Beynimiz yaşlanmasın

Tüm yaşamımız boyunca, hayatımızla ilgili tüm görevleri beynimize veriyoruz… dakikada kaç kez nefes alacağımıza, nerde susup ne konuşacağımıza, ne yiyip ne yemeyeceğimize, kimi sevip sevmeyeceğimize o karar veriyor, yarınki toplantı saatimizi, adımızı bile ona soruyoruz… Peki biz onun bu hizmetleri için ne yapıyoruz. Günün birinde unuttuğu şeyler artmaya başlayınca fark ediyoruz onu ne kadar ihmal ettiğimizi.

Beyin, arabamız veya ayakkabılarımız gibi değildir, kullandıkça değerinden bir şey kaybetmez aksine işleyen demir ışıldar durumu beynimizin yapısına daha uygundur. Beyni doğru şekilde kullanmak, daha fazla, daha sağlıklı, daha etkili çalışmasını sağlayacaktır. Beslenme şeklimiz ve alışkanlıklarımız bellek sağlığımıza önemli derecede etki edecektir.

Yaşlanma ile beraber bilişsel düzeyin etkilendiği doğrudur fakat yaşam şeklimiz ve alışkanlıklarımızla beyin fonksiyonlarımızı en üst düzeyde tutmak, yaşlılıkla beraber bilişsel fonksiyonlarda oluşabilecek genetik kaynaklı kayıpları da en az düzeye indirmek elimizde.

Bellek durumumuzu genetik yatkınlıklar önemli derecede belirler. Genlerimiz dışında bellek sağlığımız, uzun bir dönemi kapsayan ve çevresel bir çok faktörün oluşturduğu bir süreçten etkilenir. Bu faktörlerden kontrol edebildiklerimiz yaşam kalitemizi önemli derecede etkileyecektir.

Stresten uzak durun

Kontrol altına alınamayan fazla stres günümüzde birçok hastalığın oluşumunu ve seyrini olumsuz etkileyen etmenlerin başında gösterilmektedir. Fazla stres aynı zamanda bilişsel fonksiyonları da olumsuz etkilemekte ve beyinde kalıcı harabiyete neden olmaktadır. Günlük hayattaki kontrollü, işlerimize odaklanmamıza yardım eden stresin ise bilişsel fonksiyonlar açısından olumlu etki yaptığı yapılan çalışmalarda belirtilmiştir.

Tansiyonunuzu ölçtürün ve kalp damar sağlığınızı koruyun

Yapılan araştırmalarda, tansiyonun ve yüksek kolesterolün kan damarlarına yaptığı etkinin sinir sistemini de etkileyerek, bellek durumuna zarar verdiği bildirilmiştir. Tansiyon düzeyi ve kalp damar sağlığı beslenmemizle yakından ilişkilidir. Beslenme örüntümüzde seçtiğimiz yiyecek ve içecekler tansiyon düzeyimize veya kolesterol düzeyimize etki edeceğinden hastalıkların oluşumunda veya seyrinde önemlidirler. Beslenmemizde, özellikle ileri yaşlarda hayvansal yağların en az düzeyde yer alması, bitkisel sıvı yağların dengeli tüketimi, günlük alınan enerjinin kişiye uygun olması, besin seçimlerinin vitamin ve mineral yönünden yeterli olması tansiyon ve kalp damar sağlığını olumlu etkilerken bellek sağlığımızı da korumaktadır. Balık yağında bulunan Omega-3 yağ asidi kalp damar sağlığını korumada önemli yer tutarken, bellek sağlığı ve stresten korunmada da çok önemli etkiye sahiptir. Haftada en az iki kez balık tüketimi omega -3 açısından önemlidir. Balık tüketmeyen bireylerin omega-3’ü tablet olarak alması önerilir.

Vitamin ve mineralleri yeterli aldığınızdan emin misiniz?

Gün boyunca neler yiyor veya içiyoruz. İster zaman yetersizliğinden ister başka bahanelerimiz olsun beslenmemize dikkat etmediğimizde, kolay hazırlanabilir, kolay ulaşılabilir yiyeceklere yöneldikçe yeterli ve dengeli beslenmeden uzaklaşmaya başladığımız gerçektir. Beslenme örüntüsü vitamin ve minerallerin yeterli karşılanması açısından önemlidir. Antioksidanlar, B grup vitaminleri, selenyum, stres ile mücadelede ve bellek sağlını korumada etkilidirler. Doğal beslenme dışında, suplement olarak almanız gereken vitamin ve minerallerin uzman tarafından belirlenmesi önemlidir. Kullandığınız ilaçlar, kullanmanız gereken vitamin ve minerallerin dozunu ve çeşidini etkileyebilir.

Yeni şeyler öğrenin ve bulmaca çözün

Belleğimizi doğru kullanmak, yeni şeyler öğrenmeye çalışmak, beceriler edinmek veya hobilerimizi sürdürmek, belleğimizi korumak geliştirmek için önemlidir.

