Bel fıtığı ameliyatlarından sonra rehabilitasyon(VIII - A)

Sağlıkta Bütüncül Bakış Açısı - 8 A 

Bel fıtığı: Bel bölgesindeki omurilikten sağlı ve sollu olarak çıkan sinir kökleri bacaklarımızın ve genital organlarımızın hareket ve duyusunu sağlamaktadır. Omurlarımız arasında bulunan ve yastık görevi yapan disk dediğimiz kıkırdak dokuların zamanla kalitesini yitirerek, bulunduğu yerden hareket edip omurgadaki kanala girerek bu sinir köklerini sıkıştırması bel fıtığı olarak adlandırılmaktadır. Radiküler ağrı (öksürme veya ıkınma ile artan bacaklarımıza yayılan ağrılar), bacaklarda güçsüzlük ve duyu değişiklikleri ve sonrasında idrar kaçırma gibi belirtileri vardır. 

Bel ağrısı ve bel fıtığında tanı ve tedavi: Hastalar yatak istirahatı, medikal tedavi ve bazen fizik tedavi ile tedavi edilerek büyük çoğunluğunda şikâyetleri gerilemektedir. Fakat bel fıtığı tanısı konulmuşsa ve her türlü tedaviye rağmen geçmeyen ağrı, kuvvet kaybı, idrar kaçırma gibi şikâyetler oluşmuşsa cerrahi olarak tedavi edilerek sinir kökünü sıkıştıran disk parçası alınmaktadır. 

Tedavi prensipleri 4 başlık altında toplanabilir: 

— Yatak istirahatı; Sinirleri sıkıştıran kıkırdağın yapısı % 80 oranında su içerir. İstirahatta yırtılan kıkırdağın su içeriğinin vücut tarafından emilmesiyle, kıkırdağın hacmi küçülür ve sinire olan bası azalır. Ayrıca iki omurga arasındaki kıkırdaktaki basınç yatan insanda, ayaktaki ve oturan insana göre daha azdır. Ancak bu istirahatın 5 günü aşması kaslarda hareketsizliğe bağlı erimelere yol açar bu da aktif hayata dönen kişide zorluklar yaratır. 

— İlaç kullanımı: Bu tedavide kullanılan ilaçlar ağrı kesici özellikleri yanında, yırtılan kıkırdak ve bası altındaki sinir kökünün çevresindeki ödemi de çözerek etki ederler. Kas gevşetici ilaçlar sadece yatak istirahatı sırasında kullanılır, aksi takdirde kasları gevşettiği için kıkırdak üstünde daha fazla yük binmesine neden olarak fıtık üzerindeki basıncı arttırır. 

— Fizik tedavi ve egzersiz; Bel fıtığı sonucu oluşan kas spazmı ve ödemi çözmek için kullanılır. 

— Cerrahi tedavi; Yırtılan yastıkçığın, sinirlere ve omuriliğe olan basısını ortadan kaldırmayı amaçlar. 

Bel fıtığı ameliyatlarının rehabilitasyonunda genel prensipler: 

Fonksiyonel aktiviteler, ağrının izin verdiği şekilde yapılmalıdır. Fizyoterapistler ameliyattan önce ve sonra normal aktivitelere dönesiye kadar hastaların güvenli vücut mekaniklerini kullanmasını sağlamalıdır. Rehabilitasyon planı ameliyattan önce oluşturulmalı ve hastaların ameliyat sonrası bu planı harfiyen uygulaması sağlanmalıdır. Ameliyattan önce hastaların durumunun rehabilitasyon olasılıklarının en üst düzeyine çıkmış olması gerekir. Ameliyat sonrası ağrılar, rehabilitasyon programına engel olmaması için kontrol edilmelidir. Kronik ağrısı ve psikolojik sorunları nedeniyle rehabilitasyonda sorun yaşayan hastalar fonksiyonel ve sürekli bir programa alınmalıdırlar. 

Ameliyattan sonra hastanede uygulanan rehabilitasyon programı: 

Hasta ameliyattan hemen 1 gün sonra yürümek için cesaretlendirilir. Karın kasları ve bacak kaslarına hafif şiddetle kuvvetlendirme egzersizleri verilir. Böylelikle bel çevresi kaslar güçlendirilerek, bel çevresinde doğal bir korse oluşturulmaya çalışılır. Disklere fazla baskı olmaması için oturma süresi kısa tutulur. Yürüme süresi her gün yavaş yavaş arttırılır. Hasta daha rahat yürümeye başladığı ve ağrı azaldığı zaman hekim hastayı taburcu eder. 

Evde uygulanan rehabilitasyon programı: 

Karın ve bacak kasları orta şiddetli egzersizler ile kuvvetlendirilmeye devam edilir. Ameliyattan sonraki 4. haftada oturma süresi yavaş yavaş arttırılmaya başlanır. Ağır kaldırma, öne eğilme gibi zorlayıcı hareketler 6 hafta boyunca yasaklanır. 6 hafta sonrasında yavaş yavaş izin verilir. Ameliyattan sonra 3 ay boyunca uzun yolculuklara izin verilmez. 

İşe dönüş: 

Çok fazla yürüyüş gerektiren ama ağır kaldırma gibi aktiviteleri içermeyen mesleklere dönüş süresi 4 haftadır. 

Uzun süre oturma gerektiren işlere dönüş süresi 6–8 haftadır. Eğer gerekirse hafif şeyler kaldırılmasına izin verilir. 

Ağır işlere dönüş ise yapılacak iş hastaya göre düzenlendiğinde yaklaşık 12 haftadır. Daha çok elleri kullanarak yapılan ağır işlerde yapılan iş hastaya göre düzenlenebilir veya hastaya uygun daha hafif bir görev verilir. 

Kişiyi 3 aydan fazla işinden uzak tutmak bazen ağrıyı rahatlatır ve ya iyileştirir. 

Kaynaklar: 

- Brotzman S. Brent MD, Clinical Orthopedic Rehabilitation 

- http://www.fiziktedavici.com/fitik-cesitleri/bel-fitigi-nedir-ve-tedavi-yontemleri.html