Anadolu'nun en ünlü Kraliçesi.. Puduhepa

DAİMA KIRMIZILAR GİYEN GÜZELLER GÜZELİ HİTİT KRALİÇESİ…TAVANANNA..

Puduhepa, MÖ 13. yüzyılda yaşamış Hitit hükümdarı III. Hattuşili'nin karısı ve Hitit İmparatorluğu'nun kraliçesidir.

Hakkında az şey bilinmekle beraber, kendisi tarih sayfalarına Kadeş Antlaşmasında kullandığı mührü, kırmızı giymesi, iştar rahibesi olması, üstün politik zekasının yanı sıra güzelliği ile de damgasını vurmuş seçkin bir kadındır.

Babası Bentip-şar, Lawanzantiya (Elbistan)' lı bir rahiptir.

Bentip-şar Kizzuvatna'da, Lawazantiya'nın IŞTAR/Sauşga Tanrıçası'nın rahibiydi. Bu tanrıçanın kralın bağlı olduğu tanrıça olması, III. Hattuşili'nin Puduhepa'nın rahip babasıyla bir bağ kurmasına ve bir rahibe olan Puduhepa'yla tanışmasını sağladığı rivayet edilmektedir.

Puduhepa, M.Ö. 13. yüzyılda Hitit Kralı III. Hattusili’nin eşi olmuş ve en ünlü Hitit Kraliçesi olarak da tarih sayfalarındaki eşsiz yerini almıştır.

Kral eşi ile Puduhepa'nın birbirlerine gerçek bir sevgi ile bağlı oldukları da rivayetler arasındadır.  

III. Hattuşili’nin karısına duyduğu aşk ve evliliğini anlatan kitabede, yazılı tarihte ilk kez “sevgi” sözcüğüne rastlanmıştır.

Sevgi sözcüğünü tabletlere geçirten bu eşsiz kraliçenin Puduhepa’ dır.

Tanrıçanın “onların evlenmesini istediği ve bu çifte karı-koca sevgisini bahşettiği söylenir. Bir kralın, tanrıçanın teklifini yerine getirmesi ve karı-koca arasındaki sevgiden bahsedilmesi o döneme ait farklı bilgiler sunmakla birlikte, bahsi geçen sevginin tam olarak hangi anlamda kullanıldığını bilmemekteyiz. Bir Hitit gelini evliliğinde aşk ya da kocasından saygı bekleyebilir miydi? Bu soruya hiçbir zaman cevap bulamayabiliriz; ancak bu soruları sorarken tarihte yer alan kadına dair varsayımların gerçekte çok daha karmaşık olduğunu söyleyebiliriz.

Her ne kadar Puduhepa da diğer Tavanannalar gibi sarayın işleri ve çocukların yetiştirilmesiyle ilgili olsa da, Hitit kraliçeleri arasında politik hayata en çok katılım gösterenlerden biri olmuştur.

Hitit krallığında onun olağandan daha önemli rolünü doğrulayan çok sayıda mektup ve belge vardır. Buna göre Puduhepa yaşadığı dönem için çok farklı, güçlü bir karakter ve saygıdeğer bir kişiliğe sahip biri olarak karşımıza çıkar.

Yazılı belgelerde Kraliçe Puduhepa’ya kral kocası ile eşit şekilde hitap edilmesi, bu dönemdeki kadının rolünün sadece ev ve aile ile ilgili işlerle sınırlı olmadığını gösterir mahiyettedir.

Bu ilk bakışta önemsiz bir ayrıntı gibi görünebilir; ancak şimdi veya geçmişte bir kadına kral kocasıyla eşit bir şekilde hitap edilmesi küçümsenecek bir ayrıntı değildir. Bu kraliçenin değerinin kralınkine eşit olması düşüncesini sembolize eder.

Bu veri erkek egemen toplumlardaki kadının kasıtlı olarak ikinci plana alınmasıyla doğrudan çelişir ve Hitit Kraliçesinin hayatını keşfetme yolculuğuna heyecanlı bir başlangıç oluşturur.

