Anayasa paneli

 

 

 

Bir devletin yönetim biçimini belirten yasama, yürütme, yargılama güçlerinin nasıl kullanılacağını gösteren ve yurttaşların kamu haklarını düzenleyen temel yasaya ANAYASA denir.

 

 

 

Kartal Bülent Ecevit Kültür Merkezi’ndeki panelin başlama saatinden önce orada oldum. Yeme içme salonunda yemeğini yemekte olan İbrahim Ö. Kaboğlu’na ve yanındaki Osman Ünal’a ‘merhaba!’ dedikten sonra gösterilen yerde konuşlandım. 

Hal hatır sorulması sürdü. Gelenlere ‘merhaba!’ denildi. Giriş salonunda bedelsiz dağıtılan Vural Dağtekin’in İmtiyaz Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü olduğu, önceki sayılarında köşe yazılarım yer alan KIRINTI dergisinin sayfalarında gezinmeye başladım. Bir süre sonra panelin başladığı duyuruldu.

Mimar Mühendis Metin Ağırman’ın başkanlığını yürüttüğü Kent Kültürü ve Demokrasi Derneği ile Anayasa Hukuku Araştırma Derneği ve Kartal Hukukçular Derneği üçlüsünün birlikte düzenledikleri “Önce Demokrasi / Anayasacılar Öneriyor, Halkımız Tartışıyor’’ konulu panel, 11 Haziran 2016 Cumartesi günü, saat 14.00–18.00 arasında gerçekleşti. Kartal Bülent Ecevit Kültür Merkezi Nikâh Salonu’ndaki panelde dinleyici kalabalığı gözlerden kaçmadı.

Sunuculuğu eğitimci yazar Osman Ünal, yaptığı özgün açış konuşmasıyla akışı başarıyla yürüttü! Ne ki ön sırada yer alan birkaç kişinin adlarının söylenmesinin ardından eline tutuşturulan onlarca adların anons edilmesi, salonda olumsuz söylentilere yol açtı. Etiksel bulunmadı. Kimileri, “beni de söylese” gibi alaylı sözcükler de kullandılar!

Kürsüye çağrılan Metin Ağırman, anlamlı ve özlü bir konuşma yaptı. Kartal Hukukçular Derneği Başkanı Av. Ümit Erdem, anayasayı hep hukukçuların tartıştığını belirterek artık halkın tartışması gerektiğine değindi.

Kürsüye çağrılanAnayasa Derneği Başkanı Prof. Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu’nun dolu dolu içerikli ve anayasaların özgeçmişleriyle ilgili ortaya koyduğu bilgilendirici konuşması, ilgiyle izlendi.

Prof. Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu, Günümüzde anayasaya saygı duyulmadığını belirterek bireylerin ülkeye karşı kimi sorumlulukları, devletin de topluma karşı yükümlülükleri olduğuna vurgu yaptı.

Kaboğlu: "Soma'dan Cerattepe'ye kadar her yer anayasanın içinde yer alıyor. Barışın özgürlüğün belgesidir. Devlet ve anayasa arasında ilişki vardır. Devlet anayasaya saygı duymalıdır. Türkiye Cumhuriyeti anayasa ile doğmuştur. Anayasasız bir Türkiye Cumhuriyeti düşünülemez. Anayasa neden değiştirilir. Toplumsal ihtiyaçlar sınıfsal tartışmalar, nüfus gibi birçok neden dâhilinde düzenlenebilir." dedi.

Anayasa hazırlama sürecine de değinen Kaboğlu: “Anayasayı kim yapar. Halk yapar, temsilciler yapar, uzmanlar yapar. Hiçbiri birbirinden bağımsız yapamaz. Halkı aldatma hakları yoktur. Yeni anayasa yapmak istiyorsak eski anayasaya saygı duymalıyız. Bu yolda sürecin demokratik olması gerekir. Âmâ Türkiye'de en son madde olan siyasal rejim konusu en öne çıkarılmıştır.'' dedi.

Panelde Anayasa Derneği Başkanı Prof. Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu,  Anayasa Derneği Sekreteri Yard. Doç. Dr. Didem Yılmaz ve Anayasa Derneği Üyesi Yard. Doç. Dr. Tolga Şirin panelist olarak görev aldılar ve gerekli konuşmalarını salonu dolduran kitleye aktardılar.

