Avrupa’nın yeşil başkentleri - (3) / Hamburg

Yazı dizimize Almanya’nın Hamburg kenti ile devam ediyoruz. Hamburg 2011 yılında, Avrupa’nın Yeşil Başkenti unvanını alan ikinci kent. 4.3 milyonluk nüfusa sahip. Bunun 1.8 milyonu şehir merkezinde yaşıyor. Hamburg 500’den fazla sanayi kuruluşuna ve canlı bir ekonomiye sahip. Almanya’nın ikinci büyük kenti. Avrupa’nın 3. büyük limanı ve ulaşım açısından bir kavşak noktası. Şehir aynı zamanda turist destinasyonu, ileri teknoloji merkezi, medya merkezi olma gibi özellikleri de bünyesinde barındırıyor.

Büyüyen nüfusu ve sanayi merkezi olma özelliği dikkate alındığında Hamburg’un çevre sorunları ile karşılaşmamış olması imkansız. Ancak Hamburg yöneticileri, doğal kaynakların akılcı kullanımını yenilikçi politikalarla birleştirip “sorumlu büyüme”yi başarmışlar. Böylece, en iyi çevresel uygulamalar ortaya çıkmış ve Hamburg “En Yeşil Başkent” oluvermiş.

Hamburg’un deniz seviyesinden yüksekliği 6 m ve Elbe Nehri çevresindeki düz araziler de deniz seviyesi yükselmesi durumunda taşkın ve sel riski altında. Bu nedenle iklim değişikliği ciddi bir problem Hamburg için ve yenilikçi çözümler üzerinde üniversiteler ile yerel yönetim birlikte çalışıyor. 2007’de İklim Koruma Programı açıklandı. Yerel yönetim tarafından yapılan her 1 Euro’luk harcamaya karşılık şirketler 10 Euro katkı sağlıyor. Toplamda işletmeler her yıl 134 bin ton CO₂ emisyonu azaltıyor. 2020’ye kadar CO₂ salımını %40 azaltmak, 2050’ye kadar %80 azaltmak gibi yüksek hedefleri var.

Kapsamlı altyapı bakım programları ile temiz su borularında kaçak oranı Hamburg’ta %4’e indirilmiş. Kanalizasyonların dip kısmına yerleştirilen ısı değiştiricileri vasıtasıyla evlerde ısınmak için atık sudan yararlanılıyor. Hamburg’un %8’lik bölümü rekreasyonel aktivitelerin de gerçekleştirildiği su yüzeyinden oluşuyor. Elbe Nehri de su yüzeyi içinde önemli bir yere sahip. Feribotlar, turistlere ve yerli halka keyifli vakit geçirmeleri için olanak sunuyor. Elbe Nehri’nin su kalitesinin değerlendirildiği 1990 yılında nehirde organik kirlilik tespit edildi. Önemli kuş türlerinin barındığı Wadden Sea’yi de etkileyen kirlilik, yapılan çalışmalar neticesinde azaltıldı ve yeni kuş türleri gözlenmeye başladı. Elbe için hazırlanan entegre yönetim planı nehrin barındırdığı biyoçeşitliliği korurken aynı zamanda insanların da oradan yararlanabilmesini sağlıyor.

Hamburg’ta entegre atık yönetimi iyi işleyen bir sistem. Atıkların evlerde ve işyerlerinde cam, plastik, kağıt, metal, biyoçözünür atıklar olarak ayrı toplanması için halkı bilinçlendirme kampanyaları düzenlendi. Geri dönüşüm ile atıkların hacmi azaltılırken, değerli hammaddelerin yeniden üretim döngüsüne girmesi sağlanıyor.

HafenCity adını verdikleri bir kentsel dönüşüm projesi ile eski liman yenilendi. Binaların ısıtmasında neredeyse sadece yenilenebilir enerji kaynakları kullanılıyor. Binalar, “yeşil bina” kriterlerine göre tasarlandı. Enerjinin korunması ve yenilenebilir enerji Hamburg’un Sürdürülebilirlik Stratejisinin temeli. 1990’lardan bu yana metropoliten bölge rüzgar enerjisinde öncü olmuş. Son 12 yılda neredeyse yenilenebilir enerji kullanımı 3 katına çıktı. Yeni teknolojiler kullanmak, endüstriyel üretimde atık ısıdan enerji eldesi, kombine sistemler kurmak konusunda iddialı hedefleri var. Liman dünyadaki en büyük kara (on shore) rüzgar türbinine sahip. Güneş enerjisi alanında iş yapan pek çok küresel firma Hamburg’ta konumlanmış. Dünyaca ünlü firmaların dışında, pek çok yerel şirket satış, kurulum ve bakım konusunda uzmanlaştı. Yerel firmalar tarafından dünyanın en büyük çatı fotovoltaik sistemi kuruldu. Biyokütle enerjisi konusunda da Hamburg’taki şirketler öncülük ediyorlar. Park ve bahçe atık ve artıklarından enerji üretmek için bir pilot proje yürütülüyor. Liman yönetimi, ekoloji ve ekonominin el ele olması gerektiğinin farkına vardı ve limanın çevresi de bu felsefeyi yansıtıyor. Enerjinin korunması, verimli kullanılması sadece çevreyi korumuyor, aynı zamanda giderleri de azaltıyor. Bu durum, Hamburg’u bir çekim noktası haline getirdi ve liman ve taşımacılık son birkaç yılda daha fazla gelişti. Limanda gemi atıklarını engellemek için “kirleten öder” prensibi geçerli. Limanda herhangi bir zehirli atık fark edilirse müdahalede bulunmak için 24 saat görevde olan acil durum ekibi (su polisi ve yangın ekibi ile birlikte) bulunuyor.

Hamburg, tüm metropolü kapsayan dünyanın en eski entegre ulaşım sistemine sahip. Tüm vatandaşlar 300 metre mesafede toplu ulaşıma erişebiliyor. Dünyanın en büyük hidrojen yakıtlı otobüs filosuna sahip. 2003’te yakıt pili ile çalışan otobüsler denenmeye başlandı. Hamburg’ta 1800 km bisiklet yolu var. Yeni bisiklet yolları ve bisiklet kiralama yerleri yapmak hedefleniyor. Yeni metro hattı inşa ediliyor, hızlı ve direkt seferler içeren yeni bağlantılar yapılıyor. 2010 Kasım’ında çevre dostu taksi filosu sefere başladı. 6 feribot Elbe Nehri ve limanda hizmet veriyor.

Hamburg’un amaçlarından biri de diğer Avrupa şehirlerini etkilemek. Bunun için de fikir treni isimli bir proje ile Avrupa çapında 18 şehirde yeşil düşünceyi ve yaptıklarını interaktif bir sergi ile anlatma yolunu seçti. Yenilikçi bir proje olarak göz dolduran bir çalışma oldu.

Kenti çevreleyen bir “yeşil ağ” oluşturuldu.  Kentte oluşturulan parklardan, oyun alanlarına, dar yeşil alanlardan geniş boşluklara, kenar mahallelerden kent merkezine bu peyzaj planlamasının amacı, tüm parkların (hatta mezarlıkların bile) spor alanlarının, oyun alanlarının herkesin bisikletle ya da yürüyerek ulaşabileceği (trafikle karşılaşmadan) alanlar oluşturmak. Yeşil ağın bir başka amacı da yaban hayvanları için özgür dolaşma alanları oluşturmak.

Hamburg yöneticileri, şehrin yeşil hedeflerine ancak halkın desteği ve katılımıyla ulaşılabileceğine inanıyor. Bunun için de çevreyi korumak için 1.8 milyon insanın 5 yeni rüzgar türbininden daha fazla katkı yapabileceğini ifade ediyorlar.