BURUN SOLUNUMUNUN ÖNEMİ VE SEPTUM CERRAHİSİ

Yaşamak için nefes almalıyız. Her ne kadar, ağız yoluyla da nefes alabilsek de, fizyolojik olan burun solunumudur. Solunum sisteminin ilk organı olan burun, sahip olduğu çok özel yapı sayesinde, havanın alt solunum yollarına uygun hale getirilmesini sağlar.

Burnun Yapısı ve Görevleri Nelerdir?

Solunum havasının ısıtılması, nemlendirilmesi ve süzülmesi ancak burun solunumuyla mümkün olabilir. Burun içinde konka adı verilen yapılar, kanlanma açısından çok zengindir. İçerdikleri yaygın damar ağı sayesinde, konkaların çevresinden geçen hava, geniz bölgesine varana kadar vücut sıcaklığına ulaşmış olur. Yine konkalarda bulunan özel hücrelerde mukus adı verilen burun salgısı üretilir. Konkaların sıcaklığı ve mukus sayesinde burunda nemli bir ortam oluşur. Burundan geçen havadaki toz partikülleri ve bir kısım mikroorganizmalar mukusa yapışıp kalırlar. Bu sayede akciğerlere giden hava temiz ve nemli hale gelir.

Burnumuzun nefes alma sırasında 3 önemli görevi vardır: havanın ısıtılması, nemlendirilmesi ve süzülmesi. Solunum havasının bu şekilde işlenmesi sırasında burnumuz da bir taraftan soğumakta, kurumakta ve kirlenmektedir. Belli bir seviyede soğuyan, kuruyan ve kirlenen burun boşluğu yorulur. Bu durum, sinir bağlantıları sayesinde santral sinir sistemi tarafından algılanır. Refleks yollar aracılığıyla yorulan burun boşluğu dinlenmeye alınır ve diğer burun boşluğu daha aktif hale gelir. Böylece biz kesintisiz olarak burun yoluyla nefes almaya devam ettiğimiz halde, gerçekte bir burun boşluğu tıkanmış - dinlenme dönemine geçmiş, diğer burun boşluğu ise çalışır haldedir. Burun boşluklarının sırayla çalışmasından oluşan bu döngüye burun döngüsü (nazal siklus) adı verilir.

Septum Deviasyonu (Burun Eğriliği) Nedir?

Burun boşluklarını eşit olarak ayıran ve burnumuzun tam ortasında bulunan septum adı verilen bir duvar mevcuttur. Bu duvarın ön bölümleri kıkırdak ve arka bölümleri kemik yapıda olup, halk arasında burun kıkırdağı ya da kemiği olarak adlandırılır. Septumun burun boşluklarından birisine doğru eğilmiş – eğrilmiş olmasına septum deviasyonu adı verilir. Bu durum halk arasında genellikle “burnumda kemik varmış” ya da “burnumda et varmış” şeklinde ifade edilir. Septum deviasyonunda özellikle daralan tarafta burun tıkanıklığı hissedilir. Tek taraflı deviasyonlarda, hastalar sadece bir burun boşluğunu sağlıklı olarak kullanabilir. Açık olan boşluk görevdeyken burun solunumu yapabilir, bu boşluk dinlenme dönemine geçtiğinde diğer burun boşluğu septum deviasyonu nedeniyle tıkalı olduğu için her iki burun boşluğu tıkalı olarak hissedilir. Septum deviasyonu bazen her iki burun pasajını da tıkayacak şekilde olabilir.

Septum Deviasyonu Hangi Yakınmalara Yol Açar?

Septum deviasyonu bulunan hastalar bazı dönemlerde ağız solunumu yapmak zorundadırlar. Geceleri uyurken genellikle ağızları açık kalır, bazen horlama olabilir. Sabah uyandıklarında ağızlarının kurumuş olduğunu hissederler. Bazen sabah uyandıklarında yorgunluk hissederler. Gün içinde uykuları gelebilir, çalışma performansları düşebilir. Zihinsel fonksiyonlarda işlev azalması, odaklanma zorlukları, dikkat dağınıklıkları hissedebilirler. Yol yürümekle, merdiven çıkmakla çabuk yorulurlar, hava açlığı ve çarpıntı hissederler. Bu tip şikayetler genç hastalarda nispeten daha hafif hissedilirken, yaşın ilerlemesiyle belirgin hale gelir. Uzun süreli burun tıkanıklıkları sonucunda sık boğaz hastalıkları, baş ağrısı, sinüslerin havalanma problemleri ve sinüzit gelişimi kaçınılmazdır.

Septum Deviasyonu Nasıl Tedavi Edilir?

Septum deviasyonu tedavisi için yapılan ameliyata septoplasti adı verilir. Ameliyat lokal yada genel anestezi altında yapılabilir. Bir saat kadar süren bir cerrahi girişimdir. Ameliyat sonrasındaki 7-14 gün içinde operasyon alanı tamamen iyileşerek burun solunumu olması gereken fizyolojik şartlara ulaşır.

Dışarıdan bakıldığında ameliyata ait bir iz olmaz. Hastaların ameliyat sonrası birkaç gün dinlenmesi ve çalışmaması uygun olur. Ameliyatın yapıldığı dönemin mevsimlerle bir ilişkisi yoktur, sadece hastanın işlerinin en az yoğun olduğu, kendine zaman ayırabileceği bir haftalık bir süreye ihtiyacı vardır.

Kısa Notlar:

·         Fizyolojik solunum yolu burun ile başlar.

·         Burun kemiğinin eğriliği (septum deviasyonu) en sık görülen burun tıkanıklığı nedenidir.

·         Ameliyatla (septoplasti) deviasyon problemi tamamen düzeltilebilir.

Prof.Dr. Haldun OĞUZ

www.haldunoguz.com