Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

25 Haziran '14

 
Kategori
Güncel
 

Başkanlık sistemi her derde deva! "Kuvvetler Ayrılığı" devletlere bir tuzak, medya fırsat mıdır? (2)

Başkanlık sistemi her derde deva! "Kuvvetler Ayrılığı" devletlere bir tuzak, medya fırsat mıdır? (2)
 

Kuvvetler ayrılığı, bir aldatmaca mıdır? Gerçeğinde devleti kim yönetmektedir? Kim mi? Parayı kontrol edenler.


Tartışmak gelişmektir. Bilgimiz olmadığı için tartışamıyor, zorlandığımız noktada  şiddet kullanıyoruz. Tartışmadan doğruyu bulmak mümkün müdür? Değildir? Yeteri kadar tartışmadığımız, tartışmaktan kaçtığımız için kendimize en uygun çözümü bugüne kadar bulamamışız.

Başlamadan bilgilerin hatırlanması adına: “Başkanlık Sistemi, Kuvvetler Ayrılığı ve Medya ve işlevlerini açalım.

...

a)Başkanlık Sistemi nedir?

“…Başkanlık sistemi sert kuvvetler ayrılığı sistemi olarak adlandırılmaktadır. Bu şekildeki adlandırmanın bazı sebepleri vardır.

-Birincisi başkanın parlamentonun içinden çıkmaması, halk tarafından seçilmesidir.

-İkincisi başkanın ve sekreterlerinin parlamento çalışmalarına etkin bir şekilde katılmalarının mümkün olmamasıdır.

-Üçüncüsü de yasama ve yürütme kuvvetlerinin kaynakları bakımından ve varlıklarını sürdürme bakımından birbirlerinden bağımsız olmasıdır.

Bu yüzden başkanlık sistemi kuvvetler ayrılığı teorisini en iyi şekilde gerçekleştiren bir sistemdir.

Başkanlık sistemi, sert bir kuvvetler ayrılığı sistemi olmasının yanı sıra, kuvvetlerin birbirini kontrol etmesine ve dengelemesine dayanan hükümet sistemidir.

ABD Başkanlık sisteminde yasama ve yürütme organları kurumsal olarak birbirinden ayrı olsa da işlevsel olarak tam ayrılmamıştır. Yasama ve yürütme organları, yetkilerini belirli oranda paylaşırlar…

Bu sistemde yürütmenin gücü, halka dayanır. Başkanlık sistemi istikrarı sağlamak, güçlü bir yönetim oluşturmak ve demokratik olmak bakımından diğer sistemlerden üstün görülmektedir..” (1)

b)Başkanlık Sistemi nedir?

Yasama, yürütme ve yargı organları arasında kesin bir ayrıma ve dengeye dayanan, yasama ve yargı organlarının demokratik denetimi içinde, yürütmenin iktidar olanaklarını genişleten bir hükümet sistemidir.

Başkanlık sisteminin temel unsurları:

-Başkan, halk tarafından doğrudan ve dolaylı olarak belirli bir süre için seçilir. Bu süre hiçbir biçimde parlamento tarafından kısaltılamaz ve fesh edilemez.

-Kuvvetler ayrılığı kesin bir biçimde uygulanır. Devlet organlarının eşgüdüm içinde aksamadan çalışması için fren ve denge sistemiyle organların yetki ve güç suistimali engellenir..

-Hükümet üyeleri başkan tarafından seçilir ve azledilir. Başkan hükümet üyelerinin düşüncelerine uymak zorunda değildir. Hükümet üyeleri yasama organı içinden Başkan tarafından seçilebilir ancak seçildikten sonra yasama organı üyeliklerini sürdüremezler.

-Devlet başkanı, hükümet başkanı ayrımı yoktur.

-Başkan görevi ile ilgili işlerden dolayı sorumsuzdur.

