Borsa üzerine (Bir Maymun Öyküsü)

Bir zamanlar maymunu bol bir koye, adamin biri, yaninda asistaniyla gelmis ve koy ahalisine, tanesi 10$'dan maymun alacagini soylemis. Bunu duyan koyluler sevincle ormana kosup maymunlari yakalamaya baslamislar. Kisa bir sure sonra, maymunlar 10$'dan satin alininca ormanda maymunlar azaldigi gibi yakalamasi da zorlasmis.

Koyluler tam maymun yakalamaktan vazgececekken, adam tanesine 20$ verecegini soylemis. Tekrar heveslenen koyluler tekrar maymunlari yakalamaya baslamislar. Bir sure sonra da fiyati 25$'a cikarmis. Ancak artik birakin yakalamayi, maymuna rastlamak bile cok zormus.

Bir gun, adam kisa bir sure icin sehre gidecegini, bu sure icinde islerine asistaninin bakacagini, dondugunde de maymun alimina 50$'dan devam edecegini soylemis koylulere. Adamin ardindan, parlak asistani koyluleri koy meydanina toplamis. "Su buyuk kafesteki maymunlari, ben size tanesi 35$'dan satayim, siz de ustam gelince ona 50$'dan satarsiniz" demis.

Bu cazip ve karli gorunen teklif uzerine, koyluler ellerinde ne var ne yoksa biraraya getirip maymunlarin hepsini satin almislar. Sonra da beklemisler maymun tuccari adamin donus yolunu. Ne var ki ne maymun tuccarini ne de onun parlak asistanini bir daha goren olmamis o koyde. Cok sonradan, uzak koylerden maymun tuccarlarimizin isleri gelistirip, bir de "maymuna dayali menkul kiymet" (MBS, Monkey-Based Securities) adinda kagitlarla borc para topladigina dair rivayetler gelir olmus bizim koye.

Rivayet odur ki; oykumuzun kahramani parlak asistan, sonraki yillarda Wall Street'te calismaya baslamis ve Mortgage-Based Securities denen enstrumanlar boylece dogmustur.

http://www.mumtazdemirci.com