Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

17 Mart '09

 
Kategori
Tarih
 

Çanakkale savaşını kim kazandı? Neden ve sonuçları

Çanakkale savaşını kim kazandı? Neden ve sonuçları
 

I.Dünya Savaşı planlarını aksatan Çanakkale Kahramanı M.Kemal...(r.alıntı)


ÇANAKKALE SAVAŞLARI’NIN NEDEN VE SONUÇLARI

Ayten DİRİER

*NEDENLER

Çanakkale Savaşları bazılarının iddia ettiği gibi bir göz boyama harekâtı değildi… İngiliz Bahriye Nazırı (Deniz Bakanı) W.Churchill ile Harbiye Nazırı (Savaş Bakanı) Lord Kitchener’ in; Avusturya karşısında geçici başarı gösteren Rusya’ nın, Almanya ile anlaşıp, İstanbul ve Boğazları ele geçirerek savaştan çekilme tehlikesi karşısında, hazırladıkları çok yönlü bir plandı.

*Görünürdeki nedeni;

Rusya’ ya yardımda bulunmak, silah ve cephane sağlamak, onlardan da gıda maddesi almaktı.

*Asıl nedenler ise;

Boğazlar ve İstanbul’ u ele geçirerek Osmanlı İmp.’ luğunu savaş içinde çökertmek, böylece Süveyş ve Hindistan Yolu üzerindeki Türk baskısını kaldırarak, Balkan Devletlerini de kendi saflarına çekmekti.


Durumu sezen Ruslar, İngiltere ve Fransa’ ya birer nota vererek, Boğazlar’ ın kendilerine ait olduğunu 12 Mart ve 10 Nisan 1915 anlaşmalarıyla onaylattılar.


İngiliz kurmayları, Balkan mağlubu Türk askerlerinin, İtilaf Donanmasının görkemi karşısında kaçacağını düşünerek, harekâtı kısa sürede, başarıyla tamamlayacaklarını tasarlamışlardı. Oysa bu tasarıyı bozacak iki etken göz önünde tutulmamıştı:

- Balkan yenilgisinin utancını silmek isteyen Türk askerinin can siperane savaşması ve Balkan Savaşı’ nda Çanakkale Boğazını koruma görevi sırasında bölgenin topoğrafik haritasını çıkartan M. Kemal gibi bir dehanın başında bulunması.

- Cephe Komutanı Liman Von Sanders’ in sinsi planı; İtilaf Devletleri’ nin büyük bir kuvvetini Çanakkale’ de uzun süre oyalayarak, Almanya’ nın yükünü azaltmaya çalışması.


M.Kemal’ in bütün girişimlerine karşın, İtilaf Kuvvetleriyle saldırı anında değil, karaya çıktıktan sonra savaşa girişildi. Böylece Türk askeri yaklaşık 10 ay Almanya için savaştırıldı.


SAVAŞIN GENEL SONUÇLARI

- İki tarafın da kaybı korkunç boyutlarda idi.

*Türk Ordusu, 57.263 şehit, 100.000 yaralı, 21.500 hastalıktan ölen, 10.000 kayıp olmak üzere 188.763 kişi yitirdi.

*İtilaf Devletleri ise; 43.000 ölü, 72.000 yaralı, 30.000 kayıp ve tutsaklar dahil 300.000 üzerinde yitik verdiler.


- Dünya Savaşı 2 yıl daha uzadı. Bu süre içinde İngilizler 1.670.651 kişi; Fransızlar 1.766.000 kişi daha yitirdiler.


- Dünyanın yenimez sanılan ordu ve donanmalarının yenilmesi, İngilizlerin özellikle sömürgelerdeki prestijini sarstı. 1915’te askerlik zorunlu oldu.


- Savaşın uzamasıyla İngiliz ve Fransızların ekonomileri bozuldu, siyasî bunalım çıktı. Lord Kitchener’ in siyasi yaşamı sona ererken, Churchill’ in 20 yıl geriye kaydı.


- Siyasî ve ekonomik durumları sarsılan İtilaf Devletleri, güçlerini yitirirken; Dünya egemenliği yarışını, savaşın gerçek galibi A.B.D’ ne kaptırdılar.


- Abluka altında yardım alamayan, bir şey satamayan Rusya’ da yokluk ve sefalet arttı. 1917 İhtilali ile Çarlık devrildi, yeni yönetim savaştan çekildi.


- Duraksayan Bulgaristan, Almanya’ nın yanında savaşa katıldı, böylece Berlin - Bağdat arasındaki köprü işlev kazandı.


- Kanije ve Plevne’ den sonra Türklerin savunma savaşındaki yenilmezliği kanıtlandı. Balkan utancını silen Türk Ordusu, komutan Esat Paşa, M. Kemal ve Genç Subayların yönetiminde yeni bir dinamizm kazandı. Alman subayların yersiz isteklerine karşı çıkıldı.


- I.Balkan Savaşı’ nın rövanşı alınarak, o savaşta filizlenen milliyetçilik bilinci güçlendi.