Başkanlık sisteminin iyi işlemesi için gerekli olduğu ileri sürülen koşullar şunlardır:

-Başkanın yasama organını feshetme yetkisi olmamalıdır.

-Başkana yasaları veto edebilme hakkı tanınmalıdır. Başkanın vetosu da yasama organının özel çoğunluğu tarafından aşılabilmelidir. Örneğin 3/5 veya 2/3 gibi.

-Başkan yasama organının üyesi olmamalıdır. (2)

c) Başkanlık sistemi nedir?

Başkanlık sisteminin en tanımlayıcı özelliği yürütmenin nasıl ve ne şekilde seçildiğidir.

Başkanlık sistemi… Parlamenter sistemden farklı olarak, başkanlık sisteminde yürütme organı ile yasama organı iç içe geçmemiş durumdadır.

Başkanlık sistemi aşağıdaki özellikleri taşır:

-Devlet başkanı yasa  önermez fakat yasama organının  (parlamento) yaptığı yasaları  veto  etme hakkına sahiptir. Buna rağmen yasama organından nitelikli bir çoğunluk bu vetoyu iptal edebilir.

Bu yöntem İngiliz Monarşi sisteminde herhangi bir yasanın kraliyet onayı olmadan yürürlüğe konamayacağı konseptinden türetilmiştir.

Sabit bir başkanlık süresi vardır. Seçimler planlanmış tarihlerde yapılır. Güvensizlik oyu ile hükûmet düşürülüp erken seçimler düzenlenemez…

Yürütme erki tektir. kabine üyeleri devlet başkanıyla birlikte çalışır ve yürütme ile yasama organlarının ilkelerini tatbik etmek zorundadırlar.

Başkanlık sisteminde devlet başkanının bakanlar kurulu için önerdiği adaylar ve hakimler yasama organı tarafından onaylanmalıdır.

Devlet başkanı; kabine üyeleri, ordu veya yürütme erkinin herhangi bir çalışanını doğrudan yönetme hakkına sahiptir.

Fakat hakimleri fesh etme veya emir verme gibi bir yetkisi yoktur.

Başkanlık sistemi’nin avantajları

-Doğrudan yetki, başkanlık sisteminde başkan doğrudan halk tarafından seçilir.

-Kuvvetler ayrılığı, Başkanlık sisteminde başkanlık ve yasama meclisi iki paralel yapı olarak işlev görür. Bu sistemin destekçilerine göre; böylelikle her iki birim birbirini karşılıklı olarak denetleyerek suistimalin ve makamın kötüye kullanılmasının önüne geçilmiş olur.

-Hızlı karar mekanizması, Güçlü yetkilerle donatılmış bir başkan değişiklikleri ivedilikle işleme koyar. Fakat bunun yanında bazılarına göre kuvvetler ayrılığı sistemi yavaşlatır.

-İstikrar, Sabit bir görev süresi olan devlet başkanı her an değişebilecek bir başbakana kıyasla daha istikrarlı bir ortam temin edebilir.

Başkanlık sistemi’ne eleştiriler

-Otoriter rejime olan eğilim, …bazı siyaset bilimcilere göre başkanlık sistemine geçmeye çalışan hemen hemen her ülkede bu sistem otoriter rejime dönüşmüştür.  Dana D. Nelson 2008 yılında yayınlanan  Bad for Democracy  kitabında ABD'deki başkanlık sisteminin aslında demokratik olmadığını iddia eder.

-Kuvvetler ayrılığı,  başkanlık sisteminde başkan ve yasama meclisi iki paralel yapı şeklinde çalışır. Eleştirmenler bu durumun istenmeyen siyasi çıkmazlara neden olacağını ve başkan ve yasama meclisinin birbirlerini suçlamalarına sebep olacağını söylerler.

-Liderlik değişiminde engeller, devlet başkanı görev süresi dolmadan görevinden alınamaz. Eleştirmenler bunu çok büyük bir sorun olarak görürler.

