alan her isci, genelde yasal mecburi sigortada yer almaktadir. Onun uzerine maas alan ise iki tercih arasinda kararini verebilir. Ya GKV'de gonullu olarak kalir ya da ozel sigorta yaptirir. Serbest calisan memurlar genelde ozel bir hastalik sigortasi ile yasal hastalik sigortasi arasinda tercih yapabilirler.

-GKV ile PKV sistemleri arasindaki fark nedir?

GKV aidat sistemi ile finanse edilmektedir. Bir yillik gelirlerin bir yillik giderleri hemen hemen karsilamasi gerekmektedir. GKV kendisini gerek iscilerin gerekse isverenlerin verdikleri aylik odentiler ile finanse etmektedir. Odenmesi gereken miktar ise iscinin maasina gore hesaplanmaktadir. Bu da varolan gercek risk durumunda bagimsizdir.

PKV'de ise buna karsin bir baslangic noktasi var. Burada herkes sahsi riskine gore (Kontrat imzaladiginda yas, cinsiyet, saglik durumuna bagli olarak) bir miktar odemelidir. Aidat odemeden sigortaya baska birisi dahil olamiyor. PKV deger tamamlama sistemine gore calismaktadir. Sigortalinin genc yaslarinda odediginin bir miktari yaslilikta aylik odentinin dusmesine gore alinmaktadir.

Burada onemli kriterlerden birisi, aidat odemeksizin sigortaya dahil edilen aile fertlerinin sayisidir. Ne kadar buyuk olursa o kadar cekici olur, yani GKV ucuzdur. Tabi bunun yanisira saglik durumlari da rol oynamaktadir. PKV'de sigorta yapilmadan once risk yonu arastirilmaktadir. Bu arastirma olumsuz olursa o kisi ya sigortaya alinmaz, alinsa dahi cok yuksek bir aylik odemeyle alinir. Primin yanisira sigorta derecesi de karar vermede onemli bir rol oynamaktadir.

-1 Ocak'tan itibaren yasal sigortada neler degisti, onumuzdeki yillarda neler degisecek?

Birincisi, hastalarin odeme yapmasi ya da odemelerin yukseltilmesi karari alindi. Ornegin muayehanelerde odenen harc uc ayda bir 10 Euro. Hastanede yatma parasi gunluk 10 Euro, maksimum 28 gundur. Ilac parasi yuzde 10 yukselmistir ve yardimci araclarin ustune odenmesi kararlastirilmistir. Ikincisi ise belirli masraflar yasal hastalik sigortasi tarafindan karsilanmamaktadir. 18 yasini doldurmus olanlarin gozluk ihtiyaclari, ambulans-yol masrafi karsilanmiyor.

Gelecek yildan itibaren dis yaptirma masraflari, yasal sigortalari olanlar icin ekstradan finanse edilmesi gerekmektedir. 2006 yilindan itibaren de yasal sigortada bulunan iscilerin, hastalik paralarini kendileri karsilamalari gerekmekte. Isverenler 2005 yilinin sonuna kadar bunun ancak yarisini finanse etmektedirler. Boylelikle sigorta odentisi yarim yuzdelik bir puanla yukselecektir.

-Bir kisi ne zaman ozel bir sigortaya gecmeli?

Tum yapilan kisitlamalar icin ek ozel bir sigorta ile bu eksikleri kapatabilir. Fakat bir noktada karar vermesi gerekmektedir. Dis yapimi icin 2005'ten itibaren ya ozel ya da sigortasinda fazla odeyerek sigorta yapmasi gerekmektedir. Bunun yuksekligi hala bilinmemektedir.

-Yasal Emeklilik Sigortasi'nin (Gesetzlichen Rentenversicherung) icerigi nedir?

Aidat sistemi uygulanmaktadir. Yani simdiki isciler odedikleri aidatlar ile mevcut durumda emekli olanlari finanse etmektedir. Kapitalin stoklanmasi soz konusu degildir.

-GRV bir dayanisma sistemidir. Finanslari uzerinde neden bu kadar tartisiliyor?

