Atatürk'ün Söke'ye İlk Gelişi ve Bazı Belgeler:

Geçen gün ( 9 Şubat 2011), Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Söke’ye gelişinin 87. yılı Söke’mizde törenlerle kutandı. Aynı gün Gerçek Gazetesi’nde Kerim Yalçınkaya arkadaşımızın bir yazısı çıktı. Yazıyı okuyunca hayret ettim. Çünkü aşağıda kendisinin de belirttiği gibi geçmiş yıllarda Atatürk ‘ün Söke’ye gelişi tarihi 4 Şubat’ta kutlanıyordu. 

Ancak 1996 dan bu yana bu tarih, yaptığımız araştırmalar sonucu 9 Şubat’a alındı. Konuyla ilgili araştırma ve incelemelerimiz sonucunda yazar arkadaşım Yaşar Çağbayır ile birlikte Yeni Söke Gazetesinde gerçekleşti. Aradan 15 yıl gibi bir zaman geçtikten sonra Kerim Yalçınkaya’nın bu yazısı benim de ilgimi çekti. Sonra adımı anmamasını da yadırgadım doğrusu. “Çağbayır ve arkadaşları” diyor, şahsen ben olsaydım, böyle bir ifade kullanmazdım. Koca 15 yıldır bu kutlamalar 09 Şubat ‘ta yapılıyor. Bu rüzgârın böyle ters esmesine ben bir anlam veremedim. Yine de arkadaşımızın düşüncelerine elbette saygılıyım. Art bir düşüncesinin de olduğuna asla ihtimal vermiyorum. 

Kerim Yalçınkaya yazısının kaynağını İzmir’de yayımlanan İzmir Ahenk Gazetesine göre yapıyor. Bir de benim vereceğim kaynaklara bir bakalım. Eğri oturalım, ama doğru konuşalım ve karar verelim. Ben araştırmamı en güvenilir, Atatürk’ü en iyi anlatan ve eserlerine sadık kalan, sahip çıkan iki önemli kaynaktan alıyorum. 

Sayın Kerim Yalçınkaya’nın 9 Şubat 2011 tarihli Gerçek Gazetesinde “ KUTLAMA TARİHİ YANLIŞ” başlıklı yazısının giriş bölümünde şunları yazıyor: Aynen alıyorum. 

“Ulu Önder Atatürk’ün 1924 te Söke’ye gelişi her yıl 4 Şubat günlerinde törenlerle kutlanıyordu. Ancak ilerleyen yıllarda, Yaşar Çağbayır ve arkadaşları, tarihin yanlış olduğunu ve Atatürk’ün 9 Şubat’ta Söke’ye geldiğine dair belgeler olduğunu belirtince o tarihten sonra kutlamalar, 9 Şubat tarihinde yapılmaya başladı. Ancak Atatürk’ün Söke’ye geliş tarihi bir kez daha yanlış belirlenmiştir. Çünkü Atatürk 8 Şubat 1924 Cuma günü Kuşadası yönünden Söke’ye gelmiştir. Oysa Atatürk’ün Söke’yi ziyaretinin bir gün önce kutlamamız gerekirken bugün kutluyoruz. Yazar arkadaşlarımız, Genel Kurmay Başkanlığı’nın Atatürk 8–9 Şubat tarihinde İzmir’i ziyaret etti bilgisine dayanarak, 9 Şubat tarihini benimsemişlerdi.” 

