Aşk Türleri - Sizinki Hangisi ?..

Ünlü romancı Stendhal "Aşk Üzerine" isimli yapıtında, aşkın dört ana türü olduğunu söyler...


Birincisi, onun "tutkulu aşk" adını verdiği ve dilimizde de "sevda" diye adlandırılan yakıcı ve umutsuz sevgi biçimidir. Mecnun'un Leyla'ya, Kerem'in Aslı'ya, Romeo'nun Jülyet'e olan aşkı işte bu türdendir. Altta yatan çok güçlü erotik yanına rağmen, bu aşkın asıl şiddetini yapan şey, sevgililerin birbirlerine kavuşamamalarıdır. Cinsel dürtünün bu şekilde hedefini bulamaması, bir yandan erotizmi daha da güçlendirirken, bir yandan da cinsel duygunun yüceltilmesine ve ruhsal bir boyut kazanmasına sebep olmaktadır.


İkinci aşk türü, "fiziksel aşk"tır. Romancı, bunu şöyle bir örnekle açıklar... "Avlanmaktasınızdır... Birdenbire, genç ve güzel bir kıza rastlarsınız. Kız, ormanın içlerine doğru soluk soluğa kaçar... Onaltı yaşınızda aşk hayatınız buradan başlar".


Üçüncü tip aşk, "salon aşkı"dır. Stendhal'e göre bu, "1760 yılına doğru Paris'te kendini göstermeye başlayan" son derece görgülü, yapmacık tavırlı bir ilişki biçimidir. Böyle aşklarda hiç bir tatsız sürprize yer yoktur, çünkü bu görgü kurallarının, ince zevkin, nezaketin ve benzerlerinin çiğnenmesi olur. İyi yetişmiş bir erkek, bu tip aşkın bütün adım ve evrelerinde uyması gereken kuralları önceden bilecektir. Çünkü burada gerçek aşkta olduğu gibi hiç bir sürpriz ve beklenmedik durum yoktur... Gerçek sevda bizi kendi çıkarlarımıza karşı olan bir noktaya sürükleyip götürürken, salon aşkı her zaman bu çıkarlara saygılı davranır.


Ünlü romancı, bunların dışında bir de "gösteriş aşkı" ya da "gurur aşkı" diye adlandırılabilecek bir aşk türü olduğunu söylemektedir. Bu, erkek ve kadınların toplumda önemli bir yeri ve itibarı olan kişilere olan bağlılığıdır. Bir memurenin bir genel müdüre duyduğu hayranlık buna örnek gösterilebilir. Böyle aşklarda cinsel zevk genellikle çok arka planda kalır. Önemli olan, daha alt statüde olan eşin gururunun okşanmasıdır.


Stendhal'in Napolyon dönemi Fransa'sından derlediği bu gözlemler bütün çağlar ve toplumlar için geçerli değildir şüphesiz. Günümüzde bazı psikologlar, insan kişiliklerine göre aşkı sınıflandırma yoluna gitmektedirler. Kanada'nın Toronto Üniversitesinde, çok sayıda insanın duygu ve ilişkileriyle ilgili bir anket çalışmasının sonucunda şöyle bir aşk tipi sınıflandırması elde edilmişti...


Üç ana tip aşk vardır... Bunlara eros, ludus ve storge adı verilmişti. Erotik aşıklar cinsel istekleri güçlü, duygulu ve kendine güvenli kişilerdir. Fiziksel güzelliğe ve eşleriyle bedensel ilişkiye önem vermektedirler. Ludus türü aşkta, kişi sadece oynaşmaya ve hazza önem verir, lâkin sorumluluktan ve güçlü bağlantılardan kaçınır. Storge türü aşkın insanları iyi dost olurlar, şefkatlidirler ama eşlerine karşı tutkulu ve coşkulu bir davranışları yoktur.


Bu üç ana aşk türünün birbiriyle karışmasıyla üç aşk türü daha ortaya çıkar... Bunlar mania, pragma ve agape'dir. Mania, çok çabuk kıskançlığa dönüşebilen, saplantılı aşktır. Pragma, eşler arasında uyuma ve uzlaşmaya önem veren, pratik ve gerçekçi aşktır. Agape ise, kişinin kendini sildiği, fedakârlık ve görev duygusuyla dolu aşk türüdür.