Çene Ameliyatı Zor mu?

Alt Çene Ameliyatı
Alt çenenin doğumsal ya da sonradan oluşan bozukluk ve deformitelerinin ameliyatına alt çene ameliyatı denir.

Alt çenede deformiteye yol açan çok sayıda hastalık ve sendrom vardır. Alt çene bozuklukları her zaman üst çene, yüz ve baş ile beraber değerlendirilir. Alt çenenin herhangi bir bölümünde meydana gelen gelişme geriliği veya aşırı gelişme alt çenede bir şekil bozukluğu yaratmakta bu da bütün yüzü ve başı etkilemektedir. Bu şekil bozukluğu eğer alt çenede dişli bölgede ise doğal olarak iki çene arasındaki ısırımda bozulmaktadır.

Alt çene ameliyatı; alt çenedeki deformitenin özelliğine, yandaş başka hastalığın varlığına, hastanın yaşına, dişlerinin durumuna, ısırımına vb. bir çok özelliğe bağlı olarak değişir.

Alt Çene Ameliyatı Hangi Yaşta Yapılır?
Erken yaşlarda yapılan kemik ameliyatlarında, kemik gelişimi etkilenebildiği için genel olarak alt çene ameliyatları da 18 yaşından sonra yapılır. Ancak gelişim geriliğine bağlı ve beklenilmemesi gereken durumlarda kemiklerin boyunu uzatmak amacı ile ya da çene eklemine müdahale edilmesi gerektiğinde daha küçük yaşlarda da ameliyat yapılabilir.

Alt Çene Kemiğinin Özellikleri Nelerdir?
Yüzün ve baş bölgesinin hareketli tek kemiği alt çene kemiğidir. Tıpta Mandibula olarak isimlendirilir. Alt çene kafatası ile yaptığı eklemin özelliği nedeniyle bir çok yöne hareket edebilmektedir. Beslenme, konuşma, solunum gibi çok önemli fonksiyonları vardır. Alt çene ameliyatı yüzün hareketli olan bu kemiğine uygulanması  açısından çok önemlidir.

Anatomik Olarak Alt Çene 3 Bölüm Halinde Değerlendirilebilir:

       1- Eklem bölgesi;
Alt çenenin kafatası ile yaptığı eklemdir. Tıpda Temporo-mandibular eklem (TME) olarak isimlendirilir. Alt çenenin bu eklem bölgesinde görülen bir travma, kırık, çıkık, ezilme, aşırı büyüme yada tümöral gelişim  alt çenenin tek tarafında yada iki tarafında önemli gelişme geriliği ve hareket kısıtlılığına yol açabilir. Bu durumda yüzde eğilme  ve asimetri, dişlerde dizilim ve gelişme sorunları beraberinde de ısırım bozuklukları oluşabilir.

       2- Alt çenenin dişleri taşıyan yatay bölümü
Bu bölüm dişlerin olduğu alt çene bölümüdür. Bütün ısırma, yeme, konuşma fonksiyonları bu bölgede gerçekleşir. Bu bölgede görülen bir travma ya da tümöral gelişim alt çene geriliğine ya da aşırı gelişmeye neden olarak yüz ve baş da deformiteye yol açar.

       3-  Çene Ucu
Alt çene ucunda meydana gelen bir gelişme geriliği veya fazlalığı yüzün görünümünü ileri derecede etkilemektedir. Aynı şekilde çene ucunun bir tarafındaki gelişim farklılıkları yüzde ve çenede asimetriye neden olmaktadır.

Alt Çenede Deformiteye Yol Açan Nedenler Nelerdir?
Alt çenede ameliyat gerektiren bozukluklar; en sık olarak küçük yaşlarda geçirilen kazalardaki çene ve çene eklemi kırıkları, diş çekimleri, parmak emme alışkanlıkları, doğumsal yapı bozuklukları, gelişimsel sorunlar, dil büyüklüğü gibi nedenlere bağlı olarak görülür.

Alt Çenede Görülen Bozukluk ve Deformiteler Nelerdir?
Alt çenede çok sayıda ve çeşitte deformiteye rastlanabilir. Ancak bunları gruplar altında özetle şu şekilde toparlamak mümkündür.

– Alt Çene GeriliğI
Gelişme geriliği alt çenenin herhangi bir bölgesinde olabilir. Eğer gelişme geriliği iki taraflı ise bütün alt çene küçük kalır. Üst çenenin önde alt çenenin geride kaldığı bu deformiteye  Class II ısırım bozukuluğu ve mikrognati denir. Avrupa ülkelerinde en sık görülen alt çene deformitesidir.

– Alt Çenede Aşırı Gelişme
Alt çenenin simetrik olarak aşırı geliştiği ve üst çenenin geride kaldığı deformitelere Class III ısırım bozukluğu ve prognati denir. Ülkemizde ve doğu ülkelerinde en sık görülen deformitedir.

