Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

04 Temmuz '11

 
Kategori
Bilim
 

C14 karbon izotopu ve marifetleri – Canlıları oluşturan temel maddeler – 10

C14 karbon izotopu ve marifetleri – Canlıları oluşturan temel maddeler – 10
 

William Frank Libby


C14, atmosferin üst katmanlarındaki azot atomlarının güneş ve kozmik ışıma nedeniyle değişmesi sonucu oluşur ve havada serbest olarak bulunur. Karbon diğer maddeler gibi izotopları olan bir maddedir. İzotop şu demektir: Maddelerin atom çekirdeklerinde belli sayıda proton ve nötron bulunur. Madde, çekirdeğindeki proton ve nötron toplam sayısına göre değerlendirilir. Ama proton sayısı aynı olmakla birlikte nötron sayısında farklılıklar olabilir. İşte bu farklılığa izotop denir.

Normal karbon atom çekirdeğinde 6 proton, 6 nötron, C14 izotopunda ise 6 proton, 8 nötron vardır. C14 dengesi bozulmuş bir maddedir ve bu yüzden bir radyoaktif element, örnek olarak uranyum elementi gibi ışıma yapar.

Oluşan C14 veya Karbon 14 atomları hava akımları ile yere iner. Normal karbon atomlarının bütün işlevlerini yerine getirdiği için canlıların metabolizmasına katılır. Canlılarda var olan normal C12 karbonla C14 arasında sabit bir oran vardır. Bu oran yeryüzünün her yanında ve tarihin bütün dönemlerinde hep aynı olup 10-12 trilyonda birdir.

C14 izotopunun yarı ömrünün süresi 5736 yıldır. Yani bu süre içinde yarısı bozulmaya uğrar. Ancak canlı yaşadığı sürece kaybettiği C14 izotopunu yeniden alarak oranı korur. Işıma her zaman vardır ama eksilme canlının ölümünden sonra başlar (Işıma yapan izotop miktarı Geiger sayacı denen bir aletle tespit edilir). Bilim adamları bundan yararlanarak canlıların kalıntılarının yaşını hesaplamayı düşünmüşler ve C14’ün ışıma özelliğini bu yönde kullanmışlardır. Bu şekilde o canlının içinde bulunduğu ortamın da yaşı saptanabilir. Canlılar bir hücreliler veya odun parçaları gibi şeyler olabilir. Bu yöntemle daha önce yanlış tarihler verilmiş olan tarihi eserlerin doğru tarihleri saptanmıştır. Örnek olarak son buzul çağının 25 bin değil 10 bin yıl önce yaşandığı, ilk çiftçiliğin Mezopotamya’da 7 bin yıl önce başladığı, Meksika’daki Teotihuacan piramidinin 15 bin yıllık değil 3 bin yıllık olduğu anlaşılmıştır. Yine bu yöntemle müzelerde saklanan bazı şeylerin sahte olduğu ortaya çıkmıştır. Bu yöntemle aynı zamanda birçok bilimsel olan olmayan sahtekarlıklar da ortaya çıkarılmıştır

(Bu örnekleri biraz da şunun için verdim: Eğer veriler doğru değilse, hata daha yapmak kolaydır. Ama bilimdeki ilerlemeler bu hataları, sahtekârlıkları ortaya çıkarır. O yüzden bilimden şaşmamak gerekir).

C14 üre nefes testi denen bir yolla midede ülsere neden olan helikobater Pilori tanısının yapılmasında kullanılır. Bu testi yapmak için 1 hafta içinde mide ilacı ve 1 ay içinde antibiyotik kullanmamış olmak gereklidir. Bu bakteride memelilerde olmayan üreaz denen bir enzim vardır. Üreaz enzimi üre maddesinin hidrolizinde katalizör görevi yapar. Tanı için test yapılacak kişi 6 saat aç bırakılır ve üre bulunan bir kapsül içirilir. Üre içinde C13 veya C14 karbon kullanılmıştır. Eğer midede HP varsa üreaz da vardır ve üreaz üreyi içinde C14 olan CO2 ve NH3 olarak parçalar. C14’ün çeşitli yöntemlerle varlığı saptanır. Ama HP ve üreaz yoksa üre böbreklerden atılır gider. Bir iz bırakmaz. Böylece şüpheli kişide Helikobakter Pilorinin olup olmadığı anlaşılır. Bu test biyopsi yapmaktan (mideden parça almak) hem çok daha kolay, hem daha garantilidir.

Karbon 14’e bakarak tarihlendirme yöntemini William Frank Libby adında bir bilim adamı bulmuş ve bu nedenle 1960 yılında Nobel ödülü almıştır. Bazı bilim adamları normal karbon – C14 oranının eski çağlarda günümüzden farklı olduğunu düşünüyor. Yapılan son atmosfer testleri bu görüşün doğru olduğu yönünde bulgular veriyor. Ayrıca dönemler ve yıllar arasında da farlılık gösterebiliyor. Birkaç yıl düşük, birkaç yıl yüksek olabiliyor. Bu durumda ışıma durumuna bakarak yaş saptama yönteminde zaman farklılıkları oluşmuş olabilir. Zaman içinde daha ayrıntılı bir yol bulunabilir.

Vücudumuzda bulunan her 10-12 trilyon karbon atomundan bir tanesi ışıma yapıyor. Karbon 14 izotopunun ışıması evrim ve mutasyon olayının gerçekleşme sebeplerinden biridir. Çünkü bir yapıtaşı olarak canlının hücrelerinin en derinliklerine kadar gider ve DNA’sının değişime uğramasına sebep olur. Bu bakımdan C14 canlılığın gelişmesinde çok önemli bir rol oynar.

Mutasyon oluşumunu engelleyen mekanizmalar da vardır ve bu da ayrı yazı veya yazılar konusu olacaktır. 

 
Toplam blog
: 125
: 6625
Kayıt tarihi
: 18.11.09
 
 

İstanbul 1980 doğumluyum. Yüksekokul mezunuyum. İstanbul'da oturuyorum. Dünya ve çevre hakkında düşü..