Bir Avut Umut

Bir Avuç Umut  (İnceleme)

 

“Bir Avuç Umut”Kemal Uysalar ’in 135 sayfa ve 130 şiirden oluşan kitabının adı. Kapak resminde uçan helikopter, korkuyla ellerini açmış yaralı bir insan ve silahlı insan görüntüleri. Arka sayfasında,”Özgecan” adlı şiir:

 

Ben sayamadım

Var mı sayan

Bu kaçıncı şiddet

Bu kaçıncı zulüm

Bu kaçıncı ölüm

Bu kaçıncı yıldız kayan

Ve kaçıncı sırada yer alıyor

Saydınız mı

Özgecan

 

Bu şiir,ön kapak resmiyle örtüşüyor. Başka bir deyişle, resimde anlatılmak istenen şiddet, zulüm, korku, ölüm şiirde, dizelere yansımış; ama Uysaler, tüm bu karamsar simgelere karşın yaşama umutla bakmasından ötürü yapıtının adını “Bir Avuç Umut”koymuş. Umudun, insanı yaşama bağlayan bir kavram olduğunun bilincinde. Umudun, sözlük anlamı da ummaktan doğan iç erinci, güven duygusu; bu duyguyu, bu erinci veren şey.

 

Kemal Uysaler’  in Şiirlerinde; sosyal ilişkiler, ekonomik yapılar günlük yaşam tarzları yer bulur. Umut, sevgi, sevmek, dostluk, acı, ayrılık, hasret, hüzün, matem, serzeniş temlerine; adalet kavga eşitlik, zulüm, kin, terör, haksızlık, rüşvet, pahalılık gibi toplumsal sorunlara yer veriyor. Yaşadığı kentler, doğa da şiirlerinde Böylece şiirine yaşadığı çevrenin insanlarını; Nazım Hikmet, Yaşar Kemal, Yaşar Nuri gibi yaygın karakterleri de yansıtmış. Halk masalı kahramanları Kerem ile Aslı da şiirinin dizelerinde yerini almış. Bir şiirde gerçeklik “Çanakkale’de Karamanlı İbrahim " gibi konular ve şiirde işlenir. İyi ve güzel olan da gerçekliğin sınırları içinde kendine yer bulur.

 

“Kır Çiçeklerini Severim” şiirinde, kır çiçekleriyle “eşitliği” özdeşleştirmiş.

İhtiyar

Yamaçlarda ve doruklarda açan

Kır çiçeklerini

Bilir misin

Kır çiçekleri

Eşitliktir.

 

 

Uysaler, yaşama bakışını, değerlerini, duygularını, özlemlerini; özetle yaşam felsefesini dizelerine yansıtmış. Olaylara, toplumsal açıdan bakıyor; eğitimci bakışıyla değerlendiriyor. Bu yapıyı ve özellikleri, şiirlerini topladığı “Bir Avuç Umut”un ilk sayfasında okura sunuyor. Neler mi diyor? 

 

İnsan emeğinin sömürülmesine, gözyaşına, çocukların ve kadınların tecavüze uğradığına, adaletin olmadığına, yoksulluğa, açlığa, teröre, savaşlara, evsiz barksızlara,  hamaset söylevlerine, bilgisizliğe, eğitimsizliğe tepki gösteriyor. Tepkisini, akıcı, yalın, sıcak bir anlatımla,  konuşma havasında dizelerine aktarıyor. Sevgi, özlem, özgürlük, huzur, umut konulu şiirlere de yer veriyor. Bir şiirde bu konuları iç içe de kullanıyor.

 

Bu Topraklar

Yeter artık

Bu topraklardan

Acıyı ıstırabı

Hüznü üzüntüyü

Yoksulluğu fakirliği

Hasat edelim

Bu topraklara kan ekilmez

Bu topraklara gözyaşı ekilmez

Bu topraklarda kan ve gözyaşı yetişmez

Gelin hep birlikte

Bu topraklara

Özgürlük ve huzur ekelim

Kardeşlik ve dostluk ekelim

Güzellikler ve umut ekelim

Gelin

Artık bu topraklara

Kan ve gözyaşı yerine

Hep birlikte

Gül ekelim

 

Şiirde; acı, hüzün, yoksulluk; özgürlük, huzur, kardeşlik, umut… gibi soyut sözcükler somutlaştırılmış.

Kan, gözyaşı ekilmez, yetişmez; özgürlük, huzur, güzellikler, umut da ekmek olanaklı değildir. Ekmek, somut kavramlar için kullanılır; ama şair, somut kavramlar için kullanılan söylemleri soyut kavramlar için kullanarak anlatımına güç ve canlılık kazandırmıştır. Ekelim, ekilmez sözcülerinin yinelenmesi de şiire akıcılık sağlıyor.

 

“Gül ekmek” dileğiyle de ülkede birlik, beraberlik dileğini gündeme taşınmıştır. Ayrıca, günümüzde toplumu ilgilendiren konuları güzel bir biçim, ilerici bir görüş, gerçekçi bir tutum ve halkın anlayacağı temiz bir Türkçeyle dile getirmiştir. Şiirlerinde; sevgi, eş sevgisi, ,sevmek, aşk, özlem, umut, kardeşlik, dostluk, yalnızlık, yurt sevgisi; dağlar, kır çiçekleri var. Baskıya, haksızlığa, adaletsizliğe, zulme karşı direnme var. Bundan ötürü, şiirlerinde Nâzım Hikmet’in etkisi sezinleniyor.

 

Kitapta, Uysaler eşi için de iki şiir yazmış: “Sen (Eşime),Sevda Çiçeği (Eşime)

 

Gönül bahçemde hiç solmayan

Benim sevda çiçeğim

Yosun tutmuş taşlar gibi

O güzel başın

Bir lale

Bir sümbül

Bir zambak

Ya da bir başak gibi

Hep

Yılların koynunda yaşarsın

Uysaler, eşini,”gönül bahçesi” de solmayan “sevda çiçeği” ne benzetiyor. Böylece, doğadan “gönül”e,”sevda”ya aktarmalar yapıyor. Başını da lale, sümbül, zambak ve başağa benzeterek bir sevgi tablosu çiziyor.