Aidata bagli finanse edilen emeklilik sistemindeki onemli husus, aidat odeyen ile emeklilik alanlar arasindaki orantidir. Ne kadar cok emekli olan olursa ve ne kadar az aidat odeyen olursa, bu durumu finanse etmek o kadar zor olacaktir. Cunku her aidat odeyen kisi gittikce yukselen bir aidat odemek zorundadir. Bugun bir emekliye yuzde 19 kadar aidat odeyen dusmektedir. Her zaman ayni derecede kalan bir emeklilik duzeyininde iyi gitmeyecegini simdiden gormek mumkun.

-Isciler ile emekliler arasinda olumsuz bir oranti var...

Birincisi, Almanya'da gittikce daha az cocuk dunyaya geliyor. Gunumuzde her kadin ortalama sadece 2-3 cocuk doguruyor. Ikincisi ise insanlarin yas orani buyuk bir oranda yukseliyor. Emekliler emeklilik maaslarini gittikce daha uzun almakta. Buna ek olarak mevcut durumda yuksek olan issizlik orani da ozgun bir politikayi teskil etmekte. Bu durumda aidat odeyenlerin sayisi da dusuyor.

-Emekliye ayrildiktan sonra emeklilik maasinin orani ne kadardir?

Temel olarak alinan emeklilik maasi odenen aidata baglidir ve GRV'ye odenmis yillara baglidir. Sabit olan bir kurala gore, mevcut durumda 45 yil odedikten sonra brut maasinin yuzde 43 oraninda alacagini soylemektedir. Tabi bu durum sadece 65 yasinda emekli olundugunda gecerlidir ve tabiki sadece BBG'ye (GRV) kadar. Erken emekliye ayrilma durumunda emeklilige kadar her yil bir kaybin olacagini bilmek gerekir. BFA (memurlar icin) ve LVA'da (isciler icin) emeklilik beklentilerini bugunku durumunu detayli hesap ettirme imkani var.

-Bu durumda simdi hangi imkanlar var?

Birincisi isyerine ait ihtiyarlik guvencesi var. 1 Ocak 2001 tarihinden bu yana her iscinin bu hakki var. Tabi burada isveren, sunulan bes uygulama yolundan hangisini tercih edecegini kendisi kararlastirmaktadir. Ikinci olarak da Riester eklentisi diye adlandirilan onaylanmis ozel kontratlarin tesviki soz konusu. Bu durumda devlet ozel ihtiyarlik bakimini eklerle ve vergisiz olarak desteklemekte. Ek odentinin yuksekligi ailede bulunan kisi sayisina baglidir. Ucuncusu ise klasik olan hayat ve emeklilik sigortasidir. Bu tur kontratlarda odenen ederin vergiye tabi tutulmamasi planlanmakta. Bu durum tabi sadece 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren yapilan kontratlar icin gecerli. Aslinda bu tercih ihtiyarligi guvence altina almak icin en uygun tarzdir. Aidatin yuksekligini ve hangi yasta emekli olacagini herkes kendisi secebilir. Odeme sekli de kontratin bitmesine az bir zamanin kaldigi surece kadar serbest secilebilinir.

-Ozel emeklilik sigortasi ile deger biriktiren diger sigortalar arasindaki fark nedir?

Sadece ozel emeklilik sigortasi uzun yasama riskinin sonuclarini kaldirabilir. Yani hic kimse ne kadar yasayacagini sonucta bilemez. Boylelikle yaslandiginda ne kadar kapitale ihtiyac duydugu'suna verilemez. Iste tam bu noktada ozel emeklilik sigortalari baslamaktadir. Sigortali kisiye omrun sonuna kadar emeklilik odenecegi garantisi verilmektedir. 80-90 yaslarindayken hatta, 100 yasini gecse dahi, parasinin yetmeyecegi konusunda endise etmesi gerekmiyor. Calisamama riski olayi (BerufsunfŠhigkeit); bu durum 1 Ocak 1961'den sonra doganlar icin cok onemlidir. Cunku bunlar 2001 yilinin basindan bu yana yasal emeklilik sigortasinda, GVR icerisinde calisamaz durumda sigortali degillerdir. Ozel bir sigorta yapilmasi onemlidir. ve 01.01.2007 verilen karar emeklik yasi 67 yükselmistir...

Vakkas.coksayilir@allianz.de