Biyokaçakçılık çalıştay notlarım

A) Biyokaçakçılık Nedir?

Yabani bitki ve hayvanlar ile bunların yumurtaları ve tohumlarının, parçalarının, kan veya dokularının yetkili kurumların izni alınmadan yabancılar tarafından doğadan toplanarak yurt dışına götürülmesi Biyokaçakçılık olarak tanımlanmaktadır.

Ülkemizin sahip olduğu,  biyolojik kaynakların izinsiz olarak yurt dışına çıkartılmasının ve ülkemizin kontrolü veya ortaklığı dışında, çeşitli amaçlarla kullanılmasının önlenmesi ve bunun sonucunda,  ülkemize ait genetik kaynaklardan elde edilebilecek ekonomik, sosyal, bilimsel,  teknolojik, tıbbi, ticari ve kültürel potansiyel faydaların ülkemiz menfaatine kullanılmasının sağlanması amacıyla,  çeşitli etkinliklerin yapıldığı belirtilerek, halka eğitim çalışmalarıyla farkındalık oluşturmak, diğer taraftan inceleme ve değerlendirme toplantıları yapılarak, Ülkede görevli Kamu Kurum ve Kuruluşlarının üst düzey yetkililerine,  proje hakkında genel bilgi vermek, biyoçeşitlilik, biyokaçakçılık kavramlarıyla ilgili olarak daha duyarlı hale gelmesini sağlamanın amaçlandığı belirtilmiştir.

Nasıl ki ülkeler, petrol, doğalgaz, madenler, tarihi eserler, su kaynaklarını istedikleri gibi tasarruf etme hakkına sahipse, aynı şekilde, bitkiler, hayvanlar, bunları genetik kaynakları ya da bunlara ait parçalar üzerinde de egemenlik haklarının bulunduğu ifade edilmiştir.

Çok özgün biyolojik çeşitliliğe sahip olan ülkemizin, genetik kaynaklarını -bitki ve hayvan örneklerini- toplamak üzere gelen yabancıların, esas amaçlarını gizlediklerini, bunun için, arazide toplama, araştırma yapan yabancı uyruklu bir kişi ise şayet, bunlara verilen İzin belgelerine bakılarak, çalışma takvimine uyup uymadıkları, izinde belirtilen yerde çalışıp çalışmadıkları, kaç adet biyolojik materyal toplayacakları, izin aldıkları tür mü yoksa başka bir türü mü topladıkları, yabancılara Türk araştırmacıların eşlik edip etmediği hususlarına dikkat edilmesi gerektiğinin önemi vurgulanmıştır.

Diğer taraftan;  eğer söz konusu yabancı şahısların izin belgeleri yoksa, biyokaçakçılık, biyokorsanlık yaptıkları anlaşılırsa, toplamış oldukları bitki ve hayvan örnekleri birer delil niteliğinde olduğundan, Görgü Tespit Tutanağı düzenlenerek, Ekipman ve biyolojik materyale el konulması, gerektiği hususlarına dikkat çekilmiştir.

Çalıştay’da kaçakçılığa konu hayvanlardan verilen örnekler: Atmaca, Ayı, Dağ Horozu, Beyaz Şahin, Vaşak, Pars, Sırtlan, Çengel Boynuzlu Dağ Keçisi, Karaca, Geyik, Yaban Domuzu, Çakır Kuşu, Altın Kartal, Puhu Bitkiler: Soğanlı bitkiler (Safran) 1 gr/5-6 Euro, Kardelen, Lale, Orkide, Bambus arıları, gergedan böceği, Geyik Böceği, Cırcır Böceği, Bok Böceği

Deliller Gümrükte ele geçirilmişse, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3/8 maddesi gereğince; “İhracı Kanun gereği yasak olan eşyayı ülkeden çıkaran kişi, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde altı aydan iki yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır” hükmüne yer verilmiştir.

Nesli Tükenmekte Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Gümrüklenmiş Değerine bakılmaksızın,  (18 yaşından küçük olanlar hariç )  bu suçtan hükümlü kişilerden mahkûmiyet hükmü kesinleşenler, kamuoyunun bilgilendirilmesi amacıyla;  5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 4. Maddesine istinaden hazırlanan 03.12.2013 tarih ve 28840 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan “Kaçakçılık Türleri ile İlgili Mahkûmiyet Hükmü Kesinleşenlerin Kamuoyuna İlan Edilmesine Dair Yönetmelik” hükümlerine göre Kamuoyuna ilan edilecek Kaçakçılık suçları içerisine dâhil edilmiştir. “Mahkumiyet ve suça ilişkin olarak gönderilen bilgiler Bakanlık tarafından üç ay süre ile resmi internet sitesinde teşhir amaçlı olarak yayımlanmaktadır.

