Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

03 Mart '10

 
Kategori
Gelenekler
 

Bazı yörük adetleri

En ( bel-işaret )

Yörüklerde keçiler kulak şekillerine göre sınıflandırılır. Kulağı yumuk olan keçiye “körük kulaklı” denir. Keçinin kulağı açık ve enli olursa bu keçiye de “yaprak kulaklı” denir. Yaprak kulaklı keçiler bol süt verdiklerinden alım satımda daha çok tercih edilirler.

Keçi koyunu, hırsıza karşı korumak ve başkasının sürüsündeki mallardan ayırmak için daha çok kulakları yakılarak, delinerek veya kesilerek, bazen de sırtları dağlanarak işaretler yapılır. Bu işaretlere “en” denir.

Enler; hayvan doğduktan kısa bir süre sonra yapılır.

Boş mavzer fişeği ateşte kızarıncaya kadar ısıtılır. Bu fişek bir maşayla tutularak fişeğin açık tarafı malın kulağına veya sırtına değdirilir. Fişeğin değdiği yer yuvarlak olarak yanar. Yakılan yer kulaktaysa bazen kulağın delindiği bile olur. Bu yuvarlaklarla belli şekiller yapılır. Bu işaretler malın kime ait olduğunun işaretleridir.

Bazı enler mavzer fişeği ısıtılmadan da yapılabilir. Mavzer fişeğinin ağzı keçi veya koyunun kulağına konur. Kulağın altına bir odun parçası tutulur. Sonra fişeğin arkasından bir tokmakla vurulur. Böylece keçinin kulağı delinmiş olur. Fişek delgi zımbası gibi kullanılmış olur.

Bazen enler sığır pisliğiyle de yapılabilir.

Yanık sığır pisliği, keçinin alnına sarılarak on-onbeş dakika bekletilir. Keçinin alnındaki tüyler yanar. Bu tüylerin yerinden çıkan tüyler beyaz olur. Böylece mal sakar olur. En iyi en de bu şekilde yapılan endir. Enler bazen kızgın şişle dağlamak suretiyle de yapılabilir.

Dağlanan yerden çıkan kıllar sakar olur.

Sürüde alnındaki sakarla, kıl rengiyle dikkati çeken tekeler damızlık olarak bırakılır. Bu tekelerin birleşmesinden doğacak oğlaklar -annesi hangi renkte olursa olsun- aynı babalarına benzerler. Tekenin alnında sakar varsa bu tekeden doğacak bütün oğlaklar da sakar olur. Bu tekeler yörükler için aranan tekelerdir. Onlara özenle, ayrıcalıklı olarak bakılır.

Enler boya ile de yapılabilir. Sütleğen bitkisinden elde edilen sarı boya hayvanın tüyüne veya tırnağına sürülür. Çabuk silinen boyalar sık sık yenilenir

Keçiler bir iki ay geçmeyince oğlaklarını tanıyamazlar. Çobanın bunları tanıması için çevrede bulunan terzilerden ”kırpık” denilen kesilmiş bez parçaları toplanarak bu bez parçaları şeritler halinde kesilir. Bu bezler oğlak ve kuzuların ayağındaki şeytantırnaklarının üst kısmına bağlanır. Akşamüstü keçi dağdan geldiğinde hangi oğlağın hangi keçinin olduğu bu bez parçalarından bilinir.

İslam dini kurallarına göre malın kırkta biri zekat olarak verilir. Sürüdeki en zayıf keçi zekat verilmek üzere ayrılır.

Olumsuz bir iş için, çok zayıf bir hayvan veya bir canlı için, halk arasında “zekat keçisi gibi” deyimi kullanılır.

Halk arasında “Enini alırım ha!” diye bir deyim vardır. Bu deyim “sana öyle bir caza veririm ki, bu işi yaptığına, yapacağına pişman olursun. Senin enini öyle kaybederim ki tanınmaz hale gelirsin” anlamında söylenir.

Hayvanların ağzında, yutağında veya dişlerinin dibinde yara çıkar. Hayvan yemeden içmeden kesilir. Bu yarayı keserek, yakarak ya da doğal ilaçlarla tedavi etmeye de “en alma “denir.

 
Toplam blog
: 165
: 646
Kayıt tarihi
: 16.02.09
 
 

Recai Şahin: 1941 yılında Fethiye- İncirköy'de doğdum. İlkokul köyümde, ortaokulu Fethiye'de okud..