Büst üstüne bir yazı

İsmet İnönü, tarihimizdeki en sevdiğim figürlerdendir. Kurtuluş Savaşı'nda ve ardından da Lozan Konferansı'nda, ulusu ve ülkesi için yaptıklarını, kazandırdıklarını unutmak ya da unutturmak nasıl mümkün olabilir?

Atatürk ile yakın dostluğunun ardından, Cumhurbaşkanlığı sırasında Mustafa Kemal'in ''Yurtta sulh cihanda sulh'' sözünü temel alarak, ülkeyi 2. Dünya Savaşı'ndan ve dolayısıyla da bir yıkımdan kurtardığı gerçeğini ise, kim ne yaparsa yapsın tarih sayfalarından kazımak artık olası değildir.

İnönü'ye saldıranların kendilerini haklı çıkartmaya çalıştıkları en büyük argümanlarından bir tanesi, İsmet Paşa'nın Cumhurbaşkanı olduğu zaman kağıt paraların üzerinden Mustafa Kemal Atatürk'ün fotoğraflarını kaldırttığı tezidir.

Külliyen yalan olan bu iddia, cehaletle de birleşince halk arasında yıllar içerisinde iyice dal budak sarmıştır.

Sözde, İnönü Cumhurbaşkanı olur olmaz Atatürk'ü hafızalardan silebilmek için işe önce banknotlardaki resimlerini kaldırtarak başlamışmış...

Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı Devleti'nin neredeyse bütün dünyaya olan borçlarını ödemekle geçirdiği ilk yılların ardından 30 Aralık 1925 tarihinde 701 sayı ile bir kanun çıkartarak, Osmanlı paralarının tedavülden kalkmasına ve yerlerine yeni paralar basılmasına karar verir.

16 Mart 1926'daki 3322 sayılı kararname ile de henüz Mustafa Kemal hayatta iken, şahsa dair bir yasa değil de ilerisi düşünülerek alınan ; ''Banknotların ön yüzlerinde reis-i cumhur hazretlerinin resimleri''nin olması yönündeki karar çerçevesinde, 1927 yılında ilk kağıt paralar basılır.

Banknotların üzerlerinde doğal olarak, o günün Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in resmi vardır.

Hep söylenegelen, İnönü'nün paraların üzerinden Atatürk'ün resimlerini kaldırarak kendi resimlerini koyduğu iftirasına 'keskin' bir yanıttır yukarıda andığımız bu kanun maddesi.

İnönü, Atatürk'ün sağlığında çıkartılmış bir kanun maddesi uyarınca Cumhurbaşkanı sıfatı ile banknotların üzerine resmini koydurursa da daha önce basılan Atatürk resimli kağıt paraları da tedavülden kaldırtmaz.

Daha sonra iktidara gelen Demokrat Parti, paraların üzerinde fotoğrafı bulunan 'muhalefet partisi lideri' İsmet Paşa'nın tekerine çomak sokup onu tökezletmek için, o günlerde gericilerin yakıp yıktıkları Atatürk büstlerini bahane ederek, 'Atatürk aleyhine işlenen suçlar hakkında Kanun'u çıkartır. Amaç İnönü'nün izlerini yokedebilmektir.

Yeniden değiştirilen yasalarla bugüne kadar kağıt paraların ön yüzlerinde Mustafa Kemal Atatürk dışında sadece 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün resmi, o da ancak bir süreliğine yeralabilir.

Yukarıdaki fotoğrafı bir internet sitesinde gördüm. Satıcı ile temasa geçip mağazasına gittim ve satın aldım. İlk kez tesadüf ettiğimde ekranda çok küçük boyutlarda da olmasına rağmen dikkatimi çeken ve beni rahatsız eden bir detay, bu yazıyı yazmama neden oldu.

Görece kocaman bir İnönü büstü, yanındaysa ufak bir Atatürk...

Her ne kadar Atatürk ile İnönü'nün dostluklarına inancım tam olsa da ve İnönü'nün Ata'ya büyük bir sevgisi ve saygısı olduğunu düşünsem de, belki o günün koşulları ve çevredekilerin de etkisiyle İsmet Paşa, kendisini biraz da olsa Atatürk'ün gölgesinde hissedip, öne çıkmak istemiş olabilir.

Atatürk'ü unutmadan ama kendi kişiliğini de ortaya koymak adına belki bazı 'aşırılıklar'a kaçmış da olabilir.

Fotoğrafta altı ok'un önünde İsmet İnönü arkadaşlarıyla görülüyor.

Arkada solda İnönü'nün ve Atatürk'ün yanyana duran 'büst'leri dikkat çekiyor. Aralarında Türk Bayrağı bulunan büstlerin boyutlarına baktığımızda ise insan açıkçası rahatsızlık duyuyor.

Paşa'nın bu detayı farketmemesi olası mı? Ya da eğer dikkat ettiyse bu duruma nasıl müsaade ediyor? Yoksa gözleri de kulakları ile aynı stratejiyi mi uyguluyor. Hani istediğini duyar, işine gelmeyeni ise hiç işitmezmiş ya...

Gerçek detaylarda saklıdır,

Kazananlarsa daima haklıdır...