Büyük Filozof İbn-i Sina (980-1037)

Büyük Türk filozofunun doğum yeri Buhara civarında Afşine köyüdür. Babası Abdullah İsmaillilerdendi... Zamanın birçok bilgini evlerinde toplanır, ilmi konularda sohbet ederlermiş. İbn-i Sina'ya bu çevre, bir nevi okul vazifesi görmüştür.


Büyük babasının ismi Sinan olduğu için İbn-i Sina, yâni "Sinan'ın oğlu" diye anılan bu ünlü Türk bilgini ve büyük filozof matematik, tıb, fizik ve felsefe konularında halâ önemini yitirmeyen büyük eserler vermiştir.


Henüz 10 yaşındayken Kur'anı ve zamanının fenle alâkalı bütün metinlerini hayret edilecek bir çabuklukla hafızasına yerleştirmiştir. Daha 15-16 yaşlarında iken ünlü bir doktor olmuş ve hasta tedavisine başlamıştır.


Bu harika çocuk, o dönemde, derdine derman bulamayan Buhara Emiri İbn-i Yahya'yı tedavi ederek hayatını kurtarmıştır. Bu başarısına ödül olarak, hükümdarın hayli zengin kütüphanesinde çalışmak müsadesi kendisine verilmiştir. Lâkin bu kitaplığın bir süre sonra yanması, İbn-i Sina için çok büyük bir üzüntü olmuştur.


Büyük Türk bilgini Horasan'a geçtikten sonra Ebu Mehmet Şirazi isimli zengin bir adam tarafından himaye görmüştür. İbn-i Sina, kendisini meşhur eden ve sonradan Latinceye de çevrilerek Avrupa okullarında okutulan "Kanun" adlı eserini bu dönemde yazmıştır. Bu eser tıb bilimine ait bütün sorunları kapsamaktadır.


İbn-i Sina "Fusül" isimli kıymetli eserini de "Ri" hakimi Mücadüddevle'nin yanında bulunduğu dönemde yazmıştır. Eserin konusu ise psikolojidir.


Büyük filozof daha sonra Hemedan'a davet edilmiştir. Orada, midesinden rahatsız olan Hemedan Hakimi Şemsüddevle'yi tedavi etmiştir. Bu hizmetine karşılık olarak vezaretle görevlendirilmiştir. İbn-i Sina, felsefi eserler için bir ansiklopedi mahiyetinde olan "Şifa" isimli o büyük eserini de bu dönemde yazmıştır.


Bir taraftan da medreselerde matematik, tıb, mantık, astronomi ve kelâm konuları üzerine dersler vermiştir. Sina'nın büyüklüğü ve dehası, bütün bu bilimlerde, zamanını ve zamanından sonrasını da etkileyecek derece de derinleşmiş olmasıydı.


Hemedan Hakiminin vefatı üzerine oğlu Tacüddevle de İbn-i Sina'ya vezirlik teklif etmişse de, büyük bilgin, eserleriyle meşgul olacağını belirterek kabul etmemiştir. İlim yolundaki çalışmalarına devam ederken İsfahan Hakimi ile ilişki kurduğu söylentisi üzerine hapsedilmiştir. İsfahan Hakimi Alâüddevle'nin bir süre sonra Hemedan'ı zaptetmesi üzerine hapisten çıkarılmış ve İsfahan'a götürülmüştür. Gazneliler'in İsfahan'ı ele geçirmeleri üzerine ise yeniden Hemedan'a kaçmıştır ve 1037 senesi Haziran ayının 21'inci günü orada vefat etmiştir.