Bakü - Putin - Tiflis - Putin - Ceyhan

Eski dünyada ipek yolu en önemli rota olup, memleketlerin kaderinde
rol oynamış. Şimdinin enerji rotası da bir nolu mesele olmuş durumda:

Soru şu: Petrol ve gaz nereden geçecek?

Tüm dünyada soft meseleler gündemden kalkıp askeriye, enerji, su
gibi "hard power issues" artık ciddi ciddi memleket meselesi haline
gelince işler karıştı.

Bizim hükümetin teorik altplanda üstlendiği rol de bu meselede önemli o yüzden
son gelişmeleri toparlamakta fayda var.

Doğalgaz ve petrol boru hatları meselesinde Rusya son derece aktif.
Ama tabii dir ki Rus politikaları bölgeye tek başına yön veremez. Her
ülkenin kendine gore büyük oyuncularla masaya oturabildiği bol
alternatifli bir düzen bu. Alternatifiniz ne kadar çok ise Rusya'yı
Amerikayı filan o kadar az takarsınız..

Örneğin Türkmenistan Rusya'yı geçen sene tehdit etmişti.
Zira Rusya doğalgaz işinde müthiş bir tezgah kurmuş, 2003 yılında
yaptığı anlaşma ile Türkmenistan'dan oldukça ucuz fiyata –65 dolara
şimdi 100 dolara çıktı bol miktarda doğalgaz alıyor, bu gazın bir
bölümünü kendisi kullanıyor, bir bölümünü de Rus doğalgazı olarak
Gazprom eliyle Avrupa'ya ve bize 260 – 280 dolara satıyor.

Türkmen kekliğini elinden kaçırmak istemeyen Rusya Türkmen
doğalgazının sadece kendi üzerinden sevkini garanti etmeye çalışıyor.
Bunun için Rusya, Türkmenlerin blöfünü görüp alım fiyatını yükseltti,
şimdi de mevcut hattı ek hat ya da başka bir kol ile takviye etmek
için her şeyi yapıyor.

Rusya'nın niyeti ortada: Türkmen doğalgazının tamamını çoktandır
düşünülen ve Amerikan-British-Dutch şirketlerinin planı olan
Trans-Hazar hattı denilen Hazar Denizi'nin altından geçecek hattan
değil Hazar Denizi'nin kıyısından dolaşan kara hattı üzerinden dış
dünyaya sevkini sağlamak. Rusya, bu niyetinden dolayı da Trans-Hazar
hattına çevre mülahazaları ile karşı çıkıyor, bu hattın asla
gerçekleşmemesi için elinden geleni yapıyor.

Geçtiğimiz hafta, yeni Türkmen lideri Berdi, ülkesinin Rusya'ya
sattığı doğalgaz miktarını yeni bir hat üzerinden artırmayı kabul etti
bile. Amerika'yı ifrit edecek bir şekilde yeni hat Türkmen gazını
Hazar Denizi'nin kıyısından Rusya'ya ulaştıran mevcut hatta bir ek
yapılmak suretiyle çalışacak.

Amerika'nın yani bildiğimiz petrol şirketlerinin derdi ise GUAM
üzerinden çalışacak veya BTC gibi Azerbeycan-Georgia-Turkiye hattını
kullanacak bir proje kotarmak.
Kazakistenin ebedi şefi Nazarbayev ve Türkmenistan'ın yeni
cumhurbaşkanı Berdi Rusya'nın Türkmen ve Kazak gazının büyük bölümünü
Avrupa'ya kendi toprakları üzerinden taşıyacak bir boru hattı inşa
edilmesi yönündeki planına okey verdiler geçen hafta. Bu boru hattı,
Hazar Denizi'ndeki petrol ve doğal gazın Batı'ya taşınmasında
Rusya'nın hâkim rolünü güçlendirecek, Avrupa'nın Rusya'nın enerji
kaynaklarına olan bağımlılığını artıracak.

Putin, Kazakistan ve Türkmenistan'ı yanına alıp ABD, Çin ve Avrupa ile
enerji koridoru olmayı isteyen Türkiye'ye de böylece sert bir darbe
vurmuş oldu. Trans-Hazar doğalgaz hattını baypas eden ve Kazak
petrolüyle BTC'yi vuran anlaşmalar 12 Mayısta imzalandı.
(http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=221114)

Putin, Nazarbeyevi GUAM toplantılarına gitmekten vazgeçirdi ve AB deki
Amerikan uydusu Polonyadaki enerji toplantılarına göndermedi.
Kazakistan'ın Rusyaya ham petrol taşıyan hattının genişletilmesi ile
ilgili anlaşmayı da yaptı. Böylece Rus petrolünü İstanbul ve Çanakkale
boğazlarını by-pass edecek bir boru hattıyla Bulgaristan'ın Burgaz
Limanı'ndan Yunanistan'da Dedeağaç'a taşıyan hatta Kazakistan'da
katılmış oldu.

Yani, Rusya'yı baypas edip Kazak petrolünü Akdeniz'e taşıma iddiasını güden
Bakü-Tiflis-Ceyhan hattının geleceği biraz meçhul.

Çünkü halihazırda Kazakistan Hazar Denizi'nin karşı kıyısına, yani
Bakü'ye gemiyle petrol sevkediyor. Bu petrol, daha sonra Rusya'yı
by-pass eden Bakü-Ceyhan boru hattına naklediliyor. Azerbaycan (ABD)
Hazar Denizi'nin altına döşenecek borularla bu hattı genişletmek
istiyor.

Ancak Kazakistan, Rusya'nın rahatsız olabileceği düşüncesiyle bu
projeye tam destek vermiyordu.

Radikal diyor ki, "Batı'ya uzanan Trans-Hazar doğalgaz hattı ile
Avrupaya Türkiye üzerinden gaz götürecek olan Nabucca'nın ölüp
ölmediği meçhul. Berdimuhammedov, "Trans-Hazar'dan vazgeçilmedi"
derken Nazarbayev Trans-Hazar'ın ileride düşünülebileceğini belirtti.
Hazar ve Ortadoğu gazını Türkiye, Romanya, Bulgaristan ve
Avusturya'dan geçirecek Nabucco hattının 2008'de başlanıp 2012'de
bitmesi planlanıyordu"

Hem Berdi, hem de Nazarbayev Putinle safları sıkılaştırdılar.

Amerika delirdi. Avrupa'ya bu sizin içinde iyi olmadı, ne yapıyorsunuz
diye çıkıştı? (http://news.yahoo.com/s/nm/20070514/bs_nm/turkmenistan_russia_us_dc)
Bunun üzerine AB enerji komiseri Andris Pielbalgs Amerikaya "hadi
ordan" dedi..AB'nin Rusya ile diyalogu geliştirmek için çeşitli
numaralar çevirmesine "Yeni Bush" Sarkozy ve Merkel e rağmen kesin
gözüyle bakılıyor.

sonuç mu?

sonuç ortada: Rusya mavi akımı Türkiye'ye getirdikten sonra bunu Orta
Doğu pazarına ve özellikle İsrail pazarına kadar götürmeyi
amaçlıyordu. Mavi akım Rusya için zaten önemliydi ama böylece iyice
önemli hale geldi. Putin geçtiğimiz sene Ukraynayı tehdit ederken
"Mavi Akım hattını tercih ederim haa!" diye uyarmış ve kapasitenin
zamanla iyice artırılacağını açıklamıştı.

işler şimdi iyice karışacak.

daha detaylı bir rusya enerji analizi için
http://www.res.ethz.ch/analysis/rad/details.cfm?lng=en&id=29825