Apaydınlık bir salon..,. Tüm koltuklar dolu… Etkinliğe katılan ön sıra izleyicilerinden kimileri: Mahmut Tanal, Hüsnü Süslü,  Arzu Karayağız Öner, Yeşim Ağırman, Av. Hüsnü Yeşilyurt, Gülcemal Fidan, Feyyaz Kaynak, Erdal Kıskanç, sivil toplum kuruluşları temsilcileri, ilgi duyan kimseler, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyeleri ve öğrencileri…

Dinleyenler, anayasayla ilgili sorularını panelistlere yönelttiler ve doyurucu yanıtlarını da aldılar.

 

***

 

                                   BİLGİLENDİRMEK AMAÇLI 100 SORUDA ANAYASAMIZ

 

1. Vergi ve benzeri mali yükler hakkında Danıştay ile Sayıştay kararları arasında uyuşmazlık çıkarsa nasıl bir çözüme gidilir?

Danıştay kararının üstün tutulacağı söylenmiştir.

2.Milli Güvenlik Konseyi döneminde çıkarılmış bir kanunun anayasaya aykırı olduğu kanısına varılırsa hangi yol izlenebilir?

Bu kanunu uygulayacak mahkeme aracılığıyla Anayasa Mahkemesine başvurulabilir.

3. Çağdaş anlamda dünyanın ilk yazılı anayasası nedir?

1787 ABD anayasası

4. Yaygın kanaate göre, Osmanlı’da ilk anayasal belge nedir?

1808 Sened-i Ittifak

5. Türkiye’nin en katı anayasası hangisidir?

1982 Anayasası

6. Yönetmeliklerin nizamnamelere, nizamnamelerin kanunlara, kanunların da anayasaya uygun olması gerektiğini bildiren sisteme ne ad verilir?

Normlar Hiyerarşisi

7. 1982 Anayasasına göre, kanun yapma yetkisi kime aittir?

Türkiye Büyük Millet Meclisi

8. TBMM seçimleri kaç yılda bir yenilenir?

5 yıl

9. Kanunlar cumhurbaşkanınca kaç gün içinde yayımlanır?

15 gün

10. Hangi kanunu cumhurbaşkanı veto edemez?

Bütçe Kanunu

11. Kanunlar nerede yayınlanır?

Resmi Gazete

12. 1982 Anayasasına göre, kanun teklif etmeye kim yetkilidir?

Bakanlar kurulu ve milletvekilleri

13. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletler arası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi durumunda ne yapılır?

Milletler arası antlaşma hükümlerinin uygulanacağı ön görülmüştür.

14. TBMM tarafından verilen yetkiye dayanılarak hükümetçe çıkarılan düzenleyici işlemlere ne denir?

Olağan Kanun Hükmünde Kararnameler

15. 1982 Anayasasına göre nizamname (tüzük) çıkarma yetkisi kime aittir?

Bakanlar Kurulu

16. Kanunların ve tüzüklerin uygulamamasına ilişkin ayrıntıları gösteren düzenleyici işlemlere ne ad verilir?

Yönetmelik

17. 1839 Tanzimat Fermanı hangi padişah döneminde çıkarılmıştır?

Abdülmecit Sultan

18. Osmanlı’da halkın askerlik hizmeti yönünden eşitliği hangi belgeyle ortaya çıkarılmıştır?

1839 Tanzimat Fermanı

19. Tanzimat döneminde etkin olan mahkeme türü hangisidir?

Nizamiye Mahkemeleri

20. Gayrimüslimlerden alınan cizye vergisinin uygulanmayacağı taahhüdü hangi fermanda ortaya çıkmıştır?

1856 Islahat Fermanı

21. Türk tarihinin tek yumuşak yazılı anayasası hangisidir?

1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu

22. Devletin dini İslam’dır, hükmü ne zaman anayasadan çıkarılmıştır?

1928

23. Devletin vasıfları arasına laiklik ve ilkeler ne zaman eklenmiştir?

1937

24. Çok partili siyasi hayata ne zaman geçilmiştir?

1946

25. 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra siyasi iktidarın başına gelen kurul hangisidir?

Milli Birlik Komitesi

26. Kanun hükmünde kararnameler hangi dönemde kabul edilmiştir?

1971 – 1973 ara rejimi

27. Yasama yorumu hangi anayasada kabul edilmiştir?

1924 Anayasası

28. Kanunların anayasaya uygunluk denetimini gerçekleştirmek için kurulan mahkeme hangisidir?

Anayasa Mahkemesi

29. Kanunların anayasaya uygunluğunu denetlemek anlamına gelen anayasa yargısı hangi anayasayla getirilmiştir?

1961 Anayasası

30. İki meclisli yasama organı sistemi hangi anayasada öngörülmüştür?

1961 Anayasası

31. 1982 Anayasasına göre, hangi hallerde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması durdurulabilir?

