Ayralların toplumsal işlevi

Önce, resimdeki İngilizce sözcüklerin Türkçe karşılıklarını yazalım:

(Bakınız: İngilizce makaledeki çizim.)

“conformity: rahat(çı)lık

ritualism: ayincilik, dolayımcılık, protokolcülük, seremonicilik

retreatism: ricatçılık, kaçışçılık

innovation: yenilik

rebellion: isyan

reject: reddetmek

accept: kabul etmek

new goals: yeni amaçlar

cultural goals: kültürel amaçlar

new means: yeni araçlar

institutionalised means: kurumsallaşmış araçlar”

Sonra konuya geçelim:

Ayral davranış, toplumsal normların ihlali olarak tanımlanır. Bu durumda anormal sayılan herşey, aynı zamanda ayraldır. ‘Ayral’ın İngilizce’si olan ‘deviant’, tam normatif bir biçimde, ‘sapıklık / sapkınlık’ anlamı da taşır.

Onlarca normal olduğu gibi, yüzlerce anormal tanımı yapılabilir. Bunlardan birisi aşağıdadır:

Robert K. Metron’un Ayrallık Tipolojisi:

5 çeşit toplumsal durum vardır:

Bir birey, amaçları ve araçları birlikte kabul ettiğinde, rahatlığı seçmiş demektir. Örneğin; ailesine bakmak için beyaz yakalı bir işte çalışan biri.

Bir birey amaçları kabul, araçları ret ederse, rahatlığı seçenlerin değerlerini taklit etmek için, suça yönelir. Başka sözcüklerle, kültürel amaçlarına ulaşmak için, yenilik / farklılık kullanmak zorundadırlar. Örneğin; ailesine bakmak için uyuşturucu satan biri.

Bir birey kültürel amaçlara güvenini yitirebilir ama hala günlük yaşamın tekdüzeliklerine uyma zorunluluğu duyumsar. Örneğin, Amerikan rüyasından tümüyle rahatsız olan ama beyaz yakalı bir işte çalışan biri.

Amaçları ve araçları birlikte reddeden bireyler, gerçeklikten kaçma durumuna düşerler. Örneğin; toplumsal amaçlara aldırmayı bırakmış ve uyuşturucuyu gerçeklikten kaçmak için kullanan bir bağımlı.

Bu durumda birey, kültürel amaçları ve kurumsal araçları reddeder ve toplum için yeni değerler tanımlamanın peşine düşer. Örneğin; yeni bir toplumsal yapı kurmak için, kapitalizmi düzeltmek veya yıkmak isteyen radikaller.

Bu açıdan bakınca devrimciler suçlu ve ayraldır. Devrimciler devrimi başarırlarsa, normaller suçlu ve ayral olur. 1917’den önce işçiler ellerine bakılarak öldürülüyordu, devrimden sonra aristokratlar apoletlerine bakılarak öldürüldüler.

Burada sorun şu:

Hiçbir ayralın olmadığı toplumlar, zaman içinde statik ağırlığını (eylemsizlik kütlesini) taşıyamayarak kendi üzerine çökerek yok oluyor / olmuş. Yani, toplumu yenileyenler ve aynı zamanda organikliğini sürdürenler ayrallar. Yine de ayrallar, toplumda hep cezalandırılmışlar, entellektüeller gibi. Herhalde burjuvazinin rahatını bozdukları içindir.

Burada sorun, ayralın kendi varlık bilinciyle, biyografisini ve içinde yaşadığı tarihçeyi ilintilendirmek veya bundan tümüyle uzak durup, münvezi türü biri olmak ayrımında yatıyor. Toplumsal değişimlerin bu denli yavaş olmasının nedeni, ayralların ya cezalandırılıp normalleşmeleri, ya da münzeviliği ve işlevsizliği seçmeleri.

Ancak, ender olarak normaller de aşırı değişim yaratabiliyorlar. Bugünkü 2. Sanayileşme dönüşümü görüngüleri, aslında iktidar seçkinlerinin arzusuyla başladı ama onları da değiştirerek, bambaşka bir mecraya doğru yol almaya başladı. Eğer, bu dönüşüme ayrallar da sinerjik etki katarlarsa tarih, tarihöteye ve evrimöteye başkalaşabilir. Bugünün marjinal söylemcileri, zenopsikologlar, klonlamacılar, ölümsüzlükçüler, uzaycılar, yazılımcılıkçılar, yapay zekacılar, robotçular, tarihsel volanlarını aynı yöne vururlarsa, insan türüne bugüne dek kadar olarak sayılan tüm açmazlar bir anda açarlaşacak.

Bunu başarabilecekler mi?

250 metinlik gelecekbilimci dizisi, bu türden bir sentez, buluşma, kavşaklama, alaşımlama, sinerji, yol açma girişimiydi. Bizler arketip ve prototipiz. Normotipler en geç 50 yıl içinde başlar ve yerleşir. Biz öncülerse, tarihin hafriyatı olmayı baştan kabul ettik.

http://en.wikipedia.org/wiki/Deviant

http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Mertons_social_strain_theory.svg