Bir araştırma, bin umut!

İktisadi politikalar üretebilmek için, iyi bir çevre analizi gerekir. Bu çevre analizinde; ilgili yerdeki hayat tarzının, oluşumuna sebebiyet verdiği iktisadi yapılanma büyük önem taşımaktadır. Çok küçük parçalardan yola çıkılarak varılacak büyük parça bizim gerçeği, bilimsel olanı görmemizi salar. Gözardı edilen her detay bütünlüğü oluşturmada ve temel bir fikre sahip olma yolunda çok büyük bir engeldir.

Bir yer ve o yerde yaşayan insanların ekonomik anlamda ne tür özellikler taşıdığına ve ne tür sorunlar yaşadığına, yapılacak iyi bir araştırma ve analiz sonucu rahatlıkla ulaşılabilir. Bu araştırmalarla söz konusu yerde yaşayan insanların toplumsal örgütlenmede ne tür özellikler taşıdığına da kolayca ulaşılabilir. Çünkü iyi bir iktisadi analiz için o toplumun eğitim, kültürel, sosyal anlamda neyi nasıl yaşadığına bakmanız gerekir. Bu kavramlara o insanların ne yerleştirdiklerini çok iyi gözlemlerseniz, ekonomik yapılanma da kendiliğinden ortaya çıkar. Dolayısıyla da araştırmaya konu olan eğitim ile sosyal ve kültürel yaşam kavramları sözkonusu bölgenin toplumsal özelliklerine ulaşmamızı sağlar.

Bir yerin sahip olduğu toplumsal örgütlenme ve bunun sonucunda varolan ekonomik yapıyı ele alırsak eğer, bu konuda benim ufkumu açan ve Avrupa'da da yankı uyandıran iyi bir çalışmaya değinmeden geçmek istemiyorum. Edmunda R. Leach'in Irak'ın Revanduz bölgesindeki araştırmalarıyla ortaya çıkan Revanduz Kürtler'i adlı kitabi bu konularda genel geçer pek çok yargıyı sarsmayı denemiş ve kısmen de olsa başarılı olmuştur. O güne dek Kürtler'in toplumsal yapılanmaları hakkındaki araştırmalar batılı seyyahların kulaktan dolma bilgileri batıya taşımalarıyla sınırlı kalmıştı. Edmund R. Leach tam bu noktada, yeterli bilimsel gözlemden uzak bu bilgilerin gerçeklikten uzak kaldığı gerekçesiyle beş hafta Revanduz bölgesinde kalarak materyal toplar. Dönemin siyasi yapılanması yapılabilecek geniş bir araştırmaya olanak sağlamasa da yazar iyi denebilecek bir materyalle batıya döner ve gözlemlerini makale olarak sunar.

Yazarın gözlemleri batı seyyahlarının daha önce kullandıkları ''vahşi Kürt'' vb. bir çok yargıyı sarsar nitelikte olmuştur. İşin kolayına kaçmak için batılı seyyahların seyahatnamelerinde bahsettikleri gözlemlerin, bilimsellikten uzak ve ''kendi Kürdünü icat etmek'' tarzında olduğu için, bu gözlem ve önyargıların akıllardan silinmesi de bir o kadar kolay olmuştur. Tabi bunda ''Revanduz Kürtleri'nın'' etkisi büyüktür. Bu ve buna benzer nitelikte araştırma ve yayınlar, Mezopotamya'nın binlerce yıllık mirasının neredeyse tek varisi olan Kürtler' in en doğal hakkıdır.

Edmund R.Leach'in bu bilimsel nitelik taşıyan araştırması daha sonraki pek çok kişiye de örnek olmuş ve araştırmacıların ufkunu açmıştır. Ancak bölgedeki siyasi istikrarsızlık ve kısmen izole olmuş bir bölge olması nedeniyle yeterince araştırma olanağı bulunmamıştır.

Yeterince bilimsel ararştırmalara konu olamama, yeterli ve gerekli politikaların üretilememesi yargısını, Kürtler'in çoğunlukla yaşadığı Türkiye'nin doğusu için de kullanabiliriz. Örneğin Hakkari'de bu konuda bilimsel bir araştırmanın eksikliği hep hissedilmiştir. Bölge üzerindeki siyasi komplo ve engellemeler nitelikli akademisyenlerin burada araştırma yapmasını engellemektedir. Bu eksiklik söz konusu bölgeye dışardan çok önyargılı davranılmasına ve gene bölgenin kötü bir imaj taşımasına neden olmuştur.

Hakkari izole olmuş görüntüsü, sahip olduğu coğrafi özellikler itibariyle ve bölge için sağlıklı poltikalar üretemeyen bir iktidara sahip olması bakımından geniş bir araştırmayı çoktan hakediyor. Sosyal, kültürel ve eğitim alanında yapılacak araştırmalar bize bu bölgenin toplumsal örgütlülük yapısı hakkında çok iyi fikirler verecektir. Ve bu materyalleri kullanarak bölgenin bana göre en önemli sorunu olan ekonomik sorunları için çözüm üretme şansına sahip oluruz. Böyle bir araştırma başta bölgeyi temsil eden vekiller olmak üzere yetki ve becerisi olan herkesin görevi. Hakkari için proje üretebilmek gerek. Bu da sözünü ettiğim geniş kapsamlı bir araştırmanın ürünü olabilir ancak.

Bölgedeki bu olanaksızlıklara ve sözünü ettiğimiz eksikliğin doğurduğu bürokratik engellere rağmen yöredeki çok az sayıdaki kişisel girişimleri hayranlıkla gözlemledim. Ama yeterli değil elbette. Bu ve buna benzer girişimler olağanüstü bir çabanın eseridir. Ancak bu seviyede bir çaba ve kabiliyeti elbette herkeste bulmak çok zor. Bu nedenle işlerin daha kolay yürüyebilmesi ve girişimlerin artarak devam etmesi için yukarda sözünü ettiğim geniş bir araştırma gerekiyor ve elbette bu araştırmalar sonucunda devlet eliyle birşeylerin değiştirilmesi de.