Savaş, seferberlik, sıkıyönetim ve olağanüstü haller

32. 1982 Anayasasına göre anayasanın değiştirilmesi teklifi verebilmek için gereken sayı nedir?

Meclis üye tam sayısının 1/3’ü

33. 1982 Anayasasına göre, anayasa değişikliği getiren kanun cumhurbaşkanınca hangi halde tasdik edilebilir?

TBMM üye tam sayısının 2/3’ünün kabul etmesi

34. TBMM üyelerinin meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden sorumlu tutula mamalarına ne denir?

Yasama sorumsuzluğu

35. TBMM her yıl hangi ayda kendiliğinden toplanır ve TBMM’nin çalıştığı bir döneme ne ad verilir?

Ekim ayı - Yasama yılı

36. TBMM’nin toplantı yeter sayısı nedir?

TBMM üye tam sayısının (550) 1/3’üdür.

37. TBMM’nin karar yetersayısı nedir?

TBMM üye tam sayısının 1/4’ünün 1 fazlasıdır.

38. Bakanlar Kurulu üyeleri kurula katılamadıkları zaman kime vekalet verebilir?

Diğer bir bakana

39. TBMM’nin çalışmasını düzenleyen ve maddi anlamda anayasa sayılan düzenleyici işleme ne ad verilir?

TBMM iç tüzüğü

40. TBMM dışında çalışmalarını kendi yaptığı düzenleyici işlemlerle belirleyen kurum hangisidir?

Anayasa Mahkemesi

41. Bakanlar Kurulunu ve bakanları denetlemek yetkisi kime aittir?

TBMM

42. 1982 Anayasasına göre, meclisin ara verme veya tatil sırasında olağanüstü toplantıya çağırılması yetkisi kime aiddir?

Cumhurbaşkanı ve Meclis Başkanı

43. Cumhurbaşkanı makamında bulunmadığı zaman bu makama kim vekalet eder?

Meclis Başkanı

44. Meclisin bilgi alma ve denetim yolları nelerdir?

1. Soru

2. Meclis araştırması

3. Meclis soruşturması

4. Genel görüşme

5. Gensoru

45. 1982 Anayasasına göre, siyasi partilere kimler üye olamaz?

1. Yüksek öğrenim öncesi öğrenciler

2. Yüksek yargı memurları

3. Devlet memurları

4. Askeri öğrenciler

5. TSK mensupları

46. Seçimlerin ve halkoylarının genel idaresi ve denetimi hangi kurumun yetkisindedir?

Yüksek Seçim Kurulu

47. Bir milletvekili cumhurbaşkanı olursa milletvekilliğinin durumu ne olur?

Milletvekilliği kendiliğinden sona erer.

48. 1982 Anayasasına göre, cumhurbaşkanını kim seçer?

TBMM

49. TBMM cumhurbaşkanını seçemezse ne olur?

TBMM seçimleri yenilenir.

50. Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğinin kuruluşu, teşkilat ve çalışma esasları, çalışan atama işlemleri hangi düzenleyici işlemle yapılır.?

Cumhurbaşkanlığı kararnamesi

51. Türkiye Büyük Millet Meclisinin başkanlık divanı kimlerden oluşur?

• Meclis Başkanı

• Başkan vekilleri

• Katib üyeler

• İdare amirleri

52. Cumhurbaşkanı seçilme yeterlilikleri nelerdir?

• Türkiye vatandaşı olmak

• 40 yaşını doldurmuş olmak

• Yüksek öğrenim yapmış olmak

• Önceden cumhurbaşkanlığı yapmamış olmak

• Milletvekili olabilme şartlarını haiz olmak

53. Milletvekili seçilebilme şartları nelerdir?

• Türkiye vatandaşı olmak

• 25 yaşını doldurmuş olmak

• İlköğretim mezunu olmak

• Mahcur olmamak

• Mükellef olduğu askerlik hizmetini yapmış olmak

• Kamu hizmetinden yasaklı olmamak • Taksirli suçlar hariç bir yıldan çok hapis veya ağır hapis cezası almamış olmak

• Yüz kızartıcı suç işlememiş olmak

• Kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olmamak

54. 1982 TC Anayasasına göre başbakanı atamak yetkisi kime aittir?

Cumhurbaşkanı

55. Bir bakanın Yüce Divan sıfatı verilen Anayasa Mahkemesi’ne sevk edilmesi durumunda ne olur?

Bakanlığı düşer.

56. TBMM seçimlerinin ertelenmesi hangi halde mümkündür?

Savaş sebebiyle seçimler ertelenebilir.

57. Cumhurbaşkanının tek başına yapabileceği belirtilen işlemler dışındaki kararların başbakan ve ilgili bakanlarca imzalanması ilkesine ne ad verilir?

