Ayın görünmeyen yüzü

Ayın bir yüzü neden görünmez. Allah sizi inandırsın, geçen sabah 7 de uyandım. Başucumda duran küçük bloknot ile kalemi elime aldım. Yatakdayım. Bir dünya çizdim, bir de yanına küçük yuvarlak, o da ay. Bir büyük yuvarlağı döndürüyorum, bir küçük yuvarlağı. Başım çatlayacak. İşin içinden çıkamadım. Bıraktım. Bildiklerim neler. Dünya hem kendi etrafında dönüyor hem de güneş etrafında. Ama burada önemli olan kendi etrafında dönüşü, öbürü görece çok yavaş olduğundan bu olayı etkilememeli. Ay da hem kendi etrafında dönüyor, hem dünya etrafında. Bu iki hareket de önemli. Çünkü eğer ay kendi etrafında dönmese idi veya çok çok ağır dönseydi, dünyanın çeşitli yerlerindeki insanlar, ay döndükçe ayı görecek ama hep dönmeyen yüzünü görecekti. Ama öyle değil ki ay  kendi etrafında sürekli dönüyor,er geç arkasını da dönecek. Arkasını döndüğü anda da dünyanın bir yerindeki insanlar arkasını görecek, bizim güzel yüzlü mahcup kızımızın.

Sonra bu sabah başladım internet'ten çeşitli yazılar okumaya. Çoğundaki açıklama şu. Efendim ayın kendi etrafındaki dönüş hızı ile dünya etrafındaki dönüş hızı aynıymış da onun için arka yüzü görünmezmiş. Eğer bu hız az da olsa farklı olsaymış o zaman görünürmüşmüş. Bu izah bana mantıklı gelmedi. Çünkü bu izah ancak dünyanın belli bir bölgesindeki insanların ayın arka yüzünü görmemesini açıklar. Dünyanın her yerinde insanlar olduğunu farzedersek, ay da sürekli kendi etrafında döndüğüne göre, er ya da geç arka yüzü dünyaya dönük hale gelecek ve o anda dünyanın neresine  bakıyorsa  oradaki  insanlar da ayın arka yüzünü görmüş olacaklar.

Bu izah beni tatmin etmedi. Başka açıklamaları okumaya devam ettim. Bir tanesi de şöyle. Ayın dünya etrafındaki yörüngesi daire değil elips. Ay dünyadan uzaklaştıkça daha yavaş veya dünyaya yaklaştıkça daha hızlı dönermiş. Bence bu yeterli bir açıklama değil. Başka bir izah da şöyle. Ayın dönme ekseni yörüngesine dik değilmiş. Bu yüzden dünya bazen ayın kuzey kutbuna bazen de güney kutbuna yönelik durumda oluyormuş ve bu yüzden de değişik zamanlarda görülebilen alanlar yaklaşık yüzde atmışa yaklaşıyormuş. Bu önemli bir faktör ama bence olayın tamamını açıklamaya yine de yeterli olmuyor. Başka, başka ?  

Şimdi geliyoruz beni tatmine en çok yaklaşan sebebe. Ayın kütlesi eşit dağılmamış.  Ayı iki parçaya bölün. Bize dönük olan parçanın tam ortasında 60 km kalınlığında ağır bir kütle varmış. Eğer ayın bütün kütlesi homojen dağılsaymış  farklı yüzlerini görebilecekmişiz ama bir yüzü diğer yüzüne göre daha ağır olduğu için, dünyanın çekimi bir nevi hacıyatmaz etkisi yapıyormuş.  İşte bu bilgi diğer faktörlerle birleştiği zaman akla yakın bir açıklama oluşturuyor. Yani benim anladığım şu. Ay aslında arka yüzünü kısmen de olsa dünyaya dönüyor. Dönüyor ama, dünyanın çekim etkisi, ayın tam ortasındaki o  60 km kalınlığındaki bölümü kendine doğru çektiği veya çevirdiği için onun arkasındaki bölüm görünmez hale geliyor.

Tam anlamadım ama hadi neyse... Kalın sağlıcakla.... Emekli bir maliyeci ayın arka yüzünü neden göremediğimizi anlasa anlasa bu kadar anlar...