Antonio Salieri'nin şanssızlığı

1750 yılında İtalya’nın Legnano kentinde doğan ve daha sonra gittiği Viyana’da saray bestecisi olarak büyük başarılara imza atan Antonio Salieri, müzik yaşamı boyunca kırkbeş tane opera bestelemiştir ve gerçekten de iyi bir bestecidir. Ama zavallı Salieri yüzyıllardır hep kötü bir biçimde anılıyor ve canilikle suçlanıyor. Galiba Salieri’nin en büyük şanssızlığı Mozart gibi gerçek bir müzik dehasıyla aynı dönemde yaşamış olması.

Salieri’ye yöneltilen suçlamaların temelinde onun çağdaşı Mozart ile olan müzikal rekabeti rol oynuyor. İnsanlar yaklaşık 215 yıldır Mozart’ın otuz beş yaşında ani bir biçimde ölmesinden Salieri’yi sorumlu tutuyorlar ve onun Mozart’ı zehirleyerek öldürdüğünü düşünüyorlar. Bu iddiaların doğruluk derecesi nedir onu bilebilmemize imkan yok ama ben nedense hep Salieri’nin bu konuda masum olduğuna inanmışımdır. Sonuçta onun Mozart’ın katili olduğu yönündeki düşünceler tamamen bir söylentiye dayanıyor ama gerek Milos Forman’ın yönettiği 1984 yapımı “Amadeus” filmi gerekse Rimsky Korsakov’un bestelediği “Mozart ve Salieri” operası onun Mozart’ın katili olduğu şeklindeki söylentiyi ölümsüzleştirdi ve zavallı Salieri insanların zihninde cani bir katil imajıyla hatırlanır oldu. İşte bundan dolayı müzik dünyasının olasılıkla en kötü şöhrete sahip bestecisi olan Salieri’nin 200 yıldır besteciliği ve eserleri değil Mozart ile olan ilişkileri ve ölümündeki etkisi konuşuluyor.

Şu an Cecilia Bartoli’nin sesinden Salieri’nin eserlerini dinliyorum. İçimden “keşke Mozart ile aynı dönemde, aynı kentte yaşıyor olmak gibi bir şanssızlığa uğramasaydın Salieri” cümlesi geçiyor. Onun bende hep üzüntü uyandıran yaşamını ve hayatını müziğe adamış bir besteci olarak daima Mozart gibi eşsiz bir dehanın gölgesinde kalmanın üzüntüsüyle yaşamak zorunda oluşunu düşüyorum. Eminim ki Mozart ile aynı yıllarda yaşamamış olsaydı insanlar şu an Salieri ile ilgili söylentileri değil onun eserlerini konuşacaklar ve müziğini saygı ve hayranlıkla dinleyeceklerdi. Elbette benim gibi onun eserlerini severek dinleyen birçok insan vardır ama keşke bu kadar kötü bir şekilde anımsanmasaydı Salieri.

Ben Salieri’nin masum olduğuna inanıyorum ve onu besteleciliği ile hatırlamayı tercih ediyorum. Aklımda Amadeus filminde Mozart hakkında Salieri’ye söyletilen cümleler uçuşuyor: “Allahım neden ben değil de o cüce Allahım neden”.

Resim: http://www.artunframed.com/images/1gainsborough/gainsb144.jpg