Çin malı protestosu ve diğer gerçekler.

Bildiğiniz gibi son günlerde Doğu Türkistan'da yaşanan gelişmelerden ötürü Çin kınanıyor. İlk akla gelen eylem de neredeyse tüm dünyaya yayılmış çin malını almamak oluyor. Tamam protesto edelim de, asıl neyi edelim onu iyi düşünmek gerek. Mahalle dükkânındaki 1 milyonluk Çin malını almamanın Çin'e ne siyasal ne de ekonomik olarak etki edeceğini sanmıyoruz herhalde. Çin malına karşı ne kadar süreceği belirsiz bir boykotun ne ölçüde ses getireceği soru işaretidir.

1 Milyon mağazalarından Amerika'da "One Dollar" adıyla görmek mümkün. Amerika'da neredeyse her elinize aldığınızı çevirip baksanız "Made in China" yazar. Elbette her Çin üretimi aynı kalitede değil. Bugün tanesi en az 100-200 dolara satılan bir çift ayakkabı, pantalon, iç çamaşırı vs. ünlü Amerikan markası birçok eşyanın da Çin'de üretildiğini unutmayalım. Şimdi hâl böyle iken 3-5 milyona Çin malı tabağı almayıp da ABD'den marka ürün getirtmeye çalışan (zira getirtmeye gerek yok, çünkü sözkonusu marka mağazaların şubelerini Türkiye'de bulmak artık kolay) sevgili protestocuları protesto ederim.

Sadece Çin için geçerli değil bu. Türkiye'den kumaşı ucuza alınmış, Çin'linin ucuz işçiliği ile üretilmiş üstüne marka basılıp 300 dolara satılan elbiseyi alıp giymeyi mantığım her zaman reddetmiştir. İster Amerikan, ister Avrupa, isterse Türk malı olsun. Özellikle marka adı altında emek ürünü malın hayalen fahiş şekilde kıymetlendirilmesi, sonra da kaymağının hayal üreticileri arasında yenilmesini protesto ediyorum.

Dünya global mi? Global. Açık pazardan kaçılır mı? Tamam kaçılmaz. Rekabet realite mi? Evet öyle. Teknoloji pahalı mı? Varsayalım teknoloji hâlâ maliyetli. Ekleyin üstüne lojistik vs. Ama benim basit mantığım sorar; bir pantolonun, ayakkabının, elbisenin üretim maliyeti ne kadar olabilir ki tanesi 300-500 dolara satılsın? Arz talep meselesidir bu. Bireyler mevcut koşullarda talep etmeyi sürdürdükçe ürün pazara arz edilir. Onun için neyin protesto edildiği çok önemlidir.

Yersiz bir benzetme olacak belki şimdi ama, sanat dünyasını da aynı görürüm ben. Halk neyi alkışlayacağını iyi seçemezse ve her önüne geleni sanatçı diye alkışlarsa arz talep dengesi hemen çalışır ve pazarda kalitesizlik başgösterebilir. Sonra paralar birilerinin cebine akmaya başlarken diğer yanda asıl sanatçılara aç sefil sokak köşelerinde rastlanmaya başlanır. Konuya dönersek, Çin üretimi üç beş milyonluk eşyayı protesto edip az gelirli çinli işçilerin payından kısmak yerine her zaman, her yerde pastanın büyük dilimlerine odanlanmak daha doğru gibi geliyor. Belki o zaman Çin'i Çin, ABD' yi ABD yapan, Doğu Türkistan'daki halkı da bu koşullara getiren olaylar zincirini anlamak daha mümkün olur.