C. G. Jung ve Bireyselleşme

“Yaşamdaki asli görevimiz her birimizin derinlerindeki potansiyele erişmektir. Böylelikle içimizdeki tırtıl bir kelebeğe dönüşür.”

Carl Gustav Jung

Psikolojide sıkça geçen ‘kendini gerçekleştirme’ olgusuna -ismi kendini gerçekleştirme olmasa da- birçok kuram, felsefe, öğreti, din, kültür ve hatta edebiyat alanlarında da rastlanmak mümkündür. Ancak Modern Batı psikolojisinde, Carl Gustav Jung’un kendini gerçekleştirmeden bahseden ilk kişi olduğu bilinmektedir. Jung’un geliştirdiği Analitik Psikoloji kuramında kendini gerçekleştirme kavramı, ‘bireyselleşme’ olarak tanımlanmıştır. Yalnız Jung kuramında adı geçen ‘bireyselleşmek’ten kasıt, insanın yalnızlaşması ya da özgürleşmesinden ziyade, başlangıçta birbirinden ayrık olan farklı benlik parçalarının zamanla bir bütünlük, tutarlılık ya da birlik arz etmesi anlamına gelmektedir. Bu da kendini tanıyıp, ruhunu olgunlaştırmayı başarabilmiş kişilerin gerçekleştirebileceği bir durum arz etmektedir.

Jung’a göre sağlıklı her birey, zamanlabir tohumun bitkiye dönüşmesi gibi serpilmiş ve olgunlaşmış bir kişiliğe dönüşme konusunda ruhunda bir potansiyel taşımaktadır.Dolayısıyla Jung, her insanın yaşamdaki nihai amacının bireyselleşmek olduğunu ifade etmiştir; ancak ona göre bireyin sağlıklı bir bireyselleşme gerçekleştirmesi için kendini tanımasına, buna uygun bir takım yaşantılara ve eğitilmeye gereksinim duymaktadır.

Jung ‘libido’ kavramını -Freud’tan farklı olarak- sadece cinsel dürtüye indirgemez, ona göre libido insanın bireyselleşmesine yönelik bir yaşam enerjisi niteliğinde bir ruhsal enerjidir. Jung’un kastettiği libidonun, insanın bireyselleşmesine yönelik değil de bir takım komplekslere harcanmasıbireyselleşmenin önündeki en büyük engeldir.Jung’a göre kompleksler, kişinin bilinçdışında bulunan, benliğin bütünlüğünü tehdit edici özellikte olan ve kişinin bilince çıkmaması için savaş verdiği bir takım dürtü, duygu ve düşüncelerdir. Kaynağı bilinçdışında olan bu komplekslerin nedenselliği kişi tarafından çoğunlukla bilinçli bir şekilde fark edilmez. Bundan dolayı libidonun bir kısmı, bu kompleksleri kontrol etmeye yönelik harcanmak zorunda kalır. Jung’a göre psikoterapinin yegâne amacı, kişinin bu komplekslerinden arınmasını sağlayarak yaşam enerjisini kendi bireyselleşmesi yolunda harcanmasının önünü açmaktır. Jung, bu durumun, kişinin kendi benlik parçalarını tanıdıktan ve bilinmeyen unsurlarını bilince çıkartıp bilinir kıldıktan sonra mümkün olabileceğini savunmuştur. Jung’a göre ancak bu gerçekleştiğinde bilinçdışı alan ile bilinç alan bütünleşir ve bu durumun bir sonucu olarak bireyselleşme meydana gelir.

Jung’a göre insan yaşamının esas gailesi, kendi tedavisidir, diğer bir deyişle kendi eksiklerini tamamlamak, çatışmalarını çözümlemek ve zedelenmişliklerinin ıstırabını azaltmaktır. İnsanın kendi olmak kaydıyla bunu başarabilmesi ‘kendini tamam etmek’ anlamına gelmektedir ve bu durum, adına ‘yaratıcılık’ denilen hiç bitmeyecek bir yolculuk niteliğindeki ‘dünya’yı tamam etme eylemi’ne dönüşmektedir. Bireyleşmeyi başarabilmiş bir birey de, kendi özgün kişiliğinin farkında olur, bilinçdışındaki unsurları kabullenir; böylelikle tüm canlılarla, hatta inorganik madde ve evrenle olan kardeşliğini gerçekleştirir.

Jung, bu sürecin genellikle -yaşamın ikinci yarısı olarak tanımladığı- 35-40 yaşlarında başlayıp yaşlılık dönemine kadar sürdüğünü iddia etmiştir. Bireyselleşme amacına ulaştığı takdirde birey, artık varoluşun odak noktası olmaktan çıkar ve artık arayışında huzura ermiş, yaklaşan ölümü göğüsleyecek güce erişmiştir. Bu gelişim sürecine göre Jung, hayatın sonunun bunaklık değil bilgelik olduğunun altını çizmiştir.

Faydalanılan Kaynaklar

Akçakaya, Ümit (2019). Uyanış-Kişiliğin Gizil Kodları. İstanbul: Kanon Kitap

Jung, Carl Gustav (2011). İnsan Ruhuna Yöneliş, Çev: Engin Büyükinal, İstanbul : Ay Yayınları

Jung, Carl Gustav (2007). Keşfedilmemiş Benlik, Çev: Barış İlhan, İstanbul: Barış İlhan Yayınları

Ümit AKÇAKAYA

Uzm. Psikolojik Danışman & Online Terapist