Ciddiyetten Uzak, Aile Şirketleri

Ticari kurallar ve iş disiplininden uzak, hasbelkader belirli bir potansiyele gelmiş patron şirketlerinin (Aile şirketleri) ticari hayatta yaşama şansı pek yoktur. Yüzlerce bu tarz şirketler kurulmuş ve bir müddet sonra iflas veya aile içindeki anlaşmazlık gibi nedenlerle devredilmiş, kapatılmışlardır.

Bu tür şirketlerde baştaki tek adamın yani patronun önemi çok büyüktür. Onun iki dudağı arasından çıkacak sözler bir yasa hükmündedir. O nedenle, şirketlerin yönünü tayin etmesi bakımından, tek adamların bilinçli ve ileriyi görmesi gerekmektedir.

Her şeyden önce yanında çalıştırdığı aile dışındaki, yönetim kadrosuna ve seksiyon müdürlerine kulak vermesi onların raporlarını ve fikirlerini göz ardı etmemesi incelemesi lazımdır.

Bu tür şirketlerde, her zaman aile fertlerinin patronu yanıltmaları mümkündür. Aile içi çıkarların ön plana çıktığı durumlarda, herkes kendi çıkarları doğrultusunda karar aldırmak istemelerinden büyük zararlar ortaya çıkabilmektedir.

Her şeyi ben bilirim havasında olan bir patronun şirketlerini nasıl zarara uğrattığını ve varlığının büyük bir kısmınıda kaybettiği bir vakıadır. Kısaca değinecek olursak; dersaneleri, kargo şirketleri olan bir firmanın otel inşaatı için yapılan sözleşmenin imzalanmasının gecikmesinden dolayı, yüklenici patron biran önce işe başlamak istemektedir fakat firmanın inşaat mühendisi ekibini kurmakta imtina ediyor, çünkü sözleşme imzalanmadan bu işe girmek istemediğini patrona söylemiştir. Bu uyarıya rağmen, karşı firmanın şantiye yetkilisinin tanıdık olmasınıda göz önüne alan patron, şantiye mühendisinin işe başlayın nasıl olsa bugün yarın sözleşme imzalanır sözüne istinaden, bu işi yapacak başka bir ekibi hazırlatıp işe başlatıyor. İnşaatın birinci ve ikinci katı tamamlanıyor, bu arada istihkaklar gecikmeli ve noksan olarak ödeniyor, içeride epeyce istihkak birikiyor. Konuyu uzatmıyalım, inşaatı yaptıran firma sözleşmeyi imzalamak üzere patronu davet ediyor. Yapılan toplantıda inşaatı yaptıran firmanın bir numaralı yetkilisi, fiyatların yüksekliğinden bahisle, sözleşmeyi imzalamadığı gibi yüklenici firmayı şantiyeden çıkartıyor ve uzun mücadeleler sonunda yüklenici firma büyük zarar görüyor.

Olayımızda, patron kendi öngörüsüyle potansiyal gördüğü bu firmayla devamlı işler yapabileceğini düşünerek birazda jest için işe girişiyor. Fakat ticaretin kurallarını es geçiyor, es geçtiği gibide kendisine yapılan uyarılara kulak tıkıyor. Netice, haliyle fiyasko ile bitiyor.

Tek adam tek patron örneklerini çoğaltabiliriz. Bir nakliye firması olan Dz. bir sigara fabrikasının ülke çapında dağıtımını yapmaktadır. Uzun bir zamandan itibaren bu işi yapmakta, yüzelliye yakın personel istihdam etmektedir. Ödemeler keş ve yabancı para üzerinden yapılmaktadır. Patron bu işten yüksek paralar kazanmıştır. Yatırımlar yapmaktadır. Sözleşmenin bitmesine iki yıl vardır, fabrika fiyatların bir miktar aşağıya çekilmesi için anlaşma yapmak istemektedir, patronun en az bir yıl daha nakliye yapmasına ihtiyacı vardır, çünkü yatırımları için bu paraya ihtiyaç duymaktadır. Fakat bir türlü nakliye fiyatlarını aşağıya çekmeye yanaşmamaktadır. Yapılan bütün uyarılara rağmen vazgeçirmek mümkün olmamaıştır. Sözleşme açıklarından faydalanan fabrika diğer nakliye firmalarıyla anlaşma yaparak işlerin bir kısmını bu firmalara istedikleri fiyata taşıtmaya başlamışdır. Neticede Dz. firmasının sözleşmesini tek tarflı fesh etmişlerdir. Patronun inadı yüzünden firması büyük zararlara uğramıştır.

Tek adam, tek patronun ağızından çıkanın yasa olarak telakki edilmesi, geriye dönüşü olmıyan zararlara neden olmaktadır. Aile şirketlerinin uyumlu çalışmamasının neticesi parçalanmak ve dağılmalarıda beraberinde getirmektedir. O nedenle belirli potansiyele gelmiş bu tip şirketlerin kurumlaşması önemlidir.