Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

25 Mayıs '10

 
Kategori
Bilim
 

Apoptoz, proglanmış hücre ölümü

Apoptoz, proglanmış hücre ölümü
 

Çekirdekli hücrelere sahip olmakla cinsellik, bvyaşlanmayla birlikte ölümün de ortaya çıktığını daha önceki blog yazılarımda konu etmiştim. Evrimin varkalım mekanizmalarından biri olan, apoptozu, anlaşılmasını sağlamak adına basitce mümkün olduğu kadar bilimsel ifade kullanmadan sizlerle paylaşmak istiyorum. Konuyu iyi bilenlerin affına sığınarak.

Proglanmış hücre ölümü olan apaptoz, bütün canlılarda gözlenen, yaşamın sürekliliğini sağlamaya dayalı bir olgudur. Örnek verirsek, bitkilerin sonbaharda yapraklarının dökülmesi, bitkinin hayatta kalma stratejilerinden biridir. Soğuk, buzlu havada, ağaçlar sürekli terleyen yapraklarına su bulamadıklarında, yapraklar ölmeye başlar. İçlerindeki su tazelenmediği için, yapraklar ölür. Ağaçlar hayatta kalmak için yılın soğuk dönemlerinde yapraklarını tamamen döker. Eski buzul dönemine adapte olmak adına başlayan yapraklarını öldürüp tamamen çıplak kalma, günümüz ağaçlarında devam ediyor. 20 Bin yıl önce başlayan bu yaşama tutunuş şekline biz her sonbaharda tanık oluyoruz. Apoptozun kelime anlamını veren de bu olaydır. Yani "ayrılıp düşen" yapraklar ( yunanca “Apo” ayrı, “ pitoz” düşen ).

Çekirdeğe sahip ( ökaryot) hücrelerde görülen, fizyolojik karakterde taşıyan bir varkalım stratejisidir, apoptoz. Embriyonal dönemle başlayan, yaşlanıp ölünceye kadar ki yaşam sürecinde, organizma için zararlı hale gelen hücrelerin yok olup, yerine yenilerinin gelmesini sağlamak adına, gerekli bir proçestir. Diğer bir hücre ölümü olan, nekrozdan bu yönüyle ayrılır. Apoptozda komşu hücrelere zarar gelmez. Yaşam boyu devam eder ve programlıdır. Canlının kendisi tarafından ayarlanır ve canlı lehine iş görür. Zararlı yaşlanmış hücreler temizlenir. Patogen ( hastalık yapan)organizmaların saldırısına uğramış ve canlı kalması organizma için zararlı olacak enfekte hücreler, bu yöntemle yok edilerek, bir anlamda canlı korunur. Enerji harcanarak, Rna ve protein sentezlenerek yapılır. Apoptoz mekanizması insan organizmasında bir çok yerde karşımıza çıkar. Oto immünitede, fagositozda, adetdöngüsünde, menapozda, fötus'un implantasyonundan, organagenesisin her aşamasında apoptoz baş roldedir.

Embriyo gelişirken türüne ait morfolojiye evrilmesinde, ince iş çıkaran bir heykeltraş gibi iş görür. İnsan embriyosunda ilk günlerde el ve ayak oluşurken parmaklar arasındaki bölgelerdeki hücreler erişkin parmak şeklini almak için yoğun apoptoza gider. Hücreler belirli morfolojiyi sağlamak adına dans ederek intihar ederler sanki. Evrimsel gelişimin bir kanıtıdır bu aslında. Parmak kemikleri arasında doku, hücre olan canlılardan evrildiğimizi gösterir. Eğer genlerdeki değişimle apoptoz yapmaya proglanmamış olsaydık, ördekler gibi parmaklarımız arasında perde olurdu. Şimdi bizler de perdeli el ve ayaklarımızla ördeğe benzerdik, yada Yarasaya.

Normal bir insanda günde ikibin tümör hücresi oluşur. Apoptozla bu hücreler yok olur. Canlı sağlıklı yaşamına devam eder. Kanser sıklığının yaşla artması uzun yaşam sürecinde, mutasyon sıklığının artmasıyla ilgilidir. Apoptoz sistemindeki kötü işleyiş, "mal fonksiyon" bu hücrelerin öldürülememesi sonucunu doğurarak, kanser hücrelerinin yok edilemesi ne yol açar. Kanser, bu hücrelerin yığılıp önlenemez çoğalması olarak karşımıza çıkar. Şimdiler de kanser tedavisi için bu apoptoz mekanizması araştırılıyor.

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz. İnsanı ve canlılığı ne kadar anlar, evrimsel biyolojiyi ne kadar kavrarsak, o kadar insan sağlığına hizmet etmiş oluruz. Her biyolojik olguyu mucize diye tanımlamamızın insan sağlığına hiç bir katkısı olmayacağı açıktır. Biz belki mucize deyip geçeriz ancak bilim evrensel dir. Bizim gözlerimizi kapattığımız her alanda her milletten her bilim dalından on binlerce bilim insanı, biyolojinin ve canlılığın” nasıl” sorusuna cevap arıyor ve buluyor.Yolları daima açık olsun.

 
Toplam blog
: 18
: 1153
Kayıt tarihi
: 24.03.10
 
 

Gaziantep 1948 doğumluyum. Çocuk Doktoruyum Evrimsel Biyoloji ile ilgileniyorum. Populer bilim ve tı..