Bartın’da bir değer:Çetin Asma

Araştırmacı Yazar Çetin Asma 1955 yılında Bartın'da doğmuştur. Bartın’ın Kırtepe mahallesinin çocuğu olan Asma’nın çocukluğu ve gençliği Bartın’da geçmiş, ilkokulu Bartın Cumhuriyet İlkokulu'nda okumuştur. 24 yıl TTK Amasra Müessese Müdürlüğünün maden ocaklarında çalıştıktan sonra emekli olan Asma; 1967 yılından bugüne yazınsal ve etnografik eserlerden koleksiyon oluşturmakta, birikimlerini çeşitli etkinliklerde sergilemektedir. Yerel Televizyonlar Birliği'nce Bartın Halk Kahramanı seçilerek kültürel alanda yaptığı çalışmalardan dolayı ödüllendirilmiş olup; Türkiye'de 100 kişiye verilen Halk Kahramanı Ödülü'nü Aralık 2001 tarihinde Bartınlı hemşehrimiz Çetin Asma’ya verilmiştir.

Bartın’ın yerel tarih alanında en yetkin kişilerin başında gelen  Araştırmacı-Yazar Çetin Asma, sırasıyla Bartın Su Tarihçesi ve Çeşmeler, Bartın'da Fotoğraflar ve Milli Bayramlar, Bartın'da Tarihe Yolculuk  ve Bartın'da Yerel Basın adlarında büyük emek vererek hazırladığı dört kitabı yayınlanmıştır.

Tarihe olan düşkünlüğü ile bilinen ve Yerel Televizyonlar Birliği'nce 2001 yılında 'Bartın Halk Kahramanı' seçilerek kültürel alanda yaptığı çalışmalardan dolayı ödüllendirilen Araştırmacı Yazar Çetin Asma;  Yerel ve ulusal basını konu alan, tarihi, kültürel ve arşivsel içeriğe sahip konularda şimdiye kadar 22 sergi açmış bulunmaktadır.  Çetin Asma, 90 yıla ışık tutacak Bartın'da Yerel Basın adlı  kitabının önsözünde basının her gün tarih yazdığını vurgulayarak şu ifadelere yer vermiştir: "Ulusal ve yerel basın her gün tarih yazar. Gazetelerde çıkan yazılar, bir bölge ve ülkenin adeta geleceğe ışık tutan belgeleridir. Gazeteler zaman içerisinde tarih yazacaklara kaynaktır. Bartın basın tarihi Türkiye coğrafyasında çok önemli bir yere sahiptir. 6 Eylül 1924'de yayınlanmaya başlanan "Bartın Gazetesi" günümüzde yayın hayatını sürdüren Anadolu'da en eski gazetelerdendir. Bartın Belediyesi Kültür Yayınları olarak hazırlanan kitapla gelecek kuşaklara Bartın ilimizin aziz hatırasından bir demet sunmuş oluyoruz." demiştir.

Kendisini “Bartun Yangunu” olarak nitelendiren çocukluğu Bartın’da geçen Muzaffer Cellek bir yazısında kendisinden “Beni ona Ayaklı kütüphane diye tanıştırdılar. Halbuki onun derinlere inen meziyetleri vardı. Bir kere, inatçılığa varan sabrı vardı. O, işe yaramaz diye atılan kapı önlerine bırakılan, çöp kovalarının peşinde, amansız ve sabır isteyen işleri kovalamakla meşguldür bir kere. O  İşe yaramaz’lardan  öyle belgeler çıkarmıştır ki; tadından yenmez” demektedir.

Tarih Araştırmacısı-Yazar Çetin Asma halen Bartın’ın Kırtepe Mahallesinde ikamet etmektedir. Babadan kalma tarihi eser niteliğindeki üç katlı evinin alt katı tamamen arşiv belgeleri ile doludur. Kendisini şahsen değil ama yaptığı araştırma, inceleme ve yazılarından tanıyor ve Bartın Halk Gazetesinde belirli aralıklarla paylaştığı yazılarını takip ediyordum. Kurucaşileli arkadaşım Mehmet Darçın aracılığıyla da  telefonla bir görüşmemiz olmuş, birkaç kez de bu telefon görüşmemiz devam etmişti. Ancak yüz yüze hiç bir görüşmemiz olmamıştı. Ağustos 2014 ayında Kurucaşile’ye gittiğimde iki kez de kısa süreli Bartın ziyaretim olmuştu. Bu ziyaretlerimden birinde Bartın Halk Gazetesine uğrayarak kendilerini de yüz yüze görürüm ümidi ile gazeteye uğradım. Kendisi ile ilk defa Levent Çınçın’ın sahibi olduğu Bartın Halk Gazetesinde karşılaştık. Gazetedeki görevlilerin çay ikramından sonra Çetin Asma’nın üç katlı evinin  alt katında bulunan arşivine gittim. Burada kendisine  ait 2011 yılında Bartın Belediyesinin katkıları ile yayınlanan “Çetin Asma ile Tarihe Yolculuk” ve 2012 yılında yayınlanan “Bartın'da Yerel Basın”adlı iki çalışmasını imzalayarak bana takdim ettiler.

