Bulgaristan Pomak okullarını iade etmelidir

Pomak Timraş Cumhuriyeti hiçbir hak almadanmı kendini fesetti sorusuyla birlikte Pomak okulu hiç açıldı mıdan yola çıkarak bir araştırma yaparken ilginç bir iki bilgiye rastlamış ve bunu daha evvel özetle paylaşmıştım. Biraz daha derli toplu konuyu açıklamak için bir iki şey yazılması gerekir diye düşündüm.

Evvela eldeki ilk bulguyu aktarmakta fayda var;

“…1923 yılından sonra yeniden Bulgarlaştırma ve Hıristiyanlaştırma işlemine geçilmiştir. İslam düşmanlığının aşılanması maksadıyla Pomak okullarına Bulgar asıllı öğretmenler atanmıştır.

Eğitim yoluyla Pomakların Bulgarlaştırılması politikasında özel statüde bulunan “Pomak Okulları” ismi “Bulgar Muhammedan Okulları” şekline dönüştürülüp , sonrasında “Milli Okul” yani “Bulgar Okulu”durumuna getirilmiş ve mal varlıkları da Bulgarlaştırman okullara aktarılmıştır. Bu işlemin ardından Bulgar ve Pomak okul encümenleri birleştirilmiştir. Bu da yetmemiş, daha önce yasalarla Pomaklara verilen “özel okul açma” haklan da ellerinden alınmıştır.(BULGARİSTAN’DA ASİMİLASYON VE “ZAVALLI POMAKLAR”ADLI BİR RİSALE’ syf: 8-Yrd.Doç.Dr. Ahmet AKGÜN)..”

Bu alıntıda da görüleceği gibi konuyu gündemine alan bulabildiğimiz tek yazılı Türkçe kaynak budur.Bu aktarımda da anladığımız aslında Bulgar devletinin şimdi çokça dile getirdiği Bulgar müslümanları terimini sonradan icat ettiği ve Pomakların daha evvelden özel statütelerinin varolduğudur.Aradan geçen yıllar zarfında tüm arşivler,yok edilmiş ve sonucunda hiç varolmamış gibi,Pomakların sadece dinini değiştirmiş Bulgarlar olduğ tezini ortaya koymuştur.

Tabi bu Pomak okulları konusu sadece Türkçe kaynakta olmuş olsaydı insan ister istemez şüpheye kapılabilirdi.

Bu sefer Bulgaristandaki bir kaynaktan alıntı yapmak istiyorum;

” 1897'de Çepelare’de Pomak ilkokulu açılmış. Bu okul 1901'de kapatılmış ama 8 eylül 1905'te yeniden açılmış. O zaman 48 erkek ve 14 kız öğrencileri var, birinci sınıfta – 39 erkek ve 14 kız, ikinci sınıfta ise 9 erkek. İki öğretmen var: 1 Bulgar ve 1 Pomak hoca. Pomak okul kendi binası varmış.(Bulgaristan bilim dergisi “Rodopska Napredik” 1905,cilt-1, Syf:28-30)

Aslında tablo çok net gözükmektedir.1886 da Pomak Tımraş Cumhuriyeti kendini fesettikten sonra ve toprakları Bulgaristana bırakıldıktan sonra, öyle görülüyorki antlaşmalar yapılmış ve akabinde 1897 de Pomak okulları açılmaya başlanmış.
Bu okullar yine Bulgar kaynaklarına göre 1901 yılına kadar eğitim ve öğretimini sürdürmüş.

1901 yılında kapatılmış olan Pomak okulları 1905 yılında yeniden eğitim ve öğretime açılmış ve Türkçe kaynaktan anladığımız bilgilere göre 1920 li yıllara kadar Pomak okulları varlıklarını sürdürebilmişler.

Malesefki o tarihlerden sonra çok daha büyük bir karanlık başlamakta ve bu konu bir daha ne gündeme nede herhangi bir evrak üzerine yazılmamıştır.Bulgaristan artık Pomak halkını toptan reddetme yolunu seçerek ,Bulgarlık potasında eritme faalliyetlerini temel faalliyet olarak ele almış ve uygulamıştır.Bulgar müslümanları terimide o dönemde uydurulmuş bir tanımlama olmaktan öteye gitmemiştir.

Pomak okullarını kapatıp,tüm malvarlıklarına el koyan 1923 Bulgaristan devleti ile günümüzdeki Bulgaristan devleti aynı devlet olduğuna göre (Bulgaristan) 1923 öncesi statüsünde Pomak okullarının yeniden açılması talebi son derece hukuki bir hak olarak karşımıza çıkmaktadır.

Hiçbir hukuk kuralında kötüye değiştirme olamaz,olürsada bu uluslararası hukuka ve evrensel insan haklarına uygun düşmez.Dolayısıyla 1923 te okullarımızı elimizden alanlar şimdi tüm malvarlıkları ile beraber geri vermek zorundalar.
Eğer yeterli ve güçlü bir mücadele verilirse.Hukukçu arkadaşlarımızın öncülüğünde Pomak kurum ve örgütlenmeleri bu konuda fikirler üretip davalar açarlarsa ,yıllar önce gaspedilmiş olan  eğitim hakkımız ve gaspedilmiş olan Pomak okullarının tüm taşınır ve taşınmaz malvarlıklarının iadesini istemek her Pomak bireyinin hakkı ve görevidir.

İbrahim Kenar /2011-12-21/ Pomak News Agency