Altı şapka düşünme tekniği ile daha hızlı ve doğru kararlar verebiliriz

Şöyle bir durun ve düşünün bazen yaşamımıza dair kararları sakin, sistemli, ileriyi görerek ve sonuçlarının olumlu olacağı şekilde mi alıyoruz yoksa hayatın koşturması içinde çok hızlı düşünüp, analiz ederek belki de ileride olumsuz sonuçlar doğurup doğurmayacağını bile tartmadan mı alıyoruz? Bir çoğumuz sanırım yaşamın akışına uymak adına hızlı düşünüp hızlı kararlar alıyoruz çünkü uzun uzun düşünecek ne vaktimiz oluyor ne de imkanımız…

Bir şeyi düşünürken genellikle yaptığımız şey her şeyi aynı anda yapmaya çalışmak. İşin zorluklarını, tehlikelerini görmeye, olumsuz sonuçlar verebilme olasılıklarını anlamaya çalışırken bir yandan da yeni görüşler geliştirmeyi, daha çok bilgi toplamaya çalışıyoruz. Tüm bunları yaparken de mantığın arasına girmeye çalışan duyguları, sezgileri göz ardı edemiyoruz.

Neden, tüm düşündüklerimize uyacak bir tek yol olduğuna inanırız? Niçin, her şeyi bir anda yapmaya çalışırız? Bu soruların cevaplarını düşünürken yaratıcı düşünme becerilerini destekleyen Atlı Şapka tekniğinden söz etmek istiyorum.

Atlı Şapka Tekniği Edward De Bono tarafından geliştirilmiştir. Bono’ya göre bilginin tek başına ve bir düşünme süreciyle desteklenmediği zaman herhangi bir değeri yoktur. Ona göre günümüzde yeni teknolojileri kullanabilmek için bilgi birikimi gerekmektedir fakat kazanan birey olabilmenin yolu bilgiyi nasıl kullanacağımızdan geçmektedir. Bono’ya göre Altı Şapka Düşünme Tekniği ile olayları yorumlarsak kendimize kendimizi daha açık anlatırız.

Altı Şapka Düşünme Tekniği, düşüncelerimizi simgeleyen altı farklı renkte şapkayı takarak o şapkanın rengindeki düşünme şekli ile düşünerek durumu analiz etmektir.

1. Beyaz Şapka: Tarafsız ve objektifliği simgeler. Beyaz şapka dikkatimizi elde olan bilgiler ve eksik bilgiler üzerinde toplamak için kullanılır. Amaç pratik olmaktır. Önemli olan bilgilerin kesinlik derecelerini belirlemektir.

Beyaz şapkayı takınca şu soruları sorabiliriz?

v Elinizde ne gibi bilgiler var?

v Daha hangi bilgiler gerekiyor?

v Gerekli bilgileri nasıl elde ederiz?

2. Kırmızı Şapka: Öfke, tutku gibi duyguları simgeler. Zihnimizin arka planında korku, nefret, şüphe, kıskançlık, sevgi gibi güçlü duygular vardır. Amaç arka plandaki bu duyguları görünür kılmak ve etkilerini görünür kılmaktır.

Kırmızı şapkayı takınca şu soru sorulabilir?

v Konuyla ilgili duygu durumum ne?

3. Siyah Şapka: Karamsar, kötümser ve olumsuzluğu simgeler. Eleştirme şapkasıdır. Tehlikeler dikkat çeker, zararlı şeyler yapmamızı engeller. Siyah şapka olmazsa başımız sürekli derde girebilir fakat çok kullanılması da tehlikeli olabilir.

4. Sarı Şapka: İyimser, umutlu, olumlu düşünmeyi simgeler. Değerli ve yararlı olan şeyleri arar ve araştırır. Daha sonra yararlı şeyler için mantıklı destekler sağlamaya çalışır. Düşünme yapıcı ve üreticidir.

Sarı şapkayı takınca şu soru sorulabilir?

v Bunun iyi yönü ne?

v Bunun ne gibi yararları var?

v Bu yararlar nasıl ortaya çıkar?

5. Yeşil Şapka: Bereket ve verimliliği simgeler.yeşil şapka enerji şapkasıdır. Bu şapka ile düşündüğümüz zaman öneriler ileri sürer, yeni görüş ve seçenekler ortaya koyabiliriz.

Yeşil şapkayı takınca şu soru sorulabilir?

v Alternatifler neler olabilir?

v Alternatiflere nasıl ulaşılır?

v Gerçekleşmesi için neler yapılmalı?

6. Mavi şapka: Serin kanlılığı simgeler. Düşünme sürecinin düzenlenmesi ve kontrolü ile uğraşır. Ne düşüneceğimizi açıklamak ve bu düşüncenin sonunda neyi elde etmek istediğimize karar vermek için düşünmenin başında kullanabiliriz.

Mavi şapkayı takınca şu soru sorulabilir?

v Şu ana kadar neler başardım?

v Bundan sonra ne yapmalıyım?

Bu yöntemi kullanarak bir konu hakkında konuşurken daldan dala atlamalarımız engelleyebiliriz. Sistemli düşündüğümüz için zaman kaybımız olmaz. Karara varmamız kolaylaşır. Kararların sonuçları daha olumlu olarak bize geri döner.

Ø BEYAZ ŞAPKA : Tarafsız , objektif

Ø KIRMIZI ŞAPKA : Duygusal

Ø SİYAH ŞAPKA : Karamsar

Ø SARI ŞAPKA : İyimser

Ø YEŞİL ŞAPKA : Yaratıcılık, yeni fikir ve öneriler

Ø MAVİ ŞAPKA : Serinkanlılık, genel değerlendirme