Aramada daktilo ele geçirildi

Yetmişli yıllar ve ardından 12 Eylül’ün kabus yılları... TRT’nin radyolarında ve televizyonunda haberlerde sık sık basılan örgüt evleri ve o evlerde yakalananların listelerini dinlerdik. “Örgütsel doküman, daktilo ve teksir makinaları yakalandı” derdi. Yakalananlar arasında daktilou saydığı zaman kendi kendime gülerdim. Henüz bilgisayarın masalarımızda yeralmadığı yıllarda masamın üzerinde hep duran, babamın armağan ettiği küçük daktiloyla konuşurdum, “seni suç aleti seni” diye...

12 Eylül 1980’in ertesi yılında, staj yaptığım fabrikaya giderken daktilomu da yanımda götürmüştüm. Stajımı son sınıftan sonraki yaz yaptığım için staj biter bitmez staj raporumu teslim edecektim, sonucuyla diplomamı alıp hemen master başvurumu yapacaktım. Gündüzleri şeker fabrikasında stajımı yapıyor, akşamları da çok yoğun çalışıp gündüz derlediğim dokümanları İngilizce’ye çevirip daktiloda staj raporumu yazıyordum.

Staj sırasında kaldığınız fabrikanın misafirhanesinde temizlik için gelen görevli pek bir şüpheyle bakıp birşeyler demişti bu daktilo için. Haksız da sayılmazdı. Kimbilir kaç kez haberlerde örgüt evlerinde yakalanan daktiloları duymuştu. Kızkardeşim de aynı yerde stajını yapıyordu. İki ODTÜ öğrencisi ve bir daktilo... Daktiloları da olduğuna göre kesin anarşisttir bunlar diye düşünüyordu.

Yazı yazarken her harfte çıkan sesleri duymanın zevki bir başkaydı. Sanki ben yazardım daktilo konuşurdu.

DAKTİLONUN KİMLİĞİ

Eskiden yazının hangi daktiloda yazıldığı belli olurdu. Daktilolar eskidikçe harfler aşağı yukarı kayardı, kimi harfler biraz eskirdi. Kısacası daktilo kendini eleverirdi. Teksir edilip dağıtılmış bildirilerin hangi daktiloda yazıldığı daktilonun fontu, erimiş, bozulmuş, kaymış harflerden anlaşılırdı. Suçlular (!) yakalanırdı.

BİLGİSAYARIN KİMLİĞİ

Bilgisayarda yazı yazarken “A” harfinin ASCII kodu 65'dir, “B” harfinin ise 66... Küçük harflerin ASCII kodları farklıdır: "a" harfinin 97, “b” harfinin 98... Siz yazınızı hangi bilgisayarda yazarsanız yazın “A” yazdığınızda ASCII 65 olacaktır. Siz evinizdeki bilgisayarınızda da günlüğünüzü tutsanız veya bir başkası sizin adınıza bir günlük tutsa bunu kimin yazdığını anlamanız olanaksızdır. Bu ne el yazısıyla ne de daktiloyla yazılmış yazıya benzer.

O günlüğü yazdıktan sonra başka bir bilgisayara taşısanız, hangi bilgisayarda yazdığınız belli olmaz, ancak:

Dokümanı yazıldığınız bilgisayar, kullandığınız program yazılan dokümana kimi izler bırakır. Örneğin yazı yazarken MS Word programı kullanıyorsanız. MS Ofis’in kurulu olduğu bilgisayarın kimliğiyle ilgili kimi bilgiler Word dosyasıyla beraber kaydolur. Hatta o dokümanı yazarken ne kadar süre bilgisayarın açık kaldığı gibi bilgiler de saklanır, ancak:

Siz o dokümanı başkasına verirken, o bilgileri aktarmak istemezseniz metninizi kopyalayıp Notepad (Not defteri) gibi iz bırakmayan programlarda birine yapıştırırsınız ve tertemiz bir metniniz olur. Tüm formatlar ve tüm izler temizlenir.

MIŞ GİBİ YAPMAK

Diyelim ki bir kişiden gelmiş ve MS Word ile yazılmış küçük bir doküman var, e-posta eklentisi olarak veya başka bir şekilde elinize geçmiş. İçeriğinin ne olduğu önemli değil. Siz o dokümanı silip o dosyanın içine dilediklerinizi yazıp sanki o bilgisayardan çıkmış gibi gösterebilirsiniz. Hatta iki sözcük yazıp sonra gece boyunca açık bırakıp sanki saatler boyunca o dokümana yazı yazılmış gibi kayda girmesini sağlayabilirsiniz.

Bunlarla fazla uğraşmaya gerek yok. İyi bir bilgisayar uzamanı olmaya da gerek yok. Dokümanın her byte’ini değiştirebileceğiniz bir editörde o dokümanın kimliğini dilediğiniz herhangi bir kişinin bilgisayarında yazılmış gibi değiştirebilirsiniz.

YANİ

Yani bu doküman şu bilgisayardan çıkmış dediklerinde buna inananlar çıkabilir ama ben inanmam.

BLOGNOT 1:

TDK “Daktilo“ sözcüğü için iki karşılık ve örnek vermiş. Benim burada kullandığım ilk anlam yani yazı makinesi:
1 . Yazı makinesi: "Aynı paragraf başları, aynı satır aralıkları, eminim yazıldıkları daktilo bile aynıdır."- A. Ümit.
2 . Daktilograf: "Bir daktilonun ille hanende olması şart değildir."- H. Taner.

BLOGNOT 2:

Daktilom hala duruyor. Fotoğrafını çekmek için uzun yıllar sonra çıkardım yerinden. Şeridi kuruduğu için yazmadı. Ancak tuşların sesi hiç değişmemiş.

Ankara, 8 Temmuz 2008