Ne sıklıkta hangi tür spor yapıyorsunuz?

Çalışmalar oksijen kullanımının daha çok olduğu kardiyovasküler sporların kalp damar sağlığı ve bellek sağlığı açısından daha olumlu etkilere sahip olduğunu göstermektedir. Bireysel özelliklere göre planlanmış egzersizlerin düzenli olarak yapılması tüm sağlığın korunması ve geliştirilmesinde önemlidir.

Günlük fiziksel aktivitenin arttırılması ile işe başlayabilirsiniz. Merdiven kullanımı, ev işleri, sabah yürüyüşleri veya gün içinde yürüyüş için kısa da olsa zamanlar bulmak bile iyi bir başlangıç olabilir.

Kahve tüketiminizi belirleyin

Kahve, kafein içeriğinden dolayı dünya çapında en iyi bilinen psiko-aktif uyarıcıdır ve doğrudan bilişsel performansı arttırmaktadır. Kahvenin kısa dönemli etkilerinin yanında, beyin fonksiyonları üzerinde uzun dönemli etkileri de vardır. Yapılan araştırmalar günde 1-2 fincan içilen kahvenin yaşlılıkla beraber ortaya çıkabilen Alzheimer, demans ve bilişsel kayıplara karşı olumlu etki gösterdiğini bildirmektedir.

Kan homosistein düzeyinizi ölçtürdünüz mü?

Kan homosistein düzeyinin yükselmesi yaşlılıkla beraber alzheimer, demans gibi hastalıklarla bilişsel kayıplara yol açması açısından önemlidir. Homosisteinin kanda yüksekliği kalp damar sağlığı açısından da risk oluşturmaktadır. Homosistein düzeyinin yükselmesi B12 vitamini ve folik asit yetersizliği ile de ilişkilidir. Bu nedenle beslenmemizde folik asit ve B12 vitamini kaynaklarının yeterli bulunması gerekmektedir.

Koyu yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer, yumurta, brokoli, bezelye, kuru fasulye, fıstık, badem ve maya, folik asitin önemli kaynaklarıdır.

B12 vitamini bitkisel yiyeceklerde bulunmamaktadır. Bu nedenle süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri gibi hayvansal besinleri az –yetersiz tüketen bireylerde, vejetaryenler gibi hiç tüketmeyen bireylerde B12 vitamini yetersizliği oluşabilir. B12 vitaminin emilimi de bazı bireylerde yetersiz olduğundan bu bireylerde de yetersizlik görülmektedir.

Kan B12 vitamini ve folik asit düzeyinizi ölçtürmeniz olası eksiklik durumunun tedavisinde önemlidir. Böylece eksikliğe bağlı yükselebilecek homosistein seviyesini kontrol etmiş olursunuz.

Havuç

Havuç hafızanın güçlendirilmesinde olumlu etkileri olan bir sebzedir. Fakat şeker hastalarının dikkatli tüketmesi gerekir.

Alkol

Alkol tüketimi dolaylı ve dolaysız olarak bilişsel fonksiyonları olumsuz etkiler ( araba sürüşünü bozma, serebral kanama riskini çoğaltma gibi). Az miktarda alkol alımının kalp damar sağlığında ve beyin sağlığında olumlu etkileri olduğu çalışmalarla bildirilse de, fazla miktarda alkol tüketimi beyinde harabiyet yapmaktadır.

Her zaman dengeli beslenme

Beslenme alışkanlıklarımız, öğünlerimizin düzenli olması, öğünlerde tüketilen yiyeceklerin çeşidi ve miktarı, sağlıklı ve kaliteli bir yaşam için önemlidir. Bir çok hastalık riskinin azaltılmasında olduğu gibi bilişsel kayıpların azaltılmasında da besin seçimlerimiz çok önemlidir. Bu etkisini yukarıda belirttiğim vitamin ve mineralleri yeterli içererek yaptığı gibi, diyabet ve kalp damar hastalıklarının oluşumunu veya seyrini etkileyerek de yapmaktadır. Şeker hastalığı sinir sistemini etkileyen, beslenme şeklinin tedavide çok önemli yeri olan bir hastalıktır.

Günlük posa alımının yeterli olması, basit şekerlere beslenme örüntüsünde fazla yer verilmemesi, sebze ve meyve tüketiminin yeterli olması, tüketilen yağ cinsinin hayvansal kaynaklı olmaması ve örüntüsünün dengeli ve yeterli olması, haftada en az 2 kez balık tüketilmesi, süt ve süt ürünlerinin yetişkinlerde az yağlı tüketilmesi, tam tahıl ve kurubaklagillerin tüketilmesi gibi beslenme alışkanlıklarındaki planlamalar tüm sağlığımızı etkileyeceği gibi bellek sağlığımızı da etkileyecek daha kaliteli bir yaşam şansı vercektir.