– Alt Çenede Asimetrik Gelişim Bozuklukları
Alt çenenin tek taraflı olarak gelişim fazlalığı ya da gelişim geriliği yaşadığı durumlarda yüzde ve başta asimetriler görülür. Çene bir tarafa doğru kayar ve oklüzyon bozulur, bu deformiteye Laterognati denir.

Alt Çene Bozukluklarında Muayene Nasıl Yapılır?
Öncelikle ağız içerisinde ayrıntılı bir ortodontik değerlendirme yapılır. Bir çok nedene bağlı olarak alt çenede ısırım sorunları, şekilsel ve estetik bozukluklar görülebilir. Hastanın eklem ve ısırım şikayetleri çok şiddetli olursa bazen yaşamı ileri derecede zorlaştırabilir. Ancak Alt Çene Ameliyatı ile bunları düzeltmek erişkin her yaşta mümkündür.

Alt Çene Ameliyatına Hazırlık Nasıl Yapılır?
Genel olarak alt çenedeki deformiteye göre hazırlık yapılır. Hastanın diş, dişeti yapısı ve dizilimi, kemik yapısı ve gelişim özellikleri, iskeletin yumuşak dokulara olan etkisi not edilerek grafileri istenir. Isırım bozukluğuna bağlı Ortognatik bir ameliyat planlanıyorsa; Sefalometrik incelemeyi takiben ortodontik tedaviye başlanır. 12 yaşına kadar kalıcı dişler çıktığı için en uygun zaman bu yaştır. Ortodontik tedavi sonrası iyi bir diş dizilimi sağlandıktan sonra alt çene ameliyatı planlanır.

Çene Ameliyatı Zor mu ve Nasıl Yapılır?
İhtiyaca göre, çeneyi ileri ya da geriye almak için yapılır. Eğer bir asimetri ya da eğrilik varsa bu da düzeltilmeye çalışılır. Alt çene ameliyatı ağız içerisinde, her iki tarafta dişlerin arkasında alt çene kemiği üzerinde yapılan 3-4 cm lik bir kesi ile yapılır.

Alt çene için hazırlanmış ısırma plağı dişler arasına yerleştirilerek alt çenenin ve ısırımın ideal yeri belirlendikten sonra birbirinden ayrılmış iki kemik yaprağı yeni pozisyonda tekrar birbirlerine vida ile tespit edilerek kemiğin bütünlüğü sağlanır. Vidalar boynun her iki tarafında açılan 3-4 mmlik çok küçük deliklerden yerleştirilir. Buralarda izler bir süre sonra belirsiz hale gelir ve görünmez.

Alt Çene Ameliyatı Kaç Saat Sürer?
Tek başına alt çene ameliyatı ortalama 1-2 saat arasında sürer.

Alt Çene Ameliyatında Risk Var mı?
Her ameliyatta görülebilen yüzde şişme, bulantı, kusma, küçük kan sızmaları dışında görülebilecek olan komplikasyon alt dudaklarda his azalması veya kaybıdır. Tam duyu kaybı çok nadir görülür.

Alt çene kemiğinin (mandibula) içinden (her iki taraftan) alt dudak ve alt dişlere duyusunu veren bir sinir geçmektedir. Ameliyatta alt çene kemiğini iç ve dış yaprak olarak uzunlamasına birbirlerinden ikiye ayırırken bu sinir ameliyat süresince itina ile korunur. Sinir iç yapraklarda kalır ve zarar görüp görmediği her aşamada kontrol edilir. Çok nadir olmakla beraber eğer sinir sıkışır veya hasar görürse mikrocerrahi teknikle (mikroskop altında) onarım sağlanabilir. Bu nedenle ameliyatı yapan cerrahın mikrocerrahi tekniğede hakim olması önemlidir.

Alt çene ameliyatında; (eğer hastanın  bilinemeyen özel bir riski yoksa) ölüm riski yoktur.

Alt Çene Ameliyatından Sonra İyileşme Süreci
Çene cerrahisi uygulanan hastalarda ameliyat sonrasında; ağrı kesici, antibiyotik ve yüzün şişmesini azaltacak tedavilerin yanısıra serumlarla destek tedavisi yapılır. Hastanın yoğun bakımda kalmasını gerektirecek durum çok nadir görülür. Beslenmeye aynı gün sulu gıdalarla başlanır. Hastanın genel durumu düzeldikten sonra genellikle ameliyattan 2-4 gün sonra alt ve üst çene dişleri birbirlerine lastiklerle tespit edilerek ağız 1-3 haftalığına kapatılır. Bu kemik iyileşmeyi daha güvenli hale getirir.


Kemal UĞURLU Özgeçmiş

Kemal UĞURLU Web Sayfası