Atatürk'le beraber Samsun'a çıkanlar

19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı7nın 97 yıl dönümü coşkuyla kutluyoruz.  Bu bayram Gazi M. Kemal Atatürk tarafından Türk Gençliğine armağan etmiştir.  23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramını   tüm Dünya çocuklarına  armağan ettiği gibi  bu  bayramın da  kendine özgü ayrı bir önemi vardır. 19 Mayıs Gençlik ve Spor  Bayramının yüce  Türk Milletine kutlu  ve mutlu olsun diyorum. Bu bayramın bütün yurtta barış ve sevgi çekberi içinde geçmesini biricik dileğimdir.

Peki Gazi Mustafa Kemal Atatürk Samsun’a çıktığı zaman, berberinde  kimler vardı? 

Bunu Kayserili eski senatörlerinden ve araştırmacı yazarlarından Dr. Fethi TEVETOĞLU’nun (31.01.1916-  27.11.1989) eserinden şu bilgileri alıyoruz.

Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktığında, beraberinde tek tek kendisinin seçtiği 18 arkadaşı vardı. Devrime giden yolda ilk adımı bu arkadaşlarıyla beraber atmıştı. 

Dil İskelesi'nden karaya çıkışında bir askeri mızıka marş çalmaya başlamış, Samsun Mutasarrıfı Ethem Bey, Polis Müdürü Refik Bey (Koraltan), askeri komutan ve belediye reisi, diğer birkaç memurla beraber ilerleyerek, paşaya ve maiyetine "Hoş geldiniz" demişlerdi. 

Etrafta şaşkın bakışlarla izleyen birkaç balıkçıdan başka pek kimse yoktu. Doğruca, hemen yakında bulunan ve paşa ile karargâhının istikametine ayrılan Mıntıka Palas Oteli'ne yürüyerek gidip yerleşmişlerdi. 

Mustafa Kemal Paşa, İstanbul'da "Bandırma"ya bindiği zaman, karargahını  teşkil eden 18 kişiden ayrı olarak, gemide iki sürpriz yolcu daha vardı. Bunlardan biri Albay Refet (Bele ) Bey, diğeri de Sinop' a yeni Mutasarrıf atanan Mazhar Tevfik Bey idi. 
Refet Bey ile Mustafa Kemal, İstanbul'da anlaşmıştı. Onu Sivas'a 3. Kolordu Komutanı olarak götürmek istiyordu. Sivas önemli bir merkezdi, başında güvenebileceği bir komutana ihtiyacı vardı. O nedenle Refet Bey, Atatürk'le birlikte Samsun'a çıkanlar arasındadır ama, 18 karargah mensubu arasında değildir.   Gemideki ikinci konuk olan Mazhar Tevfik Bey ise, yeni atandığı Sinop'a gitmektedir. 

Yol boyunca Mustafa Kemal, ülke ve gelecek hakkındaki görüşlerini anlatır ve bu genç mutasarrıfa hatta özel bir şifre vererek,ileride haberleşme olanağı da sağlar. 

Samsun'da bulunan 15. Tümen Komutanı'nın görüşlerini de, kendininkilerle ters düştüğünü gördü ve Sivas'taki 3. Kolordu' nun başına geçirmek üzere getirdiği Albay Refet (Bele) Bey' i Tümen

1.   Kurmay Albay Refet (Bele) Bey. 3. Kolordu Komutanı/ Sivas. 
2. Kurmay Albay Manastırlı Kazım Bey. Kurmay Başkanı ( General Kazım Dirik ). Daha sonra İzmir Valisi ve Trakya Umum Müfettişi olmuştur.
3. Dr. Albay İbrahim Tali Bey ( Öngören ). Sıhhiye Reisi. Daha sonra Varşova Elçiliği ve milletvekilliği yapmıştır. 
4. Kurmay Yarbay Mehmet Arif Bey ( Ayıcı Arif ). Kurmay Başkanı Yardımcısı. İzmir suikastinde asılmıştır. 
5. Kurmay Binbaşı Hüsrev Bey ( Gerede ). İstihbarat ve Siyasiyat Şubesi Müdürü. Daha sonra muhtelif büyükelçiliklerde bulundu. 
6. Topçu Binbaşı Kemal Bey ( Doğan ). Topçu komutanı. ( Korgeneral Kemal Doğan) 
7. Dr. Binbaşı Refik Bey ( Saydam ). Sıhhiye Başkan Yardımcısı. ( Başbakan ) 
8. Yüzbaşı Cevat Abbas ( Gürel ). Başyaver. Bolu Milletvekili 
9. Kıdemli Yüzbaşı Ali Mümtaz ( Tünay ). Kurmay Mülhakı 
10. Yüzbaşı Sadıkoğlu İsmail Hakkı ( Ede ). Kurmay Mülhakı 
11. Yüzbaşı Ali Şevket Öndersev. Emir Subayı. Sonra milletvekili olmuştur. 
12. Yüzbaşı Mustafa Vasfi ( Süsoy ). Karargah Komutanı. Birinci BMM'de tekrar milletvekili oldu. 
13. Üsteğmen Hayati Bey. Kurmay Başkanlığı Emir Subayı. Sonra Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü olmuştur. 
14. Üsteğmen Arif Hikmet ( Gerçekçi ). (Em. Hakim Tümgeneral Hikmet Gerçekçi). Kurmay Mülhakı. ( Daha Sonra Albay Refet Bele' ye Yaver)
15. Üsteğmen Abdullah. İaşe subayı. 
16. Teğmen Muzaffer ( Kılıç ). Yaver 
17. Faik (Aybars). Birinci sınıf şifre katibi. 
18. Memduh ( Atasev ). Dördüncü sınıf kâtip. Şifre katibi yardımcısı vardı.

Gazi M. Kemal Atatürk ile birlikte Samsun’a  çıkanları   saygıyla , şükranla  ve rahmetle anıyor, mekanları cennet olsun diyorum.  Çünkü vatanın kurtarılmasında vev Cumhuriyetimizin kurulmasında ve Türkiye Cumhuriyetinin bağımsızlığına erişmesine büyük çabaları olmuştur. Nur içinde yatsınlar.  Ayrıca bu konuda bize bilgi veren  Dr. Fethi TEVETOĞLU'na  Allah'tan rahmet  dililiyoruz.   

KAYNAK:

1-   Fethi Tevetoğlu,  Atatürk’le Samsun’a Çıkanlar, Kütür  ve Turizm  Bakanlığı  yayınları, Ankara -1987.

Abdülkadir   GÜLER 

18 Mayıs 2016-  SÖKE