Karşı imza ilkesi

58. Cumhurbaşkanınca kabul edilen Bakanlar Kurulu TBMM’den güvenoyu alamazsa ne olur?

Bakanlar Kurulu işgüder hükümet halini alır. İşgüder hükümetin gündelik devlet işlerini yürütebileceği kabul edilir.

59. 1982 TC Anayasasına göre, cumhurbaşkanı TBMM seçimlerinin yenilenmesine hangi hallerde karar verebilir?

1) Bakanlar Kurulunun kuruluşta güvenoyu alamaması

2) 99. madde uyarınca Bakanlar Kurulunun güvensizlik oyuyla düşürülmesi

3) 111. maddeye göre Bakanlar Kurulunun vazife sırasında güvenoyu alamaması

4) Başbakanın istifa etmesi

5) Yeni seçilen TBMM’de başkanlık divanının kuruluşunun tamamlanması üzerine 45 gün içinde yeni Bakanlar Kurulu’nun kurulamaması hallerinde Cumhurbaşkanı TBMM Başkanına danışarak seçimlerin yenilenmesine karar verebilir.

60. Gensoru teklifi verebilmek için en az kaç milletvekilinin imzası gerekir?

20 milletvekilinin imzası gerekir.

61. Yargıtay başkanını seçme yetkisi kimdedir?

Yargıtay Genel Kurulu

62. Anayasa Mahkemesi kararlarının anayasada sayılan özellikleri nelerdir?

• Kesin hüküm sayılır.

• Temyize gidilemez.

• İptal kararları gerekçesi yazılmadan açıklanamaz.

• İptal kararıyla yeni bir uygulamaya yol açacak şekilde hüküm kurulamaz.

• Kararlar Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer. Anayasa Mahkemesi yürürlük tarihini 1 (bir) yılı geçmemek üzere ayrıca kararlaştırılabilir.

• İptal kararları geriye yürümez. Yani açık veya zımni şekilde mülga edilen kanunlar, ilga eden kanunun Anayasa Mahkemesi’nce iptaliyle tekrar yürürlüğe giremez.

• Anayasa Mahkemesi kararları kanun gücündedir.

63. Hangi düzenleyici işlemlere karşı Anayasa Mahkemesinde iptal davası açılabilir?

• Kanun

• Kanun Hükmünde Kararname

• TBMM iç tüzüğü

64. Hangi işlemler yargı denetimi dışında tutulmuştur?

– Yüksek Askeri Şura kararları

– Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler.

– Sıkıyönetim komutanının kararları

– Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu kararları

– Memura verilen uyarma ve kınama cezaları

65. Cumhurbaşkanının seçilebilmesi için kaç kişinin kabul oyu vermesi gerekir?

Cumhurbaşkanının ilk turda seçilebilmesi için 367 milletvekilinin kabul oyu gerekir. 66. Para basılmasına karar verecek makam hangisidir?

TBMM

67. Başbakanın Yüce Divana sevki halinde hükümetin durumu ne olur?

Hükümet kendiliğinden düşer.

68. Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimlerinden önce hangi bakanların çekilmesi gerekir?

– Adalet Bakanı

– İçişleri Bakanı

– Ulaştırma Bakanı

69. Bakanlar Kurulu milli emniyetin sağlanmasından kime karşı sorumludur?

TBMM’ye karşı

70. Genel Kurmay Başkanı nasıl atanır?

Genel Kurmay Başkanı, Bakanlar Kurulunun teklifi üzerine cumhurbaşkanınca atanır.

71. Cumhurbaşkanı katılamadığı zamanlar Milli Güvenlik Kurulu kimin başkanlığında toplanır?

Başbakan

72. Olağanüstü hal ilan etme yetkisi kime verilmiştir? Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kuruluna

73. Cumhurbaşkanı hangi yargı mercilerine atamalarda bulunabilir?

– Anayasa Mahkemesi

– Danıştay

– Yargıtay

– Askeri Yargıtay

– Askeri Yüksek İdare Mahkemesi

– Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu

74. 1982 TC Anayasasına göre, devletin iktisadi ve sosyal vazifelerinin sınırı nedir?

Mali kaynakların yeterliliği

75. 1982 TC Anayasasına göre, seçim kanunlarında hangi ilkeler göz önüne alınmalıdır?

– Temsilde adalet

– İdarede istikrar

76. 1982 TC Anayasasına göre, siyasi partiye üye olabilmek için kaç yaşını doldurmuş olmak gereklidir?

18 yaş

77. Yüksek öğretim elemanlarının siyasi partide vazife olmaları ne şekilde olabilir?

Bu elemanlar ancak siyasi fırkanın merkez organlarında çalışabilirler.

