Bu büyük bir yalan!

Son yılların bize en yabancı ve bir o kadar da bizi ilgilendiren kelimelerinden mortgage, üzerine bindirilen uzun anlamların ve atıfların ardından resmi olarak hayatımıza girdi. Adının mortgage, tutulu satış ya da tutsat olması üzerine çeşitli öneriler ortaya atılsa da, herkesin en iyi bildiği kelime olan mortgage beraberinde ne getirdi? Biraz bu konuyu açarak özellikle televizyonlar vasıtasıyla yapılan yanlış bilgilendirmelerin olumsuz etkilerini gidermeye çalışacağım.

Bir kere bu sistem ile 'herkes kira öder gibi ev sahibi olamayacak', bu büyük bir yalan. Mortgage öncelikle konut edindirme sistemi değil, konut finansmanına yönelik bir uygulamadır ve sayesinde konut alımı belli koşulların sağlanması ile kolaylaşabilir. Sistemin ayrıca düzgün işlemesi şartı ile ekonomi üzerinde de çok olumlu etkileri olacaktır. Mortgage, konut ediniminde kullanılan kredileri belli bir yapıya kavuşturuyor ve bankaların yetersiz kalması nedeniyle veremeyecekleri kredileri temin ediyor. Şu anda Türkiye'de 5 milyon kişi konut kredisi kullanmak isterse böyle bir kaynak bulunmuyor. Mortgage ikincil piyasalar sayesinde yeni kaynakların Türkiye'ye girmesine olanak sağlıyor. Bun sayede uzun vadelerle kredi verilebiliyor ve sistem kendi içinde akışkan bir yapıya kavuşuyor.

İkinci olarak artık konutla ilgili tüm kullanacağımız krediler mortgage kapsamına giriyor. Bundan sonra istesek de bu sistemin dışında kredi kullanamayacağız. Bu nedenle kredi kullanımında sistemin şartlarına bakmak gerekiyor. Sistemde isteyen herkes kredi kullanabiliyor, fakat kişinin kredi geri ödemesini yapabilmesi bankalar ya da diğer kredi veren kuruluş tarafından inceleniyor ve sadece koşullara uygun kişilere kredi veriliyor. Bu koşulları genelde düzenli ve yeterli geliri olanlar sağlarken, gelirlerinin yeterli olması durumunda özellikle memurlar önemli bir potansiyeli oluşturuyor. Bunun yanı sıra kredi ile konut almak isteyenin mutlaka cebinde alacağı konutun fiyatının en az yüzde 25'i bulunmalı. Yani hiç parası olmayan, düzensiz ve yetersiz geliri olanlar bu krediyi kullanamıyor ve konut alamıyor.

Sistemde kredi kullanırken, hem değişken hem de sabit faiz seçeneği bulunuyor ve tüketici istediğini seçebiliyor. Kaynak sorunu ortadan kalkacağı için 30-40 yıl gibi uzun vadelerle kredi alınabiliyor, ancak sabit faizle kredi kullananlar borcunu vadesinden önce kapatmak isterse yüzde 2 erken ödeme cezası ödüyor. Yasal açıdan sorunu bulunmayan ve depreme dayanıklı konutlara kredi verilirken, kişi ikinci, üçüncü konutunu alabiliyor, konutunu kiraya verebiliyor ve belli bir süre sonra konutunu başkasına da satabiliyor.

Sistemin uygulamasıyla ilgili daha çok fazla ayrıntı bulunurken, belirsiz hatlar ise çalışmaları halen yürütülen yönetmeliklerle ortaya çıkacak. Tahmini olarak 6 ay içinde mortgage kredileri piyasada dolaşmaya başlayacak.

Şu anda kredi ile ev almak bence makul değil. Çünkü hem sistemin tüm ayrıntıları net değil, hem de kredi faizleri yüksek. Ama peşin parası olan varsa da ona hemen konut almasını öneririm, çünkü fiyatlar durgun. Ama mortgage'ın uygulanması için mutlaka kredi faizlerinin düşmesi gerekiyor ve tüm hesaplar da bunun üzerine yapılıyor. Bu nedenle kredi faizleri düşecektir, tabi ki önemli bir kaza geçirmezsek. İşte o zanam belli geliri olanlar ve kirada oturmanın sancısını iyi bilenler bu fırsatı değerlendirebilir ama şimdilik böyle bir fırsat yok.

Son olarak kredi faizleri ne zaman düşer? Sorusuna cevap vermek çok zor ama şu anda yüzde 1.50 seviyesinde olan faizlerin yavaş yavaş düşüş trendini sürdüreceğini ve özellikle olumsuz bir durum çıkmaması halinde genel seçimlerin ardından yıl sonuna doğru ya da 2008'in başlarında yüzde 1'e yaklaşacağını düşünüyorum.