Bir turizm duayeni: Deliveli

Bacasız sanayi turizme, artık baca eklemek gerekecek. Tek başına bu sanayi, ününü daha fazla sürdüremez. İşler çoğaldı da çoğaldı. Her kuruluş, bilsin bilmesin yaftasına yapıştırıyor ‘Turizm’ lâfını, bütün yaz Ağustos böcekleri gibi daldan dala konup çığırtıyor ‘ Turizm’ diye diye. Bunun bir denetleyicisi, turizm birliklerine üyeliği olmalı.

Karneler verildi. Tatil fikri, olanca hızıyla yaygınlaştı. Tatil yerleri, çeşitli seçenekler sunuyor. Hangi birisine gitmeli?

Marmaris’in ilk turizm duayenlerinden Murat Deliveli ile konuşuyoruz. Marmaris’te turizm, onlarla başladı. Sazlıklar arasında patika yoldan, Türkiye’nin en büyük denize cephesi olan Lidya Otelinin müdürüydü. Otel, kardeşi Mustafa Deliveli’nindi. Otel şimdi el değiştirdi. Şimdilerde Emre Otel zincirlerinin sahibi kendisi. O anlatıyor:

YÜZDE 30’u GÜNÜBİRLİK: ‘’Günü birlik turlar da var. Türkiye İstatistik Kurumu rakamlarına bakarsak, 0-14 yaş arası grup yüzde 28'le ikinci, 45-65 yaş arası grup yüzde 18’le üçüncü sırada yer alıyor. Yurt içinde seyahat eden 27 milyon 100 bin kişiden 13 milyon 958 binini kadınlar, 13 milyon 142 binini erkekler oluşturuyor. En az bir kez günübirlik seyahate çıkanların oranı 2007 de yüzde 24, 2008’ de yüzde 30 olarak gerçekleşti. Yurtdışına çeşitli alternatifler sunanlar var. Hanginse gitmeli? Almanya’da yapılan tatil rezervasyonlarında Türkiye, İspanya'dan sonra tercih edilen ikinci ülke oluyor.’’

ANTALYA’DA DURUM: ‘’Antalya’daki turizmcilerle konuşuyorum. Genel doluluk oranlarından memnun görünüyorlar. Ama oda fiyatları, oralarda yerlerde sürünüyor. Tur operatörlerinin baskısı ile fiyatlar, % 30’lara kadar gerilemiş. Marmaris’te şükür, böyle olaylar yaşanmıyor.’’ diyor.

TURİZM DUAYENİ BİR BABA: Enteresan aile Deliveli’ler. Murat Bey, emekliliğini ilân etmiş. Otelin Genel müdürlüğünü eşi Bilge Hanım yapıyor. Titiz, çalışkan, bilgili ve zevkli. Oğulları Emre ve Mustafa Amerika’da tahsillerini bitirdiler. Kızları Lâle de öylesi. Mustafa’ da turizmciliği sevmiş. Avukat eşi Özge , Marmaris’te görev yapacak. Yıllar yılı Marmaris’e gider gelirim, aileyi topluca firesiz bir arada katiyen resimleyemedim.

TURİZM LİTERATÜRÜNDE GEREKLİ: Turizmci bir duayen babanın eşi ve çocukları ve gelini bir arada görülse olmaz mıydı? Olamadı işte. Neden olamadı? Her birisi, bir iş peşinde koşturmaktan. Otelin sabah kahvaltısı ve akşam yemeklerinde birinden biri, muhakkak eksikti masada. Her mesleğin duayeni yazılıp çizilmeli, literatürlere girmeli. Araştırmacılara yardımcı olmak, Arama motorlarından sağlam bilgiye sahip kılmak gerekli araştırmacıları. Turizmde duayenler, zor oluşuyorlar. O bakımdan dedik.

GLOBAL KRİZ: Ya bizde? Bunu, gazinolarda UFO’culuğa soyunanlara sorduk: ‘Sen yükseklerde gezinirsin, bilirsin. Kriz bizi, söylenildiği gibi teğet mi geçti?’ diye ’Ne teğeti, kalbimizden vurdu. Bunu saklıyoruz söylemeğe, ama tatil dedin mi, vur patlasın, çal oynasın gidiyoruz işte!’ diye cevap vermişti.

Amerika’sında da öyleymiş. Bunu, günlük mönüleri çoğunlukla hamburger ve çerezden oluşan Amerika’ lılar, makarna, sebze et gibi ürünlere yöneldi. Eskiden bisküvi ve gazlı yiyecekler alışkanlığını bıraktılar. Kısacası, abur cubur’a paydos. Kısacası onlar da mutfağa yöneldiler.

ŞİMDİ MODA YURTDIŞI: Yurtdışında turlar, pahalı değil. Türkiye’deki bir tatil paketi ile karşılaştırıldığında pahalı olmadığı ve ucuza geldiği görülmekte. Antalya’da bir haftalık en ucuz tatil paketi tur operatörleri tarafından 300 TL’ den pazarlanıyor. Ancak iyi bir tesiste bu fiyat bin 100 TL. ile bin 785 arasında değişiyor.

Oysa aynı kalitede, yani ortalama üç ya da dört yıldızlı otellerde bu tatil; İtalya’da 399 Euro’ya, Paris’te: 600 (1.283 TL). Amsterdam’da 400 (855 TL). Yunanistan’da 214 (458 TL). Barselona’da 624 Euro’ ya (1.335 TL) yapmak mümkün. O zaman Türkler şöyle düşünüyor. Tatili ucuza getirmek için, en iyisi, yurt dışından rezervasyona katılmak. Di mi? En doğrusu da bu.

Son olarak, istatistiklere bir kere daha baktık. Bunu, Murat Bey'e de teyit ettirdik. Buna göre kentliler daha çok gezdi. Türkiye’de geçen yıl vatandaşların yüzde 38’ i en az bir kez yurtiçinde seyahate çıktı. Kadınlar erkeklerden, kentliler kırsal yöredekilerden daha çok gezdi. En çok da seyahate Ağustos ayında çıkıldı. 2008’ de 6 milyar 74 milyon lira harcandı. Bunun 5 milyar 917 milyonu kişisel, 157 milyon 523 bin lirası, paket tur harcamalarından oluştu.

Son olarak şunu söyleyebiliriz. Dünya Turizm Organizasyonu, turizm gelirlerinin her yıl % 4’ü oranında büyüdüğünü söylüyor. Türkiye, bu rakamların neresinde? Bu da, 2009 sonunda belli olacak tabi.

Resimler: Beklemede…