Bu kriz 2012'ye kadar dip yapmaz

Küresel krizin dalgaları Türkiye’ye sert vurmaya başladı. Gelişmiş ekonomilerdeki talep daralması ve otomotiv sanayindeki şişkin duran ihracat ve ithalatın hızının kesileceği ve gelişmelerin ve kriz söylemlerinin de etkisiyle bir iç daralmanın olacağı, bu daralmaların dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kartopu gibi birbirini tetikleyerek krizin boyutlarını inanılmaz seviyelere çıkaracağı aklı başında herkesin görebileceği şeylerdi.

Bu krizin beklenenleri tek tek gerçekleşiyor. Ama krizin dibinin ne zaman bulunacağını bilmek en önemli kehanet konusu olmaya başladı. Bugünlerde yazılan çizilenlere bakıp düşünür olduk. Bazıları işte burası dipti derken, bazıları inşallah diptir diyor. Hemen her gün herkes bugünlerde birkaç veri bularak “Hah tamam krizin dibi burası “ demek için yarışa girmiş durumda. Ama işin kanımca gerçek boyutlarını anlayamamışlar bunları söyleyenler.

Bundan sonra olacaklar bu olanların yanında bir hiç bence. Gerçek depremler yoldadır.

İlk olarak henüz global anlamda bu krizin yarattığı işsizliğin getireceği sosyal çalkantıları yaşamadık. Geniş yığınlar kapitalizme henüz “ kazandıklarınız yetti dünyayı rahat bırakın “, “Ya bunları bizimle paylaşın ya da biz yokuz” “Alın sisteminizi başınıza çalın” denmedi. Aslında kapitalistler bu işi abarttık galiba diye kara kara da düşünmeye başlamadı da değil.

İkinci olarak şu anda resesyon aşamasındayız ve 2009 yılı deflasyon yılı olacaktır. Sonrası yüksek oranda bütçe açıkları ve kamu harcamalarının da etkisiyle para arzının artacağı 2010 yılı var önümüzde. Artan para arzının deflasyonist etkiyi baskı altına alacağından her şeyin yolunda gittiği yanılgısı 2009 yaz aylarına kadar piyasaları ve borsaları hareketlendirecektir. Bu durum yavaş yavaş özellikle gelişmiş ülke paralarının değerini aşırı düşürecektir. Ama işin foyası yine kışa doğru ortaya çıkacaktır. Üreten ve ayakta kalan firmaların sayısı gitgide azalacaktır. Batan şirketler yine hızla artan işsizlik ve tüketememezlik birbirini tetiklemeye devam edecektir. Stagflasyon dönemi bunu takip edecektir.

Her ülke ihracatını artırma çabasına girecek, bu rekabet her bölgenin hakim parasının değerinin çok aşırı düşmesini de tetikleyecektir. İnanılmaz bir enflasyon dönemi bu dönemi takip edecektir. Bu durum 2011 yılını bulacaktır büyük ihtimalle. Paranın dolu olduğu çantadan değersiz olduğu dönemler yaşanacak belki de. Faiz enstrümanının faydası olmadığı karmakarışık parasal kargaşa dönemi bizi beklemektedir. Paranın talep edilemediği dönemi zaten yaşamaktayız.

Gelişmekte olan ekonomilerin belirsizliği gibi duran bugünkü ekonomik durumda, ABD dolarlarının bu piyasalardan çekilmesi eğilimi bu paranın son altı ayda değerlendiği izlemini ise sadece bir geçiş dönemidir. ABD doları kanımca bu paraların en değersizi konumuna gelecektir. İyi paralar kötü paraları sürekli piyasalardan kovacaktır, sonuçta herkes kendi parasına dönecek ya da yeni iyileştirilmiş paralar piyasaya sürülecektir.

Büyük yoksullukların yaşanacağı ve sosyal bunalımların yılı 2011’dir. Bu yüksek enflasyonist dönem kapitalistlerin birikimini de eriteceği sonucu kaçınılmazdır.

Malları değerinin artması ve doğal olarak da yatırımın karlı olacağı dönem 2012 yılıdır. Yine yüksek kazançlı yatırımların sermaye birikimi yaratmaya başladığı anda bu krizin sonları gelecektir. İstihdam ve gelirlerdeki artış dönemi ise 2012-2013’tür. İşte bu dönemden sonra artan kar ve gelirlerin sahipleri değişmemişse bu kriz 5-10 yıl içinde tekerrür edecektir. Ta ki teknolojik artı değerlerin ve doğal kaynakların gelirlerinin geniş tabanlara mal edileceği zamana kadar.

Bu sınıfsal artı değerlere el koyma refleksi bitmediği sürece bu sistemde krizler bitmez. Bu sancıların neye delalet olduğu anlaşılmadan insanlık kurtulamaz. İşte bu sancıların doğuracağı yeni dünya düzeninin öngörülerini yapamazsa sakat bir mahluk doğurabilir insanlık.

Bu krizden sıyrılmak için Türkiye’nin ve hükümetinin yapması gerekenleri gelecek yazımda tek tek sıralayacağım.