Şimdi Atatürk’ün Söke’ye ilk gelişi tarihin 9 Şubat 1924 olduğuna dair benim de yaptığım araştırma ve incelemelere göre bana ulaşan bazı önemli tarihi belgelere göre bu tarihi öne sürdük. Tarihi ben belirtmedim ve uydurmadım. Konu ile ilgili yazılar ve belgeler Yeni Söke Gazetesinde de yayımlandı. Şimdi lafı fazla uzatmadan bana ulaşan belgeleri hem Sayın büyüklerimize ve hem de saygıdeğer Sökeli vatandaşlarımızın ve kamunun dikkatlerine sunuyorum: 

BELGE NO: 1  

Atatürk’ün Söke’ye ilk gelişi bağlamında bazı tereddütleri ortadan kaldırmak için en çok güvendiğim kurum T.C. Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı ( Araştırma Planlama ve Koordinasyon Dairesi ) idi. 27. Kasım 1995 tarihinde elimdeki bazı belgelerle bu kuruma başvurmayı uygun buldum. Bana gelen Yanıtları ( cevabı ) kamuoyuna aynen sunuyorum: 

Sayı: APK. Pla. Şb. 522–6 ( B- 13) 

Konu: Atatürk’ün Söke ’ye gelişi. 

Ankara / 05 Ocak 1996 

Sayın Abdülkadir GÜLER,  

İLGİ: 27. 11. 1995 tarihli yazınız. 

Atatürk’ün Söke’ye gelişi hakkındaki ilgi yazınız, bağlı kuruluşlarımız Atatürk Araştırma Merkezi ve Türk Tarih Kurumu tarafından incelenmiş, 10 ve 11 Şubat tarihli HÂKİMİYET –İ MİLLİYE Gazetesinde yer alan bilgilere göre Atatürk’ün Söke’ye ilk geliş tarihinin 9 Şubat 1924 olduğu sonucuna varılmıştır. 

Bu tarihte Atatürk, İzmir’den hareketle Ayasuluğ Harabelerini, Kuşadası’nı ve Söke’yi ziyaret ederek Söke’deki Türk Ocağı’nı hizmete açmış, 10 Şubat 1924 günü de Söke’den İzmir’e dönmüştür. 

4 Şubat 1924, Atatürk’ün Söke’ye İlk geliş tarihi olmayıp, Göztepe’de kalmakta olduğu Köşk’te İstanbul Gazetecilerini kabul ettiği tarihtir. 

Ancak, bu konulardaki kesin bilgilerin, arşiv belgelerinin değerlendirilmesi ile elde edilebileceği ve bu tür belgelerin Genel Kurmay Askeri ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivinde de bulunabileceği düşünülerek, konunun adı geçen arşivden sorulmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir. 

Bilgilerinizi rica ederim. 

İMZA 

Prof. Dr. Reşat GENÇ 

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih 

Yüksek Kurumu Başkanı 

EK: 10–11 Şubat 1924 tarihli 

Hâkimiyet- i Milliye Gazeteleri ( Yazılışı Osmanlıca ) 

Adres: Kavaklıdere Bulvarı 217 – ANKARA. 

Şimdi takdiri ve yorumu Sayın halkımıza ve kamuoyuna bırakıyorum. 

Ayrıca 27 Kasım 1995 tarihinde yine elimdeki bazı belgelerle birlikte bu kez çok güven duyduğum, Atatürk Kültür Dil ve Tarih, Yüksek Kurumu Başkanlığı’nın ( Araştırma Planlama ve Koordinasyon Dairesi), belirttikleri gibi asıl ana kaynak yeri olan” Genel Kurmay Başkanlığı’na da bir dilekçeyle başvurdum. Atatürk’ün Söke’ye ilk geliş tarihini asıl kaynağından bizzat öğrenmek istedim. Gelecek yazımda Genel Kurmay Başkanlığı’ndan bana gelen 2 Ocak 1996 tarihli mektubu ve ilgili belgeleri sizlere bir daha sunacağım. Saygılarımla efendim… 

Konu ile ilgili KAYNAKLAR: 

1- Yeni Söke Gazetesi arşivi 

13 Kasım 1995 / 16 Ocak 1996, 22 Ocak 1996 tarihleri arasında 

Yaşar Çağbayır ve Abdülkadir Güler’in yazıları 

2- Sökeli Şairler ve Yazarlar –Güldeste – Abdülkadir Güler 

Sarıkemer Belediyesi Kültür Yayınları 1998- Ankara.