Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

27 Temmuz '21

 
Kategori
Biyoloji
 

beyin denilen müthiş alem

BEYİN DEDİĞİMİZ MÜTHİŞ ALEM

Yazan:Uçar Demirkan

Bilinçle ilgili bir kitap okuyordum. Bilincin beyindeki yerini bulmuş olabileceklerini anlatan bilim adamı “Yine de beynin daha binde birini bile çözümlemiş ve anlamış değiliz. Ama yol aldık ve almaya devam ediyoruz” biçiminde görüşler ileri sürüyordu.

Ben de ne denli yapabilirsem beynimizi  biraz yakından tanıyayım istedim.

Ana rahmindeyken öncelik kalpte. Önce kalp-yürek ve sinir sistemi  oluşuyor. Buna karşılık beyin hücreleri embriyoda-döllenmiş kadın yumurtasında-ancak 10 hafta kadar sonra oluşmaya başlıyor. Bilimde akıl ve beyin aynı anlamda kullanılmaktadır.

Felsefede ise  aklın ve beynin değişik-ayrık şeyler olduğuna dair görüş vardır. Bunu düalizm –ikicilik-denilmektedir. Beyinle ilgili araştırmalar ve gözlemler geliştikçe ve arttıkça bu düalizmin ortadan kalkacağı düşünülebilir.

Ölüm olayında ise öncelik beyinde. Beyin ölünce ölüm gerçekleşmiş oluyor. Çünkü,  günümüz koşullarında durmuş bir beyni yeniden çalıştırmak olanaklı değilken durmuş bir yüreği yeniden çalıştırıp  kişiyi yaşama döndürmek olanaklı. O nedenle, beyin ölümü gerçekleştiğinde bağışlanmış organlar hemen alınıyor.

Hemen tüm organlarımızın tek yada bir iki işlevi varken beynimizin onlarca işlevi bulunmaktadır. Örneğin yürek bedene kan pompalamaktadır. Akciğerlerimiz oksijen almamızı sağlamaktadır.

Beynimiz ise uzay gibidir. İçinde samanyolları, galaksiler, gezegenler, uydular, göktaşları vardır ve sürekli devinim durumundadırlar. Bu beynimizin makro kozmos görünümüdür. Bunun yanında beynimizin mikro kozmosu da bulunmaktadır. Buralarda  elektrik üreteçleri olan nöronlar vardır. Nöronların elektriklerini taşımaya yarayan aksonlar vardır. Nöronlar arasında bağlantıları yapan sinapslar  bulunmaktadır. Ayrıca çeşitli etkileri olan enzimler ve sinir sistemi vardır.

Gerçekten de  tüm bedenimizi ve organlarımızı yöneten beynimizin oldukça çok fonksiyonu-işlevi bulunmaktadır.

Görme-işitme-koklama-tatma-dokunma dediğimiz beş duyumuzla çevremizdeki olay ve olguları algılamaktayız. Beynimiz öyle akıllıdır ki tüm beş duyumuzu sağlayan organları –göz, kulak , burun, dil, dudaklar kendine yakın bir yere-başımıza-koymuştur.Kısa yoldan bu duyular  beyne kolayca ve hızla ulaşmaktadır.

Hatta bu beş duyu yanında , altıncı bir duygumuzun da  olduğu  söylenmektedir. Duyularımızla ortaya çıkan algılamanın yanında beynin kendi yapısındaki olay ve olguları da algıladığı görülmektedir. Buna hissetme-duyumsama diyoruz.

Anlama işlevi ile bilimsel davranışlar, düşünceler ve çözümlemelerde bulunmaktayız.

Anlak işlevi ile öğrenme, zeka, arşivleme ve depolamadan oluşan hafıza devrededir.

Farkındalık işlevi ile dikkat, dinleme, öğrenme, tartışma, sonuç çıkarma eylemlerini yapmaktadır. Ayrıca öz farkındalık ile kendi içindeki değişimleri de izlemektedir.

Konuşma, dinleme, tartışma işlevi bulunmaktadır.

Ayrıca beynimizle acı duymakta, sevinmekte, heyecanlanmaktayız.

Düşler yada sanrılar görmekteyiz.

Beş duyumuzun ayrı yrı merkezleri dışında beynimizde başlıca şu merkezler bulunmaktadır.

Bilinç: Dış alemdeki nesnelerin ya da olguların farkında olma, öğrenmedir.Öz bilinç-ön bilinç-bilinç atı gibi türleri bulunmaktadır. Bunlara “uydu biliçler” gibi bakılabilir.

Bilinç gözlemleme, düşünme--algıların beyinde işlenmesidir-, çözümleme demektir.

Anlak: Öğrenme, anlama-zeka ve bunları saklama-hafıza demektir. Öğrenilenler ve gözlenenler her kezinde yeniden gözden geçirilmekte ve bilgiler arşivlenmekte ya da depoya kaldırılmaktadır.

Zeka, akıl yürütme, algılama ve sonuç çıkarmadır.

Bellek:  Atalarımızın mağara yaşamlarından başlayarak olay ve olguların ve duyuların anımsanmasıdır. Öğrenilmiş ve yaşanmışların saklanmasıdır. Hipikampusta yer almaktadır.