Puduhepa’yla ilgili bulgulardan belki de en önemlisi onun Mısır Kralı 2. Ramses ile olan ilişkisidir.

II. Ramses, Puduhepa’ya bir ülke liderine gösterilen saygıyla hitap etmiştir. Aralarındaki iletişimin bu şekilde olması, Puduhepa’nın taşıdığı role dair geniş çaplı spekülasyonlara yol açmış ve onun uluslar arası diplomaside oldukça önemli etkisinin ve becerilerinin olduğunu ortaya çıkarmıştır.

II. Ramses’in Puduhepa’ya bir krala hitap ettiği şekilde seslenmesi oldukça önemli bir ayrıntıdır.

Mısır firavunu II. Ramses Puduhepa'yı kız kardeşi, III. Hattuşili' yi de erkek kardeşi olarak adlandırmıştır. Ayrıca geleneksel olarak diğer Tavanannalarda olduğu gibi Puduhepa'nın kraliçeliği döneminde birçok kraliyet hediyesi veya mührü kralın adını taşıdığı gibi Puduhepa'nın adını da taşımaktadır.

Puduhepa, III. Hattuşili' den sonra oğlu IV. Tuthaliya' nın krallık süresi içinde de TAVANANNA; 'ANA KRALİÇE' ünvanıyla yönetimde bulunmuştur; çünkü Hitit hukukuna göre kazanılmış bir hak olan Tavanannalık kral eşin ölümüyle bile kaybedilmemekte, Tavanannanın ölümüne kadar devam etmektedir.

Puduhepa’nın ulusal /uluslararası politika, diplomasi ve yasal prosedürlere aktif olarak katılımı, kadının temel rolü olarak bilinen eş ve anne ile sınırlandırılan alan tanımına aykırılık gösterir. Antik Hitit’de Puduhepa’nın varlığı bile kadının sadece anne, eş, hizmetçi gibi rollerle sınırlandırılmış imajına ilginç be başkaldırıdır.

Erkek egemen tarih sayfasındaki olağanüstü başarıları, bilgeliği ve güzelliği ile pek çok kişiye esin kaynağı oluşuyla göze çarpar. Onun üstlendiği rolün önemini gösteren birçok eski metin günümüze kadar ulaşmıştır.

Puduhepa, bir kraliçe, bir diplomat ve bir rahibe idi. Kesinlikle önemsiz ya da sıradan bir role sahip bir kadın değildi, aksine elimize ulaşan belgelerden onun güçlü ve çok saygı duyulan bir kadın olduğunu görüyoruz. Bu yüzden yaşadığı dönemden buyana 3000 yıl geçmiş olmasına rağmen, Puduhepa hala gerçek gücün, güzelliği, bilgeliğin ve Anadolu kadınının her dönemde göstermiş olduğu cesaretin sembolüdür.

Döneminin kraliçelerinden farklı olarak, yönetimde söz sahibiydi. Zeki bir kadın olduğu kuşku götürmez. Tarihin ilk barış anlaşması olan KADEŞ anlaşması tabletlerinde Puduheba’nın da mührü bulunmaktadır.

Puduhepa'ya ait mühür, Tarsus Gözlükule Höyüğü'nde bulunmuş ve bugün Adana Müzesi'nde sergilenmektedir.

"Puduhepa’ ülkemizin tarihi marka değerlerinden birisidir.

Son dönemlerde kazısı yapılan Tatarlı Höyük buluntularıyla Lawazantiya kentiyle aynı yerleşme olması ihtimali artmıştır. Lawazantiya Adana’nın ve Çukurova’nın marka değeri olma yolunda ilerlemektedir, Bu iki marka değerinin Çukurova bölgesi için çok önemli olduğu düşünülmektedir.

PUDUHEPA, binlerce yıl öncesinden çağımıza; tarihin ilk yazılı anlaşması üzerinden mührünü vurmuş ve Anadolu kadınının en özel örneklerinden biri olarak vakurla anılmaya, sevilmeye, hayranlık uyandırmaya devam etmektedir.

Saygılarımla..

Prof. Dr. Nazan Apaydın Demir

21.07. 2015

Muğla