Çiftçinin hayal yılları

İstatistiklere göre kırsal nüfusumuzun oranı % 30-35 civarındadır. Halen daha kırsal özellikler taşıyan ancak nüfus sayımlarında ilçe görünen yerleşimlerimizi de dikkate aldığımızda kabaca nüfusumuzun yaklaşık yarısının tarımla uğraştığını, tarımdan elde ettiği gelirlerle geçindiğini söylememiz pek yanlış olmaz. 

Her çiftçi için toprak işleme, ekim, sulama, zararlılarla mücadele ve gübreleme gibi tarımsal faaliyetler ürünün miktarını ve kalitesini belirleyen en önemli faktörler konumundadır. Üretici bu faaliyetleri zamanında, en iyi ve en etkin bir şekilde yaptığında rekoltesini ve ürününün kalitesini artırabilmektedir. Bu faaliyetler nedeniyle üreticinin yaptığı masraflar da karlılığını etkilemektedir. Geçmiş on yıla baktığımızda, çiftçinin toplam üretim masraflarında önemli paya sahip akaryakıt, gübre ve ilaç gibi girdi fiyatlarında son on yılda yüksek oranlarda artışlar olmuştur. 

Petder’in sektör raporlarına göre kırsal motorinin litre fiyatı 2000 yılında ortalama 0, 43.- lira iken, 2010 yılında 2, 94.- liraya çıkmıştır. Artış oranı % 583, 7 dir. 2011 yılında da fiyat artışları devam etmiş ve motorin fiyatları 3, 00.- lirayı geçmiştir. 

Bu artışlarda ki en büyük neden kimi zaman basında da yer aldığı gibi akaryakıttan sağlanan dolaylı vergilerin yüksekliğidir. Öyle ki üretim bölgelerinden tüketim bölgelerine gönderilen tarım ürünlerinde akaryakıt masrafları önemli fiyat artışlarına neden olmaktadır. Adana’dan İzmir’e gönderilen 10 ton karpuzda yaklaşık 12 kuruş nakliye masrafı bulunmaktadır. Bu 1.- TL. lik ürün fiyatında % 12 ya da 0, 50 TL. lik ürün fiyatında % 24 masraf oranı demektir. Dolayısıyla ürün fiyatları düştükçe nakliye masraf oranları daha da artmakta ve bir noktadan sonra o ürünün toplatılıp gönderilmesi karlı bir iş olmaktan çıkmaktadır. 

Çiftçinin bir diğer önemli girdisi, rekolte ve kaliteyi direkt olarak etkileyen gübredir. Bu konuda çeşitli yayınlardan derlediğimiz fiyatlar bulunmaktadır. Doğal olarak tek bir kaynak veri gösterilemediği için hesaplamalarda dikkate alınan gübre fiyatları tartışılabilir. Derlenen rakamlara göre, 2000 yılında 78 TL/Ton olan ürenin fiyatı 2010 yılında 621 TL.ye yükselerek % 696 fiyat artışı göstermiştir. Diamonyum Fosfatın fiyatı aynı dönemde % 640 yükselerek 120 TL/Ton dan 888 TL. ye çıkmıştır. Amonyum Nitrat’ ın ( % 33 ) fiyatı 64 TL/Ton dan 513 TL. ye yükselerek % 701 fiyat artışı göstermiştir. 

Mazot ve gübre gibi iki temel üretim girdisindeki fiyat gelişmelerini inceledikten sonra bazı temel ürün fiyatlarındaki değişimlere bakalım. DİE verilerine göre, 2000 yılında 1, 73.-TL/Kg. olan tütünün fiyatı 2010 yılında 6, 81.- TL. olmuştur. Bu üründeki fiyat artışı anılan dönemde % 293’ dür. Bu dönemde buğdayın fiyatı 0, 10 TL. den 0, 54 TL. ye yükselerek % 440 artış göstermiştir ki, buğday fiyatındaki artışta dünya fiyatlarındaki yükselmenin büyük etkisi bulunmaktadır.Yazın bol tükettiğimiz karpuzun ortalama fiyatları 2000 yılında 0, 11.- TL. iken 2010 yılında 0, 63.- TL. olmuştur. Fiyat artış oranı % 472 dir. 

Birkaç temel girdi ve ürün fiyatlarındaki gelişmeler bize on yıllık dönemde çiftçinin zor yıllar geçirdiğini göstermektedir. Kaldı ki, çiftçinin para kazanması, önce geçimini sağlaması, ardından işletmesini yenileyerek, teknolojik gelişmeleri izleyerek verimini artırması gerekmektedir. Geçimini zor sağlayan çiftçinin yeni yatırımlar yapması beklenmemelidir. Ancak bu yazıdaki değerlendirme büyük teşviklerle, büyük yatırımlar yapan işletmeleri kapsamamaktadır.