Bilgisayar Kursu: Yazılım-6.Bölüm

BIOS NEDİR?

Bir yerlerden duymuş veya bir yerlerden okumuşluğunuz vardır. BIOS İngilizce "Basic Input Output System" kelimelerinin baş harflerinden oluşmuş bir ibaredir. BIOS sözü geçince akla ilk gelen bilgisayarın anakartıdır. (Mainboard) Daha önce donanım kısmında anlatmaya çalıştığımız gibi bilgisayar sistemlerinde komplike görevleri yerine getiren elektronik donanımlara ruh veren düşük seviyeli bir yazılım yani bir "Firmware" olmalıdır. Bir bilgisayar sisteminde anakartların sahip oldukları bu firmware' ler BIOS olarak adlandırılır.

Diğer donanımlardan farklı olarak BIOS kullanıcısına birtakım ayarları yapmayı sağlayacak bir arayüz de sunar. Bu ayarlara örnek olarak bilgisayarın hangi donanım sırasıyla yani sabit disk, CD-ROM veya disket sürücü gibi acılacağını belirlemek gösterilebilir. Sistemin BIOS' una girmek için gerekli kısayol sistem ilk açıldığında ekranın genellikle alt tarafında:

"Press Del to Setup"
"Press F2 to Enter Setup"

vb.. ibarelerle gösterilir. Del ve F2 tuşu sıkça kullanılan kısayoldur. Ancak bu üreticiden üreticiye göre değişiklik gösterebilir. Özellikle markalı sistemlerde çok farklı kısayollarda kullanılabilir. Peki nedir bu BIOS. Bilindiği gibi bilgisayar sisteminin en önemli donanım bileşeni anakarttır. Adından anlaşılacağı üzere sistemde yer alan diğer tüm elemanların (CPU, ekran kartı, ses kartı, görüntü yakalama kartı, TV kartı vb..) ev sahibi bu karttır. Sistemin bel kemiğini oluşturan bu kart üzerinde birbiriyle konuşması gereken CPU, bellek (RAM), sabit diskler, giriş/çıkış üniteleri vb.. oldukça fazla sayıda eleman vardır. Bu elemanlar arasındaki düşük seviyeli iletişimdem ve yürüyen işlerden işletim sistemleri kesinlikle sorumlu değildir. Örnek olarak Windows işletim sisteminiz CPU ile RAM' lar arasındaki düşük seviyeli (makina dili seviyesinde) iletişimdem haberdar değildir ve bunu da yapmak istemez. Bunu yapacak olan BIOS' tur.

Sisteminizin BIOS' una girerek yapılacak çok farklı işlemler olabilir. İlk akla gelen sistemin açılışına bir şife koymak olabilir. BIOS ekranında "Password" yazan kısmı bulup buraya bir şifre atar ve şifreleme kısmını "System" diye seçerseniz sistemin her açılışında bir şifre ekranı gelerek kullanıcıdan şifre girmesini ister. Bu Windows' un şifresinden tamamen farklı olup sistemin hemen ilk açılışında karşınıza çıkar. Şifreyi girmeden sistem asla açılmaz ve unutulmuş şifrelerde ise ancak anakart üzerinde bir jumper ayarı veya pil çıkarılarak sıfırlanabilir. Şifrelemeyi "Setup" diye seçerseniz sadece BIOS' a girerken şifre sorulur.

BIOS' ta yapılacak diğer bir şey bugünlerde çok sıkca duyabilceğiniz diğer bir kavram olan "OverClock" yani sistemi özellikle de CPU' yu fabrikasyon ayarlarının üzerindeki saat frekanslarında çalıştırma işlemidir. Bugün özellikle masaüstü sistemlerinin BIOS' unda bu işi yapmak için ilgili ayarlar bulunmaktadır. Bu iş anakart üreticileri tarafından sonucunda oluşabilecek zararlardan dolayı doğrudan önerilmemekle beraber çok fazla rağbet gören bir işlem olduğundan bunun için gerekli ayarları da BIOS içerisine koymaktadırlar.

BIOS denince akla gelen diğer önemli bir kavram da BIOS güncellemesidir. BIOS' da bir nevi bir yazılım olduğu için birtakım geliştirmelerden sonra yazılım sürümünün değişmesi kaçınılmazdır. Üretici anakartını piyasaya sürüp hesaplamayadığı bazı problemlerden veya piyasaya çıkan yeni donanumlardan sonra BIOS güncellemesine gider ve yeni BIOS sürümünü duyurur. Bu durumda kullanıcı tarafından yapılması gereken üreticinin bu yeni BIOS sürümünü temin etmek ve yine üreticinin belirlediği BIOS Firmware Upgrade metodunu uygulayarak bu işlemi gerçeklemek olacaktır.

Konu BIOS yani bir yazılım güncellemesi olunca burada yapılacak işlemi yarıda kesmek veya yanlış yazılımı yüklemek bilgisayar sistemini doğrudan çalışmaz hale getirecektir. Bu tehlikeye karşı bazı anakart üreticileri bir dönem anakart üzerine iki BIOS enteğresi yerleştirmişti. Bu sayede eğer asıl çipte bir sorun olursa diğeri devreye girer ve sistemin kilitlenmesine engel olurdu. Son dönemde gelişen teknoloji ile bu iş giderek daha basit hale getirdi. Ancak yine de BIOS Upgrade işine girişirken maksimum gayret göstermek en iyi yoldur.

Hoşcakalın..!

Devam Edecek.