Olay belleği, saklı bellek, sınıflandırıcı bellek, geçici bellek kalıcı-kısa ve uzun dönemli bellekler bulunmaktadır.

Ayrıca çalışma belleği bulunmaktadır. Karalama-yazboz-müsvedde işlemlerini yapmaktadır.

Dikkat: Belli bir uyarı,duyu,duyumsama, düşünmede yoğunlaşmaktır.

Konuşma işlevi: Dinleme, konuşma ve tartışmayı içermektedir.

Duygusal davranışlar ; Acı duyma-ağlama, sevinç-gülme,heyecanlanma merkezidir.

Beynimizle düşler görürüz ve sanrılar-hayaletler görürüz.

Beynimizle düşünürüz. Düşünce algıların ve bilgilerin  ve anıların beyinde işlenmesidir.

Beynimizin üzeri-kabuğu-sayısız kılcal kan damarlarıyla kaplıdır. Bu sayede beynimizdeki nöronlar ve onların oluşturduğu çeşitli işlev merkezleri durmaksızın çalışmaktadır. Aycıca, birçok enzim de devreye girmektedir.Başlıcalar şunlardır:

Dopamin : bedenin her yerinden beyne sinyaller –işaretler, bilgiler – taşımaktadır.

Seretonin: Kişinin çevreden ve beyinden gelen ve algılanan  etkenlerle iç huzuru ve mutluluk duymasını sağlar.

Glutomat: Beyin hücrelerine mesaj taşıyarak tüm uyarıcı işlemlerini yapar.

Beyincik: İncelikli devinimlerin denetlenmesiyle görevlidir.

Günümüzün en yaygın yaşlılık sayrılığı olan alzaymer hastalığına  yakalanmış kişileri gözlemleyerek beynimizdeki merkezleri ve bunların işlevlerini gözlemlemek  de olanaklı olmaktadır. Beyin cerrahları hasar görmüş beyinleri onarmak için yaptıkları ameliyatlarda bu bilgilerden yararlanmaktadır.

Herhangi bir çarpma , vurma. trafik kazası, iş kazası gibi nedenlerle ya  da tansiyon, aşırı stres,içsel travma gibi nedenlerle beyni besleyen kılcal damarlarda sayısız çatlaklar oluşmaktadır. Bunun sonucunda beynin bazı yörelerine kan  gitmemekte ya da yeterince kan  gitmemektedir. Bunun sonucu olarak  da  beynin beslenemeyen yerlerinde nöronlar ölmekte  ve  ölen nöronların yerine yenileri yapılamamaktadır.

Böyle bir olay yaşandığında biriken kan ve ölen nöronlar dolayısiyle hasta baş ağrılarından yakınmaktadır.

Genelde önce anlak işlevi yitirilmektedir. Başlangıçta yakın  geçmiş unutulmakta sonraları uzak  geçmiş ve gelecekle ilgili düşünceler ve kararlar unutulmaktadır.

Sonraları konuşma bozuklukları  ve giderek konuşamama ve buna bağlı olarak söylenenleri anlayamama  olayıyla bilinç yitirilmektedir.

Bir süre yazı ile anlaşmak olanaklı olmaktadır. Ancak, kısa sürede bu işlev de çalışmaz duruma gelmektedir. Hasta ilk okula yeni başlamış çocuk yazısı gibi yazmakta sonra  bunu da yapamamaktadır. İmzasını atamaz duruma düşmektedir.

Hastalık ilerledikçe okuma,konuşma,devinme eylemleri azalmakta ve bitmektedir. Hasta beyin bedene komuta edememekte soyunma, giyinme, yemek yeme ve diğer kişisel gereksinimlerinin bütününü yerine getirememe aşamasına gelinmektedir.

Hasta yemeği ve su içmeyi başaramamakta, beslenememekte ve buna bağlı olarak beyin de beslenememekte ve beynin tüm işlev merkezleri durmaktadır. Beyin durunca- ölünce hasta da ölmektedir.

Yürek damarları değiştirilmekte ve yenilenebilmektedir. Benzer işlem beyin kılcal damarlarında yapılamamaktadır. Beynin açmazı burada görünmektedir. Beyni belemek ve ölen nöronların yerini alacak yeni nöronlar üretme teknikleri geliştirilmedikçe bu hastalıktan  kurtulmak ve iyileşmek olanaklı görünmemektedir.

Makro kozmosu ve mikro kozmosu tanımakta nasıl ki daha işin başındaysak beyni tanımakta da işin başındayız ve daha  çok yol alınması gerekecektir. Bu noktaya dek gelindiğine  göre bu nokta da aşılacaktır.

Günümüzde beyin cerrahisi oldukça iş görmektedir. Bilim ve teknoloji geliştikçe beyin hastalıklarının tedavisi  de kolaylaşacaktır. Yaşamımızın her yerinde olduğu gibi beynimizle ilgili gelişmeler de kuantum  mekaniğini  öğrenmemizden ve uygulamaya geçirmemizden  sonra hızlanacaktır.

 
Toplam blog
: 142
: 578
Kayıt tarihi
: 04.09.13
 
 

1940 yılında İzmir'de doğdum İzmir Atatürk Lisesi'ni bitirdim 1961 yılında Mülkiye(Siyasa..