- Çanakkale Savaşları’ nın Osmanlı İmp. ’luğu açısından olumsuz yönü, her dinden ve ırktan omuz omuza çarpışan gençlik pınarlarının kurumasıydı. Yedeksubay olarak cepheye koşan yetişmiş elemanlar, üniversite – lise öğrencilerinin şehit düşmesi ülkenin kalkınmasını olumsuz etkiledi.


Gündeme oturmak isteyen bazı kişiler, İngilizlerin bilinçli olarak Çanakkale önlerinde oyalanıp, savaşı Türklere kazandırdığını ileri sürerler.

Yukarıda görüldüğü üzere;

- Çarlığın yıkılması dışında, diğer sonuçların tümü İngiltere’ nin aleyhinedir.

- Savaş başlamadan önce alınan önlemler,

- Çanakkale Harekâtının nedenleri, korkunç boyutları ve genel savaşa etkileri,

- Mondros Ateşkesi sonrasında Türklere karşı takınılan amansız tavır düşünüldüğünde;

İtilaf Kuvvetlerinin Çanakkale’ de bilinçli takılıp kaldığı, yani göz boyama taktiği uyguladığı tezi, 186.000 kahramanın ve komutanlarının başarılarını çiğnemek, kemiklerini sızlatmak değil de, nedir?..

O kahramanlar ki, hem Balkan utancını sildiler, hem binlerce yıl önceki Truva kıyımının öcünü aldılar; hem de İngiliz oyununun bozulmasında, Kurtuluş Savaşı gibi bir mucizenin gerçekleşmesinde umut kaynağı oldular.

Batı'nın Dostluğu

İngiliz Parlâmentosunun temel ilkesi olmakla beraber, Batı Devletleri’ nin tümü için her dönem geçerli olan ve olacak bir özdeyişi unutmamak gerekir:

“ İngiltere’ nin dostu yoktur,

İngiltere’ nin düşmanı da yoktur.

İngiltere’ nin sadece çıkarı vardır.”

İngiltere savaş sonunda aynı çıkarlar için Yunanlılar, Ermeniler ve Kürtleri kullandı, ama onları da Ruslar gibi yüzüstü bıraktı.

I.Dünya Savaşı’ nın galibi İngiltere görünüyordu, ama o da çözülmekten kurtulamadı.

Asıl galib A.B.D’ nin başlangıçta barış havarisi rolüyle dünyaya egemen olduğu, günümüzde ise dostluğunun bile başa bela olduğu unutulmamalıdır.

Bugün Afganistan’ da, Kosova’ da, Irak’ ta, Güney Doğu' muzda oynanan oyunların senaryosu aynı, sahnesi aynı, değişen sadece aktörlerdir…

Bu tehlikeye karşı gençleri uyarmak, aydınlatmak ve ulusal bilinci(milli şuuru) uyanık tutmak hepimizin görevi olmalıdır. Japonlar, her yıl gruplar halinde gençleri Hiroşima ve Nagazaki’ ye götürüp geçmişi belleklere kazırlar. Bu duruma imrenen bir aydınımıza şu karşılığı verirler:
“Sizin de ÇANAKKALE’ NİZ VAR! ”

***
K A Y N A K Ç A

-Ali Özkanlı : “ Sizin de Çanakkaleniz Var! ” www.sendeyaz.biz/

-Ergün AYBARS : Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-I, İzmir-1984

-Fahir ARMAOĞLU : 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi, 1914-1980, Ankara-1983

-Hikmet BAYUR : XX. Yüzyılda Türklüğün Tarih ve Acun Siyasası Üzerindeki Etkileri, Ankara-1989

-Yusuf Hikmet Bayur: Türk İnkılâp Tarihi, C.III, Kıs:2-3-4, Ankara-1983

-F.Cemal ERKİN : Türk Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi, Ankara-1968

-Hamza EROĞLU : Türk İnkılâp Tarihi, İstanbul-1982

-Genelkurmay Askeri ve Stratejik Etüd Başkanlığı : Çanakkale Cephesi, Ankara-1978

-Genelkurmay ASEB: IV.Askerî Tarih Semineri-Bildiriler, Ankara-1989

-Enver Ziya KARAL : Türkiye Cumhuriyeti tarihi, İstanbul-1965

-Lord KINROSS : Atatürk, İstanbul-1981

-Alan MOORHEAD : Çanakkale Geçilmez, Çev: Günay Salman, İstanbul-1972

-Pierre RENOUVIN : I.Dünya Savaşı Tarihi I, Çev: Adnan Cemgil, İstanbul 1969

-Charles SEİGNOBOS: Avrupa Milletlerinin Mukayeseli Tarihi,

Çev: Samih Tiryakioğlu, İstanbul-1960

-Micheal Llewellyn SMİTH: Anadolu Üzerindeki Göz (İonian Vision)

Çev: Halim İnal, İstanbul-1978

-Cemal TÜKİN : Boğazlar Meselesi, İstanbul-1947

-Mehmet Sağlam: http://blog.milliyet.com.tr/Bogazici_nin_Sirlari__11_/Blog/?BlogNo=253997

 
Toplam blog
: 214
: 5488
Kayıt tarihi
: 03.08.08
 
 

Emekli eğitimci, araştırmacı yazar, şairim. Ülkemin cennet ile cehennemi bir arada yaşadığı bir zama..