Araştırmacı yazar Çetin Asma Bartın’ın değerlerine o kadar çok sahip çıkmaktadır ki; Bartın’da isimleri değiştirilen mekanlarda yapılan bu değişikliklerle ilgili şöyle demektedir. “İlginç isimlerle yaşayan tarihi mekânlar, günümüze ulaşarak tarihe tanıklık etmektedir. Tarihe tanıklık eden bu mekânların isimleri değiştirilerek tarih yok ediliyor. Bu isimler adeta bir şehrin tapu belgeleri gibidir. Bulundukları semtten veya mevkiden isimlerini alan tarihi mekanlar; uygulanan yanlış uygulamalar neticesinde gelecek nesillere aktarılamıyor. Tarihi mekanların isimleri ile ilgili araştırmalar yapılarak gelecek nesillere aktarılması gerektiğini belirten Araştırmacı Yazar Çetin Asma: “İsmi değiştirilen tarihi mekanlara verilebilecek en iyi örnek Şadırvan Camii’dir. Bulunduğu semtten veya mevkiden dolayı ismi Aşağı Camii olan tarihi mekanın adı değiştirilerek Şadırvan Camii olmuştur. Bu isim değişiklikleriyle tarih yok edilmektedir. Bu durum tarihe ihanettir” şeklinde konuştu.

Bulundukları semtten veya mevkiden isimlerini alan tarihi mekanlar, günümüze ulaşarak tarihe tanıklık ediyor. Tarihe tanıklık eden bu mekânların isimleri değiştirilerek tarih yok ediliyor. Şehir, cadde, sokak ve mevki isimlerinin bir yerin kimliği olduğunu söyleyen araştırmacı yazar Çetin Asma:  “Yukarı Çarşı(Halil Bey Camii ve çevresi), orta çarşı(Orta Camii ve çevresi) ve aşağı çarşı(Aşağı Camii ve çevresi) olarak adlandırılmıştır. Topografyada şehir merkezi düz olmayıp engebeli olduğu için bu isimler verilmiştir. Aşağı kelimesinden acaba neden rahatsız oluyoruz? Mademki caminin ismi değişti Aşağı Cami Sokağı’nın ismini de değiştirelim. Bu tarihi tahrip etmektir. Hiçbir kaynakta literatürde Şadırvan Camii ismi yoktur. Ancak camii şadırvanı vardır. Köy, sokak, cadde ve şimdi ise camilerin isminin değiştirilmesiyle karşı karşıyayız. Böylece isim değiştirme devam edecek kanısındayım. Bu duruma yetkililerin duyarlı olmasını bekliyoruz. Şimdi ise Ziyaiye Camii’nin ismi yavaş yavaş halk arasında boyasından dolayı Yeşil Camii olarak adlandırılıyor. İleride Yeşil Camii tabelası asılırsa şaşmayalım” diye eleştirilerde bulunmuştur.Çetin Asma Bartın’da yapılan bu isim değişikliklerini tarihe ihanet olarak nitelendirmektedir.Mekanların isimlerinin tarihe tanıklık ettiğini belirten Asma: “Bütün güzelliği ve zarif mimarisiyle Aşağı Camii (şimdi ki ismi ile Şadırvan Camii) isim değişikliğine uğrayarak halen günümüzde bütün güzelliği ile durmakta. 1903 yılında yapılan Aşağı Caminin dışında bulunan revak kısmının üstünde günümüzde Şadırvan Camii yazmaktadır. Literatürlerde Şadırvan Camii olmaz. Bu durum tarihe ihanettir. Cadde, sokak, köy isimlerinin değiştirildiğini bilirdim ama Caminin isminin değiştirildiğini de bilmezdim. Aşağı Çarşı’da bulunan, Aşağı Camii’nin Şadırvan Camii olduğunu duymak beni üzüyor. Acaba bu isim değişikliklerini kimler, neden ve niye yapıyor. Hangi akıla hizmet ederek isim değişikliğini gerçekleştiriyorlar? İsim değiştirmede çok meraklı bir toplum olduk. Bu isim değişikliğine kimler göz yumuyor. Kimler sesini çıkartmıyor. Değişikliklerle hangi merciler ilgileniyor? Bu isim değişikliğini kimler yapıyor. Vakıflar Bölge Müdürlüğü mü? Bartın Müftülüğü mü? Yoksa şahıslar mı? Bu konuda nasıl resmi karar alınıyor?” diye durumu özetlemektedir.

Çetin Asma Bartınlıdır. Bartın’ın bir değeridir.Toplumların gelişimi de sahip çıktıkları değerlerle doğru orantılı değil midir? Bu değerlerin oluşumunda doğup büyüdüğümüz toprakların, birlikte büyüdüğümüz insanların katkısı yadsınamaz. Bartın’da nice kendini iyi yetiştirmiş, belli yerlere gelmiş iş adamı, bürokrat, siyasetçi, düşünce adamı bulunmaktadır. Çetin Asma’da bunlardan biridir. Kendisine sağlıklı ve mutlu bir yaşam dilerken, her şeyin gönlünce olmasını temenni ederim.