- Kategori
- Bebek - Çocuk
Boy Kısalığı
Anne-babaları en çok endişelendiren konulardan birisi de “Ya çocuğumun boyu kısa kalırsa”; “Boyu uzun olsun diye ne yapmalıyım?”; “Çocuğumun boyu kısa acaba bir hastalığı mı var?” Siz anne-babaları huzursuz eden tüm bu soruları pediatrik endokrin profösörü, aynı zamanda İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları A.B.D Başkanı olan değerli hocam Prof. Dr. Feyza Darendeliler’e sordum.
Sevgili hocam Boy kısalığının tanınması neden önemlidir?
Çünkü Boy kısalığı altta yatan bir hastalığın ilk bulgusu olabilir.
Boy kısalığının tanımını yapar mısınız?
Ortalamanın 2SD (standart deviasyon) değerinden daha düşük boy değerleri veya boy persantil eğrilerinde boyun 3. persantilin altında olması patolojiktir. Boyları ortalamanın 3 SD veya 1. persantil altında olan çocukların ise boy kısalıklarının anormal olma olasılığı daha yüksektir. Boyu normal persantiller içinde olduğu halde büyüme hızının düşük olması veya boyun hedef boya göre geri olması da patolojiktir.
Boy kısalığının tanımında dikkat edilecek noktalar nelerdir?
Takvim yaşının doğru hesaplanması, ölçümlerin doğru alınması, ölçümlerin persantil eğrisine (büyüme eğrileri) işaretlenmesi ve değerlendirilmesi, büyüme hızının yaşa ve ergenlik durumuna göre değerlendirilmesi ve anne-baba boyunun ölçülerek çocuğun boyunun hedef boya uygunluğunun saptanması ve boy kısalığı varsa vücut oranlarının değerlendirilmesi.
Kemik olgunlaşmasının değerlendirilmesi nasıl yapılır ve neden önemlidir?
Sol el ve el bileği grafisi çekilerek değerlendirilir ve kemik yaşı olarak ifade edilir. Bir çocuğun kemik yaşı, büyümesinin ne kadar tamamlandığını ve bundan sonra ne kadar büyüyeceğini gösterir.
Boy Kısalığı Nedenleri nelerdir?
En sık nedenler konstitüsyonel boy kısalığı ve ailevi boy kısalığıdır. Bu çocukların büyüme hızları normaldir ve hedef boylarına uygun bir boya erişirler. Patolojik nedenlerde ise büyüme hızı düşüktür. Orantısız boy kısalıklarında en sık neden iskelet displazileridir. İskelet hastalıkları içinde hipokondroplazi sıktır ve oran bozukluğu çok fazla olmadığı için kolay atlanabilir. Anne ve/veya babası kısa olanlarda mutlaka düşünmek gerekir. SGA bebeklerde mutlaka Turner sendromunu düşünmek gerekir. Özellikle Turner sendromunda tek bulgu boy kısalığı olabilir ve boyu 3. persantil altında olan kızlar arasında oranı 60'da birdir. Postnatal nedenler içinde malnutrisyon ve kronik hastalıklar önemli yer tutar. Çölyak ve Crohn'da ilk ve tek bozukluk büyümede duraklama olabilir. Endokrin nedenler içinde büyüme hormonu (BH) eksikliği önemli bir boy kısalığı nedenidir. Konjenital hipotiroidide beyin gelişmesi de etkilendiğinden, boy kısalığı yanı sıra zeka geriliği de olur. Tartı artışı ve büyümede duraklamada Cushing mutlaka akla gelmelidir. Büyümede duraklamanın diğer endokrin nedenleri arasında akiz bir büyüme hormonu eksikliği(en sık neden kraniofaringioma) veya akiz hipotiroididir.
Boy kısalığında nasıl bir yaklaşım yapılmalı?
Öykü:doğum tartısı ve boyu, gestasyon yaşı ve gebelik öyküsü, eğer varsa eski boy ölçümleri, beslenme anamnezi, kronik ilaç kullanımı, psikososyal çevre, kronik hastalık öyküsü, ailenin puberte başlama yaşı, boy kısalığı öyküsü ve sosyo ekonomik durum araştırılır.
Fizik inceleme:boy, tartı, vücut oranları ve ilk 5 yaşta baş çevresi mutlaka kaydedilir. Tartının boya göre daha düşük olması bir kronik hastalığı ve malnutrisyonu akla getirir. Endokrin nedenlerde tartı boya göre artmıştır. Dismorfik bulgular değerlendirilir. Akiz büyüme duraklamasında mutlaka görme ve göz dibi muayenesi yapılmalıdır.
Laboratuar:kemik yaşı değerlendirilir. Boy kısalığında istenecek ilk tetkikler kronik hastalık araştırmasına yönelik olarak tam kan sayımı, tam idrar tahlili, eritrosit sedimentasyon hızı, sodyum, potasyum, üre, kalsiyum, fosfor, alkalen fosfataz, albumin, karaciğer fonksiyon testleri, kan pH, dışkı tetkiki, tüberkülin testi (ve gerekirse akciğer grafisi) ve tiroid hormonları sayılabilir. Bazı merkezlerde bu rutin taramalara antigliadin veya antiendomisium antikorlar da eklenir. Vücut oran bozukluğu durumunda iskelet grafileri çekilir. Boyu kısa her kız çocuğunda başka neden yoksa Turner sendromunu dışlamak için karyogram istenir. Akiz bir duraklama varsa, kraniyofaringioma gibi bir beyin tümörünü düşünüp görüntüleme yöntemlerine başvurulur.
Büyüme hormonu eksikliği düşünülüyorsa bazal BH düzeyi bakmanın bir yararı yoktur. IGF-I özellikle BH-eksikliğinde tarama testi olarak kullanılabilir.
Tedavi altta yatan nedene bağlıdır ancak tedavilerin etkin olabilmesi için erken tanı ve erken tedavi şarttır.
Kaynak:
http://www.doktoramcam.com/Makale/Detay/cocuklarda-boy-kisaligi-merak-ettikleriniz/26