Ceberrut devletten sempatik devlete

Toplum yaşamında, ağırlığını üzerimizde en çok duyduğumuz kurumdur devlet. Her yönden kuşatmıştır bizi, her şeyiyle etkiler. Ve karışmadığı yoktur: Düşüncemizden aşımıza ekmeğimize dek. Ama en az tanıdığımız da odur. Devletin ne olduğunu bilmeliyiz pek. Niçin vardır? Aslında kimin adına, ne yapar? Bize bir şeyler anlatmışlardır ve onlarla yetinmemiz istenir. İşin gerçeğini biraz kurcalamaya kalksak, engel çıkarırlar; yasaklarla karşılaşırız, olmadık şeyler gelir başımıza. Demokrasi için de öyle. Oysa iyi bilmeliyiz bu kavramları; yalnız insan olarak hakkımız değil, yurttaş olarak görevimiz de. Sonra, bir yüz yılın bitiminde, özellikle demokrasi ve insan hakları, pek büyük bir güncellik kazanmış durumda ve evrensel değerler arasında; kuramdan uygulamaya geçmesi için, devletlerden olduğu kadar bireylerden beklenen de var.

Devlet Nedir?

İnsanların toplum yaşamında başvurdukları bir örgütlenme biçimidir. Bir aile, bir sendika, bir parti gibi. Böylece Devlet her şeyden önce sosyal bir gerçeklik her sosyal gerçeklik gibi, tarihsel bir gerçekliktir. Nitekim çok eski devirlerde devlete rastlanmıyor; devlet, insanlık tarihinin belli bir aşamasında ortaya çıkmıştır. Devleti öteki sosyal kurumlardan ayıran nedir?  Devlet, ilk bakışta örgütlülük hacmi ile kendini belli ediyor. Bir toplumda, örgütü, devletinkinden daha geniş, daha yaygın, daha kapsayıcı başka bir sosyal kurum yoktur. Ve bu kurumun içinde çok ileriye vardırılmış bir işbölümü cereyan eder; yöneticilerden bir kısmı, toplumda uygulanacak hukuk kurallarını saptar (kanun koyanlar); bir kısmı, bu kuralları, yönetilenlere uygular (idareciler); bir kısmı ise, bu kuralların uygulanmasından doğan ya da toplumda bireyler arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkları çözer (hakimler).

Ancak asıl önemlisi, bu örgütün elinde üstün bir yaptırma gücü, bir zorlama olanağı vardır: Nitekim polis, jandarma, giderek ordu, bütün baskı araçları, devleti yönetenlerin, ama yalnız onların elindedir. Devlet, öteki sosyal kurumlardan farklı olarak, toplumda “silahlı güçlerin tekeli”ne sahiptir.

Geçtiğimiz günlerde, Isparta’nın Yalvaç İlçesi’nde yaşayan “Aşık Davut” lakaplı Davut Tanrıverdi, ailesinin geçimini sağlamak için, İlçe Kaymakamından kendisine bir boya sandığı satın almasını istedi.

Tanrıverdi’nin talebini yerine getiren Kaymakam, “Aşık Davut”un, “Boya sandığının teslimi dolayısıyla bir de açılış töreni düzenlenmesi” isteğini de geri çevirmedi. 500 liraya satın alınan boya sandığı için Hükümet Konağı’nda, bürokratların da katıldığı mini açılış töreni düzenlendi.

Söz konusu bu haberle; Ceberrut Devletten sempatik devlete geçen bir süreç yaşandı.

Daha çok demokrasinin uygulandığı, daha çok sempatik devlet uygulamalarının göründüğü bir ülkede yaşamak ümidi ile.

Nizamettin BİBER

Uzman İnşaat Mühendisi