-Ülkelerin siyasi geleneklerine göre farklılıklar— bazı siyaset bilimcilere göre başkanlık sisteminin tamamen kendisine özgü şartları olan ABD dışında, istikrarlı bir demokrasi yarattığı görülmemektedir. (3)

Özetlenirse;

-Bu sistemde yürütmenin gücü, halka dayanır,

-Güçlü bir yönetim oluşturmak ve demokratik olmak bakımından diğer sistemlerden üstün görülmektedir..

-Yürütmenin iktidar olanaklarını genişleten bir hükümet sistemidir.

-Başkanlık sisteminde yasamanın yürütmeyi fesh etme yetkisi yoktur.

-Yasama, yürütme ve yargı organları arasında kesin bir ayrıma ve dengeye dayanan, yasama ve yargı organlarının demokratik denetimi içinde, yürütmenin iktidar olanaklarını genişleten bir hükûmet sistemidir.

-Başkanlık sisteminde yürütme organı ile yasama organı iç içe geçmemiş durumdadır.

-Devlet başkanı  yasa  önermez fakat   yasama organının   (parlamento) yaptığı yasaları veto etme hakkına sahiptir. Buna rağmen yasama organından nitelikli bir çoğunluk bu vetoyu iptal edebilir. 

-İstikrar, Sabit bir görev süresi olan devlet başkanı her an değişebilecek bir başbakana kıyasla daha istikrarlı bir ortam temin edebilir.

-Otoriter rejime olan eğilim, …bazı siyaset bilimcilere göre başkanlık sistemine geçmeye çalışan hemen hemen her ülkede bu sistem  otoriter rejime  dönüşmüştür.  

-Kuvvetler ayrılığı,  başkanlık sisteminde başkan ve yasama meclisi iki paralel yapı şeklinde çalışır. Eleştirmenler bu durumun istenmeyen siyasi çıkmazlara neden olacağını ve başkan ve yasama meclisinin birbirlerini suçlamalarına sebep olacağını söylerler.

-Liderlik değişiminde engeller, devlet başkanı görev süresi dolmadan görevinden alınamaz. Eleştirmenler bunu çok büyük bir sorun olarak görürler.

Bu noktada ileride konu toparlanırken “Kuvvetler ayrılığı uygulamasına Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetim anlayışı ile ilgili karşılaştırmak adına bir not düşmek gerekirse;

-Şeyhülislam’dan sultanı "azil" fetvasını alanlar Sultana giderek; “Azledildiniz, tahttan indirildiniz!” demektedir.

-Meclis, Saltanatı kaldırmış, (sabık) Sultan’a; “Haydi sürgüne gidiyorsun!”;

-Meclis, Osmanlı Hanedanlığı’nın ülkeden çıkarılmasının kararı almış, “Osmanlı, buraya kadar. Tüm aile 624 yıl yaşadığınız toprakları terkediyorsunuz!” Üstelikte, beş parasız! demiştir.

Özetle; “Çık Osmanlı, İn Osmanlı, Git Osmanlı…”

Bugün  bir diktatöre, “İktidardan in, Çık, Gel, Git!” denildiğinde, “Hay Hay!” mı demektedir?

Devam edecek…

-Kuvvetler Ayrılığı, (yeni) Devletlere bir tuzak mıdır, bir fırsat mıdır?

www.canmehmet.com

(1) Daha fazlası için bakınız; http://www.ankarastrateji.org/yazar/prof-dr-faruk-bilir/baskanlik-sisteminin-ozellikleri/

(2) http://www.baskanliksistemi.com/

(3) Daha fazlası için bakınız, http://tr.wikipedia.org/wiki/Ba%C5%9Fkanl%C4%B1k_sistemi

 
Toplam blog
: 1117
: 1768
Kayıt tarihi
: 29.08.06
 
 

Ticari ilimler akademisindeki öğrenciliğim sırasında, bir kamu iktisâdi kuruluşunda başladığım ça..