Çalıştay’da “Böcekler ve Biyokaçakçılık” konusunda konuşmacı olarak katılan, Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi'nden Doç. Dr. Temel Göktürk; “kelebekler” konusunda slaytlar aracılığıyla o kadar önemli bilgiler anlattı ki, hocamızla minik bir röportaj kabilinden, Doğu Karadeniz Bölgesinde son yıllarda ortaya çıkan, sebze ve meyvelere zarar veren kelebek benzeri böceği sordum, Temel hoca bana şunları söyledi: Sizin bahsettiğiniz böceğin adı “Ricani Simulans” tır.  Çin’de yayıldı Fidanlarla Rusya’dan geliyor. Gürcistan’dan Kivi fidanları alıp getirmişiz. Gelen fidanlar aracılığıyla yayıldı, Yılda yayılışı 5-10 Km.’dir. Bu böcekle ferdi olarak mücadele yetersizdir. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığına proje sunulması gerekiyor. Pilot Bölge seçilip yapılan çalışmanın sonucunu alacağız. Burada Bakanlığın desteği önemli. – İlaçlama etkilimi diye sordum; - İlaç etkili ancak hangi dönem atıldığı önemli Nimf (genç) dönemde ilaçlama çok etkili ancak çay alanlarında atılmaması lazım. Bu ilaç kimyasal! Çay’ın özsuyuna geçme ihtimali var. Çaylık alanlarında ilaç atılması kesinlikle yasaktır. Kivi, üzüm dahil 600’a yakın bitki ile beslenebilmektedir. Çay’da ki zararı tam olarak görünmüyor. Nedeni çok fazla beslendiği bitki var.

B) Programda Konuşmacılar Kimlerdi?

Biyokaçakçılık nedir sorusuna cevap aramak üzere, 10.12.2015 günü Rize Öğretmenevinde gerçekleştirilen Biyokaçakçılıkla Mücadele Çalıştayına İdaremizi temsilen katıldım. Söz konusu Çalıştay; Orman ve Su İşleri Bakanlığı 12. Bölge Müdürlüğünce düzenlendi. Çalıştay’da  dört oturumda sekiz konuşmacı görüş açıkladı.1. Oturum:Açılış ve Protokol Konuşmaları, Mustafa BULUT, Doğa Koruma ve Milli Parklar 12. Bölge Müdürü Vali Vekili Emre NEBİOĞLU’nun konuşması, Sinevizyon: Doğa Koruma ve Biyokaçakçılık Spotları Sunumu, 2 Oturum: Doğa Koruma ve Sulak Alanlar Şube Müdürü Rahime USTABAŞ; “ Biyokaçakçılık Mevzuatı ve Türkiye’de Biyokaçakçılık, KTÜ Yaban Hayatı Ekolojisive Yöneti Bölümünden; Prof.Dr. Şağdan BAŞKAYA” Bölge Faunası ve Biyokaçakçılık, 3. Otorum: Giresun Üniversitesi Espiye Meslek Yüksek Okulun’dan Yrd Doç.Dr.Mustafa KARAKÖSE; Bölge Florası ve Biyokaçakçılık. Artvin Çoruh Üniversitesinden Doç.Dr. Temel GÖKTÜRK “Böcekler ve Biyokaçakçılık. 4. Oturum: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Biyoloji Bölümünden Yrd.Doç.Dr. Serkan GÜL “Sürüngeller ve Biyokaçakçılık” Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesinden Prof.Dr. Salih TERZİOĞLU’nun Moderatörlüğünü yaptığı Değerlendirme ve Kapanış’ta soru ve cevaplara yer verilmiştir.

Bir de fotoğraf çektirdik.

C) Sonuç:Sadece Sınırları Korumanın yeterli olmadığını,  yetkililerin ilgisiz, ilgililerinde bilgisiz olduğu bir süreçten, hem yetkililerin, hem de yetkisizlerin daha ilgili olduğu bir sürece yönelimin olması gerektiği,  Süs, dekorasyon, aromatik bitkilerden ilaç sanayinde hammadde olarak kullanılan tıbbi bitkilere kadar Dünya’nın aradığı her türlü bitkinin Ülkemizde mevcut olduğu nedeniyle kaçakçılık olaylarının meydana geldiği anlaşılmaktadır. Söz konusu bitkilerle ilgili Araştırma Merkezlerinin kurulması, genetik zenginliğin ülke dışına çıkışına müsaade edilmemesi gerektiği, Uyuşturucu ve silah kaçakçılığından sonra üçüncü kaçakçılık türünün biyokaçakçılık olduğu ifade edilmiştir. Yeni keşfedilen canlı türlerinin habitatlarının bilimsel rapor, makale ve kitaplarda yazılmasının menşe ülkenin bilinmesi açısından zaruri olduğu ancak tescil edilmeden sözkonusu hayvan ve bitkilerin bulunduğu yerlerin koordinatlarının verilmemesi gerektiği hususlarına dikkat çekilmiştir.

Biyokaçakçılık Türkiye’nin karşılaştığı önemli bir problem olduğu, ülkemizin doğada bulunan yabani hayvan, kelebek, bitki çeşitliliğinin yasal olmayan yollarla, yurt dışına kaçırılması,  materyal kullanımı da dâhil, Orman ve Su İşleri Bakanlığının izni olmadan toplanması yasaktır. Bu konuda Bütün Resmi Kurum çalışanları ve Kamuoyu bilgilendirilecek. Biyokaçakçılık konusunda bundan sonra neler yapılabilir? Konular ele alınıp bilimsel toplantılarda devamlı tartışılması gerektiği hususlarına yer verilmiştir. Hobi ve bilimsel amaçlı kaçakçılıktan ziyade ticari amaçlı olarak yapılan kaçakçılık vakalarına karşı halkın bilinçlendirilerek 136 (Gümrük), 155 (Polis) 156 (Jandarma)  gibi İhbar hatlarına gereken bildirimlerin yapılmasının önemi üzerine durulmuştur.

Ali Emir KARAALİ

15.12.2015

Rize