78. İdari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme mercii neresi kabul edilir?

Danıştay

79. Adli, idari ve askeri yargı mercileri arasındaki vazife ve hüküm uyuşmazlıklarını çözümleyen merci neresidir?

Uyuşmazlık Mahkemesi

80. Hâkimler ve Savcılar Kurulunun başkanı kimdir?

Adalet Bakanı

81. Hangi kanunun anayasaya aykırılığının ileri sürülemeyeceği öngörülmüştür?

İnkılâp kanunları

82. 1982 TC Anayasasına göre inkılâp kanunları nelerdir?

1. 430 sayılı Tevhidi Tedrisat Kanunu

2. 671 sayılı Şapka İktisadı Kanunu

3. 677 sayılı Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Seddine ve Türbedarlıklar ile bir takım unvanların men ve ilgasına dair kanun

4. 473 sayılı kanunun 110. maddesi ile evlenme akdinin evlendirme memuru önünde yapılacağına dair hüküm.

5. 1288 sayılı Beynelmilel Erkamının Kabulü Hakkında Kanun

6. 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun

7. 2590 sayılı efendi, bey, paşa gibi lakap ve unvanların kaldırılmasına dair kanun

8. 2596 sayılı Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine Dair Kanun

83. Süreli veya süresiz yayın çıkarmak için nereden izin alınmalıdır?

Süreli veya süresiz yayın önceden izin almaksızın ve mali teminat yatırmaksızın çıkarılabilir.

84. 1982 TC Anayasasının başlangıç kısmının anayasal değeri nedir?

176. maddeye göre başlangıç kısmı anayasaya dahildir.

85. Madde kenar başlıklarının hükmü nedir?

Anayasaya dahil değildir.

86. Cumhurbaşkanı seçilirken meclisin toplantı yeter sayısı nedir?

Üye tam sayısının en az üçte biri ile meclis toplanır.

87. Bakanlar Kurulu adına, sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere başbakan veya bakanlardan bilgi istemeye ne denir?

88. İlk devrede cumhurbaşkanının seçilebilmesi için kaç oy gerekir?

367

89. 1982 TC Anayasasına göre fakülte dekanları kim tarafından seçilir?

YÖK

90. Temel hak ve özgürlüklerin vatandaş olmayanlar için sınırlanma şartları nasıl öngörülmüştür?

Milletler arası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanması öngörülmüştür.

91. Anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülüp Anayasa Mahkemesine gelebilmesi için hangi şartlar öngörülmüştür?

• Aykırılık iddiasının bir mahkemede ileri sürülmesi

• Aykırılık iddiasının görülmekte olan bir davada ileri sürülmesi.

• Aykırılık iddiasının davada uygulanacak düzenleme hakkında olması

• Aykırılık iddiasının mahkemece ciddi görülmesi veya doğrudan doğruya mahkemenin aykırılık kanısına varması

92. Anayasa Mahkemesi, anayasaya aykırılık iddiasının diğer mahkemelerde ileri sürülmesi ile önüne gelen işi beş ay içinde çözmezse davaya bakan mahkeme kararını neye göre verir?

1982 TC Anayasasının 152/3. maddesine göre davaya bakan mahkeme düzenlemenin anayasaya aykırılığı kanısında olsa da mevcut düzenlemeyi uygular.

93. Anayasa mahkemesinde doğrudan doğruya ibtal davası açabilmek için esas olarak kaç gün tanınmıştır?

60 gün

94. Kanunların şekil bakımından anayasaya aykırılığı iddiasında bulunabilmek için kaç gün öngörülmüştür?

10 gün

95. Anayasa değişikliklerinde denetimin sınırı nedir?

Teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle görüşülememe şartına uyulup uyulmadığı hususu ile sınırlı bir denetim söz konusudur.

96. Kanun hükmünde kararnamelerin şekil bakımından denetimi kaç gün içinde iptal davasına konu edilebilir?

60 gün

97. Anayasa mahkemesinde, anayasa değişikliklerinde ibtale ve siyasi parti davalarında kapatmaya karar verilebilmesi için kaç kişinin kabul oyu gerekir?

7 (3/5 çoğunluk)

98. Anayasa mahkemesinin çalışma esasları ve üyeleri arasındaki iş bölümü nasıl düzenlenir?

Anayasa mahkemesi içtüzüğü ile.

99. Türkiye’nin ilk anayasal belgesi nedir?

1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu

100. Türkiye’nin en uzun süre yürürlükte kalan anayasası hangisidir?

1924 Anayasası…

 

*