Aydın kime denir?...

Aydın kime denir?...

Son günlerde bu “aydın” terimine tabiri caizse taktım biraz. Sebebine gelince, bir toplumun nereye gideceği ile ilgili gözlemlerde “aydın” ların rolü çok büyük. O yüzden aydın kimdir, nasıl olmalıdır, gibi konular aklımı çok kurcalıyor. Düşündüklerimi, hissettiklerimi sizlerle paylaşıp sizlerinde fikirlerini öğrenerek bilgi dağarcığımı büyütmek, bakış açımı genişletmek, okura da bir fayda sağlamak amacım. Değilse olmak için can attığım bir duruş hakkında ukalalık etmek, ahkam kesmek değil. Güncemi bu gözle okuyup değerlendiriseniz sevinirim.

Öncelikle aydın, akıllı olmalıdır. Yanlış mı? Akıllı olmayan aydın olurmu? İnsanı hayvandan ayıran en önemli özelliğin akıl olduğunu biliyoruz. İnsan aklı ile düşünerek, muhakeme ederek, hayvan içgüdüleri ile hareket eder. Akıl insanın belirleyici vasfı ise her insan akıllı olmalıdır. Yani aydın olabilmek için tek başına akıl yetmez.

Aydında başka özellikler de olmalı. Mesela, akıl yolu ile bilgi edinmek olabilir mi? Yaşadığı ortamda gözlediği ya da gözlendiğini bildiği olayları, insanları belirli bir sistem içinde sıralayıp, bu sıralamalardan kavramlar üretmesi, bu kavramları bilgi dağarcığına eklemeli. Aydın kişi akıllı olduğu kadar bilgili de olmalıdır. Bilgisi yaşamı içersinde yaptığı gözlemlerden ibaret rdeğildir. Okumak, incelemek, araştırmak yolu ile bilgi hazinesini zenginleştirebilir, böylece düşünce açısı da genişler.

Akıllıların zaten bildiği akılsızların da istesede öğrenemeyeceği kuru, statik bilgileri tekrarlamak da aydın olmak için yeterli değil. Akıl ve bilgiyi dinamikleştirmek lazım. Evet “zeka.” Zeka olmazsa akıl tembel kalır. Bilgide bir hammallık olur.

Kim isterse aklını geliştirebilir, istediği kadar bilgi sahibi olabilir. Ama zeka? O biraz Allah vergisi bir şey. Herkes istediği kadar zeki olamaz. Gerçi bazı besinlerin ve genetik yapının zeka düzeyi üzerinde etkisi olduğu kesin, ama yinede tam belirleyici unsur değil.

Aydın kişinin hem akıllı, hem bilgili, hem zeki olması şart. Bunlar olmazsa olmaz. Bence çok önemli bir hususda çalışkan olması. Tembelse hiçbir özelliği işe yaramaz. Ne